Τουρκική χείρα βοηθείας στη Ρωσία μέσω... Συρίας

Οι βελτιωμένες τουρκοσυριακές σχέσεις θα μπορούσαν να επιτρέψουν στη Ρωσία να αναδιατάξει τις δυνάμεις της, μεταφέροντας περισσότερα στρατεύματα από τη Συρία στην Ουκρανία, αλλά ενέχουν τον κίνδυνο να αφήσουν χώρο για αντεπιθέσεις κατά της Τουρκίας από Σύρους αντάρτες.

Στις 16 Σεπτεμβρίου, τουρκικά ΜΜΕ ανέφεραν ότι ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είπε στα μέλη του κόμματός του ότι ήταν απογοητευμένος που δεν είχε την ευκαιρία να συναντηθεί με τον Πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης που πραγματοποιήθηκε νωρίτερα τον Σεπτέμβριο.

Αυτό το σχόλιο αποτελεί μια απότομη μετατόπιση από τη ρητορική που είχε ο Ερντογάν στις αρχές του εμφυλίου πολέμου στη Συρία, όταν κάλεσε τη Δαμασκό να ανατρέψει τον αλ Άσαντ. Τη δήλωση του ακολούθησαν αναφορές στα media ότι ο επικεφαλής της εθνικής υπηρεσίας πληροφοριών της Τουρκίας συναντήθηκε με τον Σύρο ομόλογό του μόλις στα μέσα Σεπτεμβρίου.

* Η στρατηγική της Τουρκίας στη Συρία έχει αλλάξει με τα χρόνια. Αρχικά, η Άγκυρα επεδίωξε την απομάκρυνση του αλ Άσαντ, ο οποίος πολεμούσε ένα ευρύ φάσμα ανταρτών, συμπεριλαμβανομένων μελών της Μουσουλμανικής Αδελφότητας (παρακλάδι του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης της Τουρκίας), ενώ απέτρεψε να αναπτυχθεί ένα άλλο κουρδικό κρατίδιο στο κενό εξουσίας που δημιούργησε ο εμφύλιος πόλεμος. Αλλά όταν η επέμβαση της Ρωσίας έσωσε την κυβέρνηση αλ Άσαντ το 2015 και οι ΗΠΑ συμμάχησαν με τους Κούρδους μαχητές για να πολεμήσουν το Ισλαμικό Κράτος, η στρατηγική της Τουρκίας άλλαξε. Έκτοτε, η Άγκυρα έχει επικεντρωθεί στην κατασκευή μιας ζώνης ασφαλείας κατά μήκος των συνόρων της με τη Συρία για να εμποδίσει κουρδικές κι άλλες "τρομοκρατικές" επιθέσεις εντός της Τουρκίας και να αποτρέψει την εισροή περισσότερων Σύρων προσφύγων.

* Η Τουρκία έχει υποχωρήσει από τη ρητορική που ζητά από τη Δαμασκό να ανατρέψει τον αλ Άσαντ, καθώς η διεθνής πίεση για την απομόνωση της κυβέρνησης της Συρίας έχει αποδυναμωθεί. Το 2021, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, μια άλλη χώρα που αρχικά ήταν κι αυτή κατά του αλ Άσαντ, φιλοξένησαν τον Σύρο πρόεδρο στο Ντουμπάι, ενώ η Αίγυπτος ζήτησε την επανένταξη της Συρίας στον Αραβικό Σύνδεσμο, η παρουσία της οποίας ανεστάλη το 2011 όταν ξεκίνησε ο εμφύλιος πόλεμος.

Αυτά τα γεγονότα υποδηλώνουν ότι η Άγκυρα μετατοπίζει τη στρατηγική της για τη Συρία από την καλυμμένη αποδοχή του αλ Άσαντ στην απροκάλυπτη συνεργασία μαζί του κι ακόμη παραπέρα στην αναγνώριση της νομιμότητάς του, αν και είναι απίθανη η πλήρης επιστροφή της Τουρκίας την προπολεμική σχέση με τη Συρία.

Εάν η Τουρκία αρχίσει απροκάλυπτα να συνεργάζεται με τη Συρία, οι δυο χώρες θα μπορούσαν να οικοδομήσουν μια διμερή εμπιστοσύνη που θα επιτρέψει στην Άγκυρα να στραφεί πλήρως σε μια αμιγώς αντικουρδική στρατιωτική στρατηγική στη Συρία. Και σε αντάλλαγμα για την υποχώρηση της Τουρκίας από την υποστήριξη των ανταρτών στην επαρχία Ιντλίμπ, η Συρία θα μπορούσε να είναι πρόθυμη να εργαστεί για να εμποδίσει τις δραστηριότητες των Κουρδικών Μονάδων Προστασίας του Λαού/Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (YPG/PKK) σε μια σειρά περιοχές σε όλο το βόρειο και βορειοανατολικό τμήμα της χώρας.

Ωστόσο, η Τουρκία θα είναι απρόθυμη να εγκαταλείψει εντελώς την Ιντλίμπ, καθώς η επαρχία φιλοξενεί πάνω από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες που η Άγκυρα δεν θέλει να δει να περνούν τα σύνορα προς την Τουρκία. Η Συρία θα συνεχίσει επίσης να πιέζει την Τουρκία να εκκενώσει πλήρως άλλες περιοχές του συριακού εδάφους, αλλά η Άγκυρα δεν θα είναι πρόθυμη να το πράξει χωρίς εγγύηση ασφαλείας για τον κίνδυνο να υπάρξουν κουρδικές επιθέσεις στο τουρκικό έδαφος και χωρίς μια ρύθμιση που θα επιτρέπει στην Τουρκία να στείλει πίσω πάνω από 3 εκατ. Σύρους πρόσφυγες.

Αλλά ακόμα κι αν η Τουρκία και η Συρία καταλήξουν σε συμφωνία, οι Σύροι πρόσφυγες είναι απίθανο να επιστρέψουν σε εδάφη που ελέγχει ο αλ Άσαντ εξαιτίας των φόβων για αντίποινα από την κυβερνητική πλευρά, κάτι που σημαίνει ότι η Τουρκία πιθανότατα θα χρειαστεί να διατηρήσει κάποιο είδος επιρροής στη Συρία.

Συριακά στρατεύματα

* Συριακά στρατεύματα και συνδεδεμένες πολιτοφυλακές σταθμεύουν σε όλο το βόρειο και βορειοανατολικό τμήμα δίπλα στο YPG/PKK. Οι συριακές δυνάμεις επέστρεψαν σε αυτές τις περιοχές της χώρας μετά την απόπειρα αποχώρησης των ΗΠΑ το 2019 που ανάγκασε τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), στις οποίες συμμετέχει το YPG, να καλέσουν τη Δαμασκό και τους συμμάχους της να βοηθήσουν να σταματήσει μια τουρκική επίθεση.

* Η επαρχία Ιντλίμπ παραμένει βασικός στόχος για την κυβέρνηση αλ Άσαντ, καθώς είναι η τελευταία μεγάλη επαρχία ανταρτών που δεν υποστηρίζονται από την Τουρκία ή τις ΗΠΑ. Αυτοί οι αντάρτες συνεχίζουν να έχουν ως κεντρικό στόχο την ανατροπή της συριακής κυβέρνησης.

Η μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ Τουρκίας και Συρίας θα μπορούσε να επιτρέψει στη Ρωσία να αναδιατάξει περισσότερες δυνάμεις μεταφέροντας στρατεύματα από τη Συρία στην Ουκρανία. Ενας από τους λόγους που αρχικά η Ρωσία παρέμενε στη Συρία είναι για να εμποδίσει τις τουρκικές στρατιωτικές επιχειρήσεις να καταλάβουν περισσότερο έδαφος.

Για τον σκοπό αυτό, η ρωσική στρατιωτική αστυνομία αναπτύσσεται συχνά στο έδαφος του YPG/PKK για να αποτρέψει τις τουρκικές επιθέσεις που θα έδιναν τη δυνατότητα στην Άγκυρα να εμβαθύνει τον έλεγχό της στη βόρεια Συρία.

Αλλά η Ρωσία αντιμετωπίζει επίσης μια μεγάλη κρίση ανθρώπινου στρατιωτικού δυναμικού στην Ουκρανία. Ενώ κινητοποιεί εν μέρει τις εφεδρείες της στο εσωτερικό, αποσύρει επίσης τουλάχιστον ορισμένες από τις μονάδες στη Συρία που δεν είναι πλέον απαραίτητες για τη συριακή ασφάλεια. Εάν η Τουρκία και η Συρία συνεργαστούν με τρόπους που μειώνουν την πιθανότητα επιθετικών τουρκικών επιχειρήσεων, η Ρωσία θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τα εναπομείναντα στρατεύματά της στη Συρία πιο ευέλικτα και να τα αναδιατάξει μεταφέροντας τμήματα στο μέτωπο της Ουκρανίας, εάν χρειαστεί.

* Ενώ το στρατιωτικό αποτύπωμα της Ρωσίας στη Συρία έχει περιοριστεί σε λίγες χιλιάδες άνδρες, η έλλειψη ανθρώπινου στρατιωτικού δυναμικού της Μόσχας στο μέτωπο της Ουκρανίας έχει προκαλέσει κρίση στον ρωσικό στρατό. Η Ρωσία έχει ήδη μεταφέρει ένα σύστημα αεράμυνας S-300 στην Ουκρανία από τη Συρία και φέρεται να έχει παραδώσει τον έλεγχο ορισμένων αεροδρομίων, όπως στο Χαλέπι και την Παλμύρα, στις ιρανικές δυνάμεις.

* Ρωσικά στρατεύματα αναδιατάσσονται επίσης από την περιοχή της Νότιας Οσετίας της Γεωργίας και υπήρξαν αναφορές ότι ορισμένοι μισθοφόροι που συνδέονται με τη ρωσική παραστρατιωτική ομάδα Wagner έχουν εγκαταλείψει τη Λιβύη. Η Ρωσία έχει επίσης στρατολογήσει ορισμένα μέλη συριακών πολιτοφυλακών για να συμπληρώσει τις δυνάμεις της στην Ουκρανία.

Ωστόσο, οι στενότερες τουρκοσυριακές σχέσεις κινδυνεύουν να προκαλέσουν αντιδράσεις κατά της Τουρκίας μεταξύ των Σύρων ανταρτών, συμπεριλαμβανομένων αυτών που είναι σύμμαχοι με τις ΗΠΑ, οι οποίοι θα μπορούσαν να κλιμακώσουν τις επιθέσεις εναντίον τουρκικών στόχων τόσο στη Συρία, όσο και εντός της ίδιας της Τουρκίας.

Η τουρκοσυριακή συνεργασία θα εξοργίσει τους Σύρους αντάρτες, ειδικά στην επαρχία Ιντλίμπ, καθώς δεν ελέγχονται τόσο στενά από την Άγκυρα. Ορισμένες από αυτές τις ομάδες, όπως η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ, ένα παρακλάδι της Αλ Κάιντα που είναι φανερά κατά του αλ Άσαντ, θα έχουν μεγαλύτερα κίνητρα να επιτεθούν στις τουρκικές δυνάμεις εάν φανεί ότι η Άγκυρα κλείνει μια συμφωνία με τη Δαμασκό. Ακόμα κι αν αυτές οι ομάδες δεν αποφασίσουν να κάνουν επιθέσεις στην Τουρκία, άλλοι ριζοσπάστες, όπως τα απομεινάρια του Ισλαμικού Κράτους, θα βρουν νεοσύλλεκτους και αποστάτες πρόθυμους να επιτεθούν στην Τουρκία.

Εν τω μεταξύ, τμήματα του κουρδικού YPG των SDF πιθανότατα θα αυξήσουν τον ρυθμό των επιθέσεων τους κατά των τουρκικών δυνάμεων στη Συρία και κατά μήκος των τουρκικών συνόρων, προσπαθώντας να αποτρέψουν μια άλλη τουρκική στρατιωτική επιχείρηση. Αυτό θα φέρει τις ΗΠΑ σε δύσκολη θέση, καθώς δεν υπάρχει πολιτική βούληση για επέκταση της αμερικανικής αποστολή στη Συρία για να αποκλιμακωθούν οι εντάσεις SDF-Τουρκίας.

Τέτοιες επιθέσεις θα μπορούσαν να αναγκάσουν τις ΗΠΑ να αναδιατάξουν τις δυνάμεις τους μακριά από ενδεχόμενα σημεία στρατιωτικής αντιπαράθεσης SDF-Τουρκίας, γεγονός που θα μπορούσε να αποδυναμώσει τις προσπάθειες των ΗΠΑ για την καταπολέμηση των υπολειμμάτων του Ισλαμικού Κράτους.

* Πολλές δυνάμεις των Σύρων ανταρτών στην Ιντλίμπ βασίζονται στην τουρκική υποστήριξη και στην πρόσβαση στα τουρκικά σύνορα για προμήθειες και τρόφιμα, επομένως δεν θα ήθελαν να κλιμακώσουν τις επιθέσεις εναντίον της Άγκυρας, εκτός εάν η έντονη κοινωνική πίεση ή μια τουρκοσυριακή συμφιλίωση ωθήσει σε αυτή την επιλογή.

* Το SDF ήδη αντεπιτίθενται κατά των τουρκικών δυνάμεων την ώρα που συνεχίζεται μυστική εκστρατεία της Τουρκίας κατά της οργάνωσης στην οποία έχουν σκοτωθεί αρκετοί Τούρκοι στρατιώτες εντός Συρίας. Καθώς η Αγκυρα πιέζει για πράσινο φως από τη Ρωσία ώστε να επιτεθεί σε έδαφος που ελέγχει το SDF, έχει επίσης αναπτύξει μια ασύμμετρη στρατηγική για να χτυπήσει στόχους του SDF με drones και πυροβολικό αντί μέσω χερσαίων εισβολών.

* Σε προηγούμενες αντιπαραθέσεις SDF-Τουρκίας, οι αμερικανικές δυνάμεις αναπτύχθηκαν σε ενδεχόμενα hotspots όπως το Manbij για να αποτρέψουν τις μάχες. Ωστόσο, πολλοί στην Ουάσιγκτον αμφισβητούν τη συριακή αποστολή, καθιστώντας πολιτικά δύσκολο για την κυβέρνηση Μπάιντεν να εξετάσει το ενδεχόμενο επέκτασης της αμερικανικής αποστολής στη Συρία πέρα από την τρέχουσα "αντιτρομοκρατική" της οπτική γωνία.