Ένας νόμος που εφαρμόζεται εθελοντικά δεν ελέγχεται στην ουσία από κανέναν και αν τυχόν κάποιος παραβάτης του αυτοκαταγγελθεί…, ούτε και τότε τιμωρείται!

Ο νόμος περί Εταιρικής Διακυβέρνησης είναι νόμος όπου:

Α. Στην ουσία εφαρμόζεται οικειοθελώς και του οποίου ελέγχεται μόνο η τυπική εφαρμογή!
Β. Δεν υπάρχει σχεδόν κανείς που, ταυτόχρονα, να μπορεί και να έχει συμφέρον- να καταγγείλει τους παραβάτες.
Γ. Ακόμη και αν οι παραβάτες… αυτοκαταγγελθούν, δεν υπάρχει κανείς να τους τιμωρήσει.

Ερώτημα πρώτο: Η Εταιρική Διακυβέρνηση είναι ένα σύστημα διοίκησης που οι επιχειρηματίες και οι κυβερνητικοί παράγοντες θέλουν να ισχύει στην πράξη ή όχι;

Άλλοι επιχειρηματίες συμφωνούν και άλλοι προσπαθούν να αποφύγουν την εφαρμογή της. Οι πρώτοι μπορούν κάλλιστα να εφαρμόσουν τον νόμο, ενώ οι δεύτεροι στις περισσότερες περιπτώσεις βρίσκουν παράθυρα για να αποφύγουν την ουσιαστική εφαρμογή του.

Παρ' όλα αυτά, αν βλέπετε σε μια εταιρία να παραιτείται κάποιος εκ του οικονομικού διευθυντή, του υπεύθυνου εσωτερικού ελέγχου, μέλος Δ.Σ. με ελεγκτική αρμοδιότητα, καλό είναι να αρχίσετε να ψάχνετε την υπόθεση, μήπως υπάρχει κάτι παραπάνω από μια απλή παραίτηση, ή απλή απόλυση…

Στις περιπτώσεις των εταιριών όπου υπάρχει κρατική συμμετοχή, πολλές φορές η έννοια της Εταιρικής Διακυβέρνησης δεν είναι καν γνωστή (π.χ. υποβολή παραιτήσεων στον υπουργό και όχι στο Δ.Σ., ο υπουργός αντικαθιστά το management πριν καν συνέλθει το Δ.Σ. κ.λπ.).

Υπάρχουν μάλιστα φορές όπου οι διοικήσεις των εταιριών αισθάνονται λιγότερο υπηρέτες των μετόχων τους και περισσότερο υπάλληλοι των υπουργών που τους επέλεξαν.

Γενικότερα, στις εταιρίες του ευρύτερου δημόσιου τομέα, πολλές φορές επικρατεί σύγχυση για το αν βασικός τους σκοπός είναι: α) η εξυπηρέτηση των συμφερόντων των μετόχων, β) η υλοποίηση της αναπτυξιακής πολιτικής της κυβέρνησης, γ) η εξέλιξή τους σε δεξαμενή απορρόφησης "των δικών μας παιδιών" και "των δικών μας προμηθευτών".

Ερώτημα δεύτερο: Σε περίπτωση παρανομίας, υπάρχει κάποιος που να μπορεί και να έχει συμφέρον να την εντοπίσει και να την καταγγείλει;

Σε γενικές γραμμές, η απάντηση είναι αρνητική και αυτό προκύπτει από τον αριθμό των καταγγελιών.

Στις εταιρίες χαμηλής κεφαλαιοποίησης, οι μέτοχοι μειοψηφίας είναι συνήθως μικροί και ανοργάνωτοι και στην πράξη δεν έχουν τη δυνατότητα ουσιαστικού ελέγχου των διοικήσεων.

Στις περισσότερες μάλιστα περιπτώσεις δεν έχουν καν συμφέρον να παρίστανται στις γενικές συνελεύσεις των εταιριών τους (π.χ. την 30ή Ιουνίου, σε κάποια άκρη της Αττικής, σε εργάσιμη ώρα, για μια επένδυση που έχει σε μεγάλο βαθμό απαξιωθεί στο ταμπλό του Χ.Α.). Γι' αυτό και απέχουν…

Για τον λόγο αυτόν, πολύ σημαντικός είναι ο ρόλος συνδέσμων όπως για παράδειγμα του ΣΕΔ.

Ποια είναι τα συνήθη προβλήματα που ακούγονται: υπέρογκοι μισθοί διοικήσεων, παράλογες αμοιβές μελών οικογένειας, stock options χωρίς όρια και ανταπόδοση, προσωπικά έξοδα που περνούν στις επιχειρήσεις, καταβολή ενοικίων διαμερισμάτων σε ακριβές περιοχές όπου μένουν οι βασικοί μέτοχοι, χτίσιμο πολυτελών κατοικιών των επιχειρηματιών από πρώτες ύλες και προσωπικό της εταιρίας, πωλήσεις ακινήτων και λοιπών περιουσιακών στοιχείων με χρήματα "κάτω από το τραπέζι" κ.λπ.

Στις μεγάλες εταιρίες υπάρχει τουλάχιστον μια ασπίδα προστασίας, που ίσως και να είναι η ουσιαστικότερη: είναι ο φόβος της διοίκησης ότι η φήμη μόνο τέτοιων κινήσεων θα ωθήσει τους θεσμικούς επενδυτές σε μαζικές πωλήσεις και σε καταβαράθρωση της τιμής της μετοχής. Επίσης, θα λειτουργήσει αποτρεπτικά σε μελλοντική αύξηση κεφαλαίου ή κάποιου placement.

Να επισημανθεί ότι ακόμη χειρότερα είναι τα πράγματα στις περιπτώσεις εταιριών που τίθενται εκτός διαπραγμάτευσης, οπότε μπορούν ακόμη και να σταματήσουν να εκδίδουν λογιστικές καταστάσεις και να δίνεται η δυνατότητα στους διοικούντες να θησαυρίζουν, πριν οι εταιρίες πτωχεύσουν.

Ερώτημα τρίτο: Αν με κάποιον περίεργο τρόπο (όπως για παράδειγμα, όταν σκάει η βόμβα στα χέρια ενός τρομοκράτη) εντοπιστεί κάποιος παράνομος, υπάρχει στην πράξη η πιθανότητα τιμωρίας του;

Εκ του αποτελέσματος, η απάντηση είναι αρνητική. Δεν είχαμε μέχρι σήμερα καμιά τιμωρία, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου εταιρίες κατέρρευσαν σαν χάρτινοι πύργοι.

Ειδικότερα σε περίπτωση εταιρίας όπου το αρμόδιο στέλεχος κατήγγειλε εγγράφως "μαύρη τρύπα" πολλών δεκάδων εκατ. ευρώ, η μετοχή συνέχισε να είναι διαπραγματεύσιμη, ενώ στο στέλεχος κόλλησε και η ρετσινιά του εκβιαστή, του αλκοολικού κ.λπ., πράγματα που εντέχνως αφέθηκαν να κυκλοφορήσουν στην… πιάτσα. Τελικά, σήμερα η συγκεκριμένη εταιρία οδηγείται σε πτώχευση.