Οι νέοι «παίκτες» στις ψηφιακές πληρωμές και τα στοιχήματα των τραπεζών

Oι τράπεζες πρέπει αναγκαστικά να επενδύσουν στις ψηφιακές πληρωμές υποστήριξε σε πρόσφατη ημερίδα, η κ. Έφη Πρεσβεία, επικεφαλής του τομέα e-Business της Eurobank. Αν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δεν προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες, τότε μπορεί να χάσουν 1 στα 5 ευρώ εσόδων από τους λεγόμενους digital disruptors, νέες εταιρείες που κερδίζουν έδαφος με καινοτόμες υπηρεσίες στον τομέα των ηλεκτρονικών πληρωμών.

Μια ιδέα για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες στην εποχή των ψηφιακών πληρωμών δίνει πρόσφατη έκθεση της εταιρείας συμβούλων Oliver Wyman με τίτλο «The Digital Disruption Battlefield - Winning in a Time of Change». Οι αναλυτές της εταιρείας συμβούλων επισημαίνουν πως, κατά την πρώτη περίοδο του Διαδικτύου, οι άνθρωποι άρχιζαν να συζητούν για το τέλος της διαμεσολάβησης από τις τράπεζες για την πραγματοποίηση συναλλαγών. Υποστήριζαν πως το Internet banking, η συνεχώς μειούμενη χρήση των μετρητών και των επιταγών θα οδηγούσαν σε απαξίωση το παραδοσιακό μοντέλο λειτουργίας των τραπεζών. Η αξία των δικτύων καταστημάτων θα βούλιαζε και οι τράπεζες θα ήταν δύσκολο να ανταγωνιστούν νέους παίκτες με χαμηλότερο λειτουργικό κόστος.

Σημείο καμπής το 2008

Στην πραγματικότητα, οι συγκεκριμένες προβλέψεις δεν επιβεβαιώθηκαν μέχρι τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Από τότε οι τράπεζες άρχισαν να αντιμετωπίζουν προβλήματα με την ύφεση, την ανακεφαλαιοποίησή τους και το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο λειτουργίας. Τώρα, για να γίνει η κατάσταση ακόμα χειρότερη, η πρόβλεψη για το «τέλος της διαμεσολάβησης των τραπεζών» φαίνεται πως αρχίζει να γίνεται πραγματικότητα. Εξειδικευμένες εταιρείες τεχνολογίας και νεοεισερχόμενοι από άλλους τομείς, όπως η Google και οι ασφαλιστικές εταιρείες, απειλούν με άδοξο τέλος τους ισχυρούς παραδοσιακούς ομίλους.

Σύμφωνα με την έκθεση, μπορεί αυτό να μην έχει συμβεί μέχρι σήμερα, αλλά οι τράπεζες πρέπει να προετοιμαστούν. Η οικονομική ιστορία είναι γεμάτη από επιχειρηματικά μοντέλα που κατέρρευσαν εξαιτίας μιας νέας τεχνολογίας. Και ειδικά η ψηφιακή τεχνολογία έχει τη δυνατότητα άμεσης διείσδυσης, καθώς «επιτρέπει στις επιχειρήσεις να επεκταθούν πολύ γρήγορα». Μια εταιρεία με έδρα την Αθήνα, που καινοτομεί στον τομέα της, μπορεί πολύ γρήγορα να έχει πελάτες από το Λονδίνο.

Ένα «ανησυχητικό» παράδειγμα

Ένα παράδειγμα για το πλήγμα που μπορεί να δεχθούν οι τράπεζες αποτελεί ο ρόλος των τηλεπικοινωνιακών παρόχων στις αναπτυσσόμενες αγορές. Οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών στις συγκεκριμένες αγορές παρέχουν σειρά υπηρεσιών ηλεκτρονικών πληρωμών προς τους καταναλωτές αξιοποιώντας τη μεγάλη διείσδυση της κινητής τηλεφωνίας και την ανυπαρξία εναλλακτικών λύσεων.

Η υπηρεσία m-Pesa που προσφέρει η Vodafone, προκάλεσε επανάσταση στην αγορά μεταφοράς χρημάτων της Κένυας. Η υπηρεσία «Money» που παρέχει η Orange σε συνεργασία με την Total και την BNP Paribas σε Ακτή Ελεφαντοστού, Μάλι και Σενεγάλη, θεωρείται, επίσης, πρωτοπόρα. Οι πελάτες συνδέουν το κινητό τους με τον λογαριασμό τους στην BNP Paribas μεταφέρουν χρήματα αυτόματα. Η συνεργασία με τα πρατήρια Total επιτρέπει στην τελευταία να εξοικονομήσει πολλά χρήματα από τον περιορισμό της διαχείρισης μετρητών.

Η απειλή και τα πλεονεκτήματα

Ο πραγματικός κίνδυνος για τις τράπεζες έρχεται, όμως, από εξειδικευμένες εταιρείες τεχνολογίας, αρκετές από τις οποίες διαθέτουν τεράστια πελατειακή βάση, όπως το Facebook, η Google και η Apple, καθώς και από μικρότερες καινοτόμες εταιρείες που αξιοποιούν τις αλλαγές στο ρυθμιστικό πλαίσιο των ηλεκτρονικών πληρωμών για να προσφέρουν λύσεις στον τελικό καταναλωτή.

Όλα αυτά συμβαίνουν την ίδια στιγμή που οι τράπεζες σκοντάφτουν στο περιβάλλον μετά την κρίση του 2008. Ακόμα και στην περίπτωση που καθάρισαν τους ισολογισμούς τους, οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης και τα σχεδόν μηδενικά επιτόκια περιορίζουν τις δυνατότητες κερδοφορίας από την πιστωτική επέκταση ή τα περιθώρια κέρδους από τις καταθέσεις. Οι νέες ρυθμιστικές απαιτήσεις αυξάνουν, επίσης, το κόστος λειτουργίας τους.

Υπάρχουν, βέβαια, και τα καλά νέα, όπως επισημαίνεται στην έκθεση. Οι τράπεζες μπορεί να βρίσκονται αντιμέτωπες με νέους ανταγωνιστές, αλλά την ίδια στιγμή διαθέτουν σοβαρά στρατηγικά περιουσιακά στοιχεία που είναι δύσκολο να υποκατασταθούν. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η ισχύς που απέκτησαν εδώ και χρόνια στον τομέα του marketing και η ευκολότερη πρόσβαση σε κεφάλαια και ρευστότητα. Οι άνθρωποι εξακολουθούν να εμπιστεύονται περισσότερο τις τράπεζες για τη διαχείριση των χρημάτων τους, ακόμα και σε περιπτώσεις που αυτή η εμπιστοσύνη διερράγη, όπως για παράδειγμα στη χώρα μας. Επιπλέον, οι τράπεζες εξακολουθούν να διαθέτουν πολύ μεγαλύτερη πελατειακή βάση από τους νέους παίκτες στις ηλεκτρονικές πληρωμές, ενώ κατέχουν και τεράστια ιστορικά στοιχεία για καλύτερη διαχείριση κινδύνων.

Πού στοχεύουν

Πού επικεντρώνονται, όμως, οι νέοι «παίκτες» στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Τα στοιχεία της Oliver Wyman δείχνουν πως από τα 23,5 δισ. δολάρια που επενδύθηκαν από το 2000 μέχρι σήμερα στις 200 μεγαλύτερες εταιρείες (του χώρο των ηλεκτρονικών πληρωμών και της τεχνολογίας για τραπεζικές υπηρεσίες εν γένει) σχεδόν τα δύο τρία (27%) κατευθύνθηκε προς εταιρείες που ασχολούνται με τα δάνεια προς ιδιώτες, το 23% προς εταιρείες που επικεντρώνονται στις ψηφιακές πληρωμές και το 16% σε εταιρείες που ειδικεύονται στα δάνεια προς τον επιχειρηματικό τομέα.

Κάποιες εταιρείες επιδιώκουν να υποκαταστήσουν πλήρως τις τράπεζες όπως όσες ασχολούνται με δάνεια από πρόσωπο σε πρόσωπο (peer-to-peer lending) ενώ κάποιες άλλες επικεντρώνονται σε συγκεκριμένους τομείς όπως τα φορητά POS, τα ψηφιακά πορτοφόλια, κλπ.

Δείτε όλο το αφιέρωμα για τις ψηφιακές πληρωμές εδώ