Ο Πούτιν, ο πόλεμος των chips και το Διάστημα

Πριν από λίγο καιρό, στην Ουάσιγκτον, στο πλαίσιο της Συνόδου του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, ο Ελληνοαμερικανός διευθύνων σύμβουλος της JPMorgan Jamie Dimon ρωτήθηκε τι τον έκανε να μην κοιμάται τα βράδια. Η απάντησή του (χονδρικά, όπως μας μεταφέρθηκε) ήταν η ευκολία και η συχνότητα με την οποία ο Τύπος και άλλοι μιλάνε σήμερα για πυρηνικό πόλεμο ή τοπική πυρηνική σύρραξη.

Ήταν κάτι που κανείς δεν τολμούσε να κάνει στο παρελθόν, φέρεται να είπε ο Dimon, συμπληρώνοντας πως ο κόσμος έχει την τάση να συνηθίζει σε κάτι που το ακούει συχνά.

Ας έλθουμε στο σήμερα. Ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν δήλωσε χθες ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία εξελίσσεται σε παγκόσμια σύγκρουση, μετά την απόφαση των ΗΠΑ και της Βρετανίας να επιτρέψουν στην Ουκρανία να χρησιμοποιήσει τα όπλα τους για να χτυπήσει στόχους στη ρωσική επικράτεια.

Η Ρωσία απάντησε, εκτοξεύοντας έναν υπερηχητικό πύραυλο μεσαίου βεληνεκούς σε στρατιωτική εγκατάσταση, σύμφωνα με τον ίδιο. Νωρίτερα, ο γιος του Ντόναλντ Τραμπ είχε κατηγορήσει τους Δημοκρατικούς ότι σπρώχνουν τον κόσμο σε 3ο Παγκόσμιο, ανάβοντας το πράσινο φως στο Κίεβο για τη χρήση αμερικανικών όπλων μεγάλου βεληνεκούς.

Αν ρωτούσατε άτομα του περιβάλλοντος Τραμπ, θα λαμβάνατε την απάντηση ότι ο κύριος αντίπαλος των ΗΠΑ είναι η Κίνα και όχι η Ρωσία. «Μ’ αυτά που έχουν κάνει οι Δημοκρατικοί στην Ουκρανία, έχουν στείλει τη Ρωσία πιο κοντά στην Κίνα» τονίζουν, υπενθυμίζοντας ταυτόχρονα ότι υπήρχε μια περίοδος που γινόταν συζήτηση να μπει η Ρωσία στο ΝΑΤΟ. 

Υπενθυμίζεται ότι ο πρόεδρος Τραμπ είχε επιβάλει δασμούς σε κινεζικές εισαγωγές το 2018 και περιορισμούς στη μεταφορά αμερικανικής τεχνολογίας σε κινεζικές εταιρείες από το 2019 και μετά. Αυτές οι κινήσεις σηματοδότησαν την αρχή του πολέμου των chips που συνέχισε ο πρόεδρος Μπάιντεν,  επιβάλλοντας μεγαλύτερες απαγορεύσεις. 

Τα chips παίζουν σημαντικό ρόλο στην τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) και σε ηλεκτρονικά είδη, από τους κομπιούτερ, στα έξυπνα κινητά και τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Ειδικά τα προηγμένα chips γραφικών καρτών (advanced GPU) είναι απαραίτητα για την επεξεργασία δεδομένων και υπολογισμών στην ΑΙ.

Ο έλεγχος της παραγωγής αυτών των chips και της τεχνολογικής υπεροχής έχει γίνει αντικείμενο γεωπολιτικού πολέμου και θα μπορούσε κάποιος να ισχυρισθεί ότι είναι πιο σημαντικός μακροπρόθεσμα απ’ ό,τι αυτός στην Ουκρανία. Αυτό εξηγεί γιατί οι ΗΠΑ αντέδρασαν επιθετικά και η Κίνα απάντησε περιορίζοντας τις εξαγωγές δύο σπάνιων μετάλλων που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή των chips. 

Πολύ περισσότερο όταν το μεγαλύτερο κέντρο παραγωγής των chips είναι η Ταϊβάν, την οποία η Κίνα θεωρεί δικό της έδαφος. Εκτιμάται ότι πάνω από το 60% της παγκόσμιας παραγωγής ημιαγωγών γίνεται εκεί το 90% των ανεπτυγμένων GPUs.   

Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ προσπαθούν να μεταφέρουν μέρος της παραγωγής των προηγμένων GPUs στις ΗΠΑ, προσφέροντας επιδοτήσεις μέσω του 2022 CHIPS ACT, με την πολιτεία της Αριζόνα να αποκαλείται η Έρημος  της Σίλικον (Silicon Desert).       

Από την αμερικανική γεωπολιτική σκοπιά, η Κίνα ενδιαφέρεται αφενός να αποκτήσει τεχνολογική υπεροχή και αφετέρου να διατηρήσει ανοικτές τις θαλάσσιες γραμμές για το διεθνές εμπόριο. Ο μεγάλος εφιάλτης θα ήταν ένας αμερικανικός ναυτικός αποκλεισμός της γιατί θα οδηγούσε σε κατάρρευση της οικονομίας της. Για να αντιμετωπίσει την αμερικανική ναυτική απειλή, η Κίνα έχει αναπτύξει υπερηχητικούς πυραύλους οι οποίοι έχουν ταχύτητα πάνω από 5 φορές την ταχύτητα του ήχου.   

Η Ρωσία έχει χιλιάδες υπερηχητικούς πυραύλους αλλά δεν γνωρίζει αν οι ΗΠΑ έχουν αναπτύξει αντιπυραυλικό σύστημα που θα τους εξουδετέρωνε. H Ρωσία επιδιώκει να έχει μια ουδέτερη ζώνη από τη Λετονία στη Ρουμανία αλλά αυτό θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο πλέον.  

Όμως, οι υπερηχητικοί πύραυλοι χρειάζονται λεπτομερή πληροφόρηση για την τοποθεσία που βρίσκεται ο στόχος και πιθανόν είναι κινούμενος. Τα αεροπλάνα αναγνώρισης ή τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη (UAVs) θα είχαν μεγάλες δυσκολίες να στείλουν μήνυμα στη βάση του πυραύλου. Για να έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας, οι υπερηχητικοί πύραυλοι θα πρέπει να βασισθούν στους δορυφόρους τους.  

Με άλλα λόγια, ο πόλεμος στην Ουκρανία αποκρύπτει τον μεγάλο γεωπολιτικό πόλεμο των chips ενώ η νέα γενιά όπλων, δηλ. οι υπερηχητικοί πύραυλοι, μεταφέρουν τον πόλεμο στο Διάστημα.