Από την ημέρα που τελείωσε το πρώτο κύμα της πανδημίας, η Ευρώπη προσπαθεί να ισορροπήσει στην κόψη του ξυραφιού, μεταξύ των οικονομικών και υγειονομικών συνεπειών της.
Μέχρι σήμερα, το αποτέλεσμα μόνο ικανοποιητικό δεν είναι, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά συνολικά για την Ευρώπη. Διότι μπορεί μεν η Ελλάδα να κινείται περίπου στον μέσο όρο της Ευρώπης, πλην όμως η δεύτερη εμφανίζει συνολικά πολύ χειρότερα στοιχεία απ’ ό,τι άλλες περιοχές του κόσμου, με επίκεντρο την Ασία.
Θα πρέπει, δε, να σημειώσουμε ότι ειδικά στην περίπτωση της χώρας μας, η συγκράτηση των επιδημικών κυμάτων γίνεται κυρίως μέσα από τους αυστηρότερους όρους περιορισμού της κυκλοφορίας, των δραστηριοτήτων και του συγχρωτισμού -και για μεγαλύτερα διαστήματα απ’ ό,τι στις περισσότερες χώρες με τις οποίες συγκρινόμαστε. Που σημαίνει βέβαια δυσβάστακτο οικονομικό κόστος, το οποίο η ίδια η κυβέρνηση, μέσω του εκπροσώπου της, υπολόγισε σε τουλάχιστον 3 δισ. ευρώ για κάθε μήνα λοκντάουν! Αυτό, με απλά λόγια, σημαίνει ότι στο τέλος Ιανουαρίου, που απέχει λίγες μέρες, θα έχουν χαθεί περίπου εννέα δισ. ευρώ, δηλαδή περί το 5% του ΑΕΠ.
Το ερώτημα είναι, αν τόσο εμείς όσο και οι λοιπές χώρες της Ευρώπης, σε διαφορετικό η καθεμία βαθμό, θα μπορούσαμε να έχουμε αποφύγει το εύρος και τη διάρκεια των απανωτών λοκντάουν, με τρόπο που όμως να μην έχει εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία.
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό θα πρέπει να αναζητηθεί στις χώρες που έχουν αντιμετωπίσει ως τώρα πιο αποτελεσματικά την επέλαση του κορωνοϊού, ανάμεσά τους χώρες του Βορρά της Ευρώπης όπως π.χ. η Δανία και η Φινλανδία, η Κύπρος, συγκριτικά με όλες τις υπόλοιπες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, αλλά και χώρες της Ασίας, όπως η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, η Νότιος Κορέα και η Ταϊβάν.
Το πρώτο ερώτημα αφορά το αν έγινε οργανωμένη προσπάθεια εκ μέρους των ευρωπαϊκών χωρών, είτε συνολικά μέσω π.χ. της ΕΕ είτε κατά μόνας, να μεταλαμπαδεύσουν την πολύτιμη εμπειρία που είχαν από προηγούμενες πανδημίες οι χώρες της Ασίας. Εκ του αποτελέσματος, προκύπτει πως μάλλον δεν το έκαναν. Αντιθέτως, φαίνεται ότι έδειξαν εφησυχασμό!
Το δεύτερο ερώτημα είναι αν διέθεσαν τους απαραίτητους πόρους στην πρόληψη της πανδημίας, ιδίως δε στο τρίπτυχο «Test-Trace-Isolate», που είναι ό,τι πιο σημαντικό για την επιδημιολογική επιτήρηση. Και στον τομέα αυτό, εκ του αποτελέσματος, προκύπτει ότι μάλλον δεν συνέβη. Η Ελλάδα για παράδειγμα, πέρα από λάθη τακτικής όπως π.χ. ο έλεγχος των χερσαίων συνόρων ή ο καθυστερημένος χρονισμός του λοκντάουν στη Θεσ/νίκη, έκανε και στρατηγικά λάθη.
Είναι σαφές ότι στη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, η πολιτική προστασία θα μπορούσε να έχει ενισχυθεί με εκατοντάδες ιχνηλάτες (κάτι που συνέβη εν μέρει στις αρχές του νέου έτους) κι ότι θα έπρεπε εξαρχής να έχει δημιουργηθεί ένα αποτελεσματικό δίκτυο σε όλη την επικράτεια, αντί να στηρίζεται η ιχνηλάτηση κυρίως σε προσωπικό με έδρα την Αθήνα.
Ομοίως, στο θέμα των τεστ, είναι ολοφάνερο και από τα διεθνή στατιστικά στοιχεία ότι η χώρα μας υστερούσε δραματικά όλο το προηγούμενο διάστημα κι ότι ακόμη και σήμερα δεν έχει την απαραίτητη υποδομή για τη διενέργεια επαρκών μοριακών τεστ που έχουν πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια και χρησιμοποιεί κατά κόρον τα rapid tests, με μικρότερο δείκτη ακρίβειας.
Πόσο θα κόστιζαν όλα τα παραπάνω; Μερικές δεκάδες ή και εκατοντάδες εκατομμύρια; Ακόμη κι έτσι, σταγόνα στον ωκεανό αυτό το κόστος, όχι μόνο μπροστά στην υγειονομική ζημία από το κλατάρισμα του συστήματος υγείας το Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο, αλλά και μπροστά στο μέγεθος της οικονομικής ζημίας από τα λοκντάουν.
Αυστηρή και αποτελεσματική διάγνωση (τεστ), συστηματική ιχνηλάτηση και εντοπισμός επαφών, μεγάλη χρήση της τεχνολογίας, αλλά και γρήγορα «σκληρά λοκντάουν» για σύντομο διάστημα, όπου χρειάζεται, ΠΡΙΝ φουντώσει κάπου η πανδημία. Αυτή είναι η σε γενικές γραμμές η συνταγή των επιτυχημένων, που απέτυχε να ακολουθήσει η χώρα μας και η Ευρώπη, με τεράστιο κόστος κοινωνικό αλλά και οικονομικό. Πολύ δε περισσότερο, αν είχαν γίνει αυτές οι κινήσεις έγκαιρα, είναι σχεδόν βέβαιο ότι σήμερα θα είχαμε πολύ περισσότερα εργαλεία, ώστε να ανοίξουμε με μεγαλύτερη ασφάλεια.
Διότι αυτές τις μέρες, ας μη γελιόμαστε, όπως προκύπτει και από τους φόβους που διατυπώνουν διάφοροι επιστήμονες, ετοιμαζόμαστε να ανοίξουμε περισσότερες δραστηριότητες, χωρίς να ξέρουμε με πόση σφοδρότητα και πόσο γρήγορα μπορεί να μας χτυπήσει το επόμενο κύμα, δεδομένων και των χειμερινών συνθηκών. Ανοίγουμε περισσότερο διότι «πρέπει», καθώς υπάρχουν φόβοι ότι θα κλατάρει εντελώς η οικονομία και το ηθικό του κόσμου, παρά διότι αισθανόμαστε σιγουριά.