Ο κόσμος ξεχνάει τα... μετρητά

Oι συναλλαγές χωρίς μετρητά εκτιμάται πως κινήθηκαν με ρυθμούς μεγαλύτερους από την αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ σύμφωνα με την ετήσια έκθεση World Payments Report 2015 που παρουσίασε η εταιρεία συμβούλων Capgemini και η Royal Bank of Scotland. Σύμφωνα με την έκθεση, οι συναλλαγές χωρίς μετρητά αυξήθηκαν το 2014 με ρυθμό 8,9% και έφτασαν σε αριθμό τα 389,7 δισ., ενώ το 2013 είχαν παρουσιάσει αύξηση 7,6%.

Οι σημαντικότεροι λόγοι για την αύξηση στον ρυθμό ανόδου το 2014 συνδέονται με τη σημαντική άνοδο που κατέγραψαν οι συναλλαγές χωρίς μετρητά στην αναδυόμενη Ασία, σε συνδυασμό με τη διάδοση των τεχνολογιών πληρωμών μέσω φορητών συσκευών (mobile payments) στις ανεπτυγμένες αγορές. Θετική ήταν, επίσης, η συμβολή τεχνολογιών όπως οι ανέπαφες πληρωμές (contactless technology) και οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται διεθνώς για τις άμεσες πληρωμές (instant payments).

Ωστόσο, η Βόρεια Αμερική, η Ευρώπη και η ανεπτυγμένη Ασία (Ιαπωνία, Νότια Κορέα κ.ά.) εξακολουθούν να κατέχουν περί το 73% των συναλλαγών χωρίς μετρητά διεθνώς. Επισημαίνεται, όμως, πως το μερίδιο των αναδυόμενων αγορών αυξήθηκε την τελευταία δεκαετία από 12% σε 27%, με τις προβλέψεις να ανεβάζουν το ποσοστό σε 33% μέχρι το 2020.

Σύμφωνα με την έκθεση οι συναλλαγές χωρίς μετρητά στην αναδυόμενη Ασία εκτιμάται πως αυξήθηκαν κατά 27% το 2014, έπειτα από αύξηση 22% το 2013, κυρίως εξαιτίας της διάδοσης του Διαδικτύου και της υιοθέτησης των mobile payments. Συγκεκριμένα, οι συναλλαγές χωρίς μετρητά στην Κίνα εκτιμάται πως πέρσι ξεπέρασαν τις αντίστοιχες σε Γερμανία, Βρετανία, Γαλλία και Νότια Κορέα με αποτέλεσμα η χώρα να κατατάσσεται στην τέταρτη θέση διεθνώς πίσω από τις ΗΠΑ, την ευρωζώνη και τη Βραζιλία. Ειδικά στις συναλλαγές μέσω φορητών συσκευών, η αύξηση του 2013 προσέγγισε το 170% με αποτέλεσμα να φτάσουν τα 4,5 δισ. συναλλαγές.

Την ίδια στιγμή, όμως, οι αναλυτές των δύο οίκων παραδέχονται πως οι συναλλαγές που πραγματοποιούνται εκτός του τραπεζικού συστήματος υπολογίζονται στο 10% των συνολικών συναλλαγών χωρίς χρήματα το 2014. Η έλλειψη στοιχείων για τις συγκεκριμένες συναλλαγές που πραγματοποιούνται π.χ. μέσω εφαρμογών φορητών συσκευών ή μέσω ψηφιακών πορτοφολιών (digital wallets) και εικονικών νομισμάτων, αποτελεί σοβαρή πρόκληση όχι μόνο για τις τράπεζες, αλλά και για τις ρυθμιστικές αρχές διεθνώς. Με δεδομένο πως οι συγκεκριμένες «κρυφές συναλλαγές» (hidden payments είναι ο όρος που χρησιμοποιούν οι αναλυτές των Capgemini και RBS) δεν εποπτεύονται από κάποια αρχή, υπάρχουν σοβαροί κίνδυνοι για την προστασία των καταναλωτών και ενίοτε περιθώρια για έκνομες δραστηριότητες, όπως το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος.

Τραπεζικό πλεονέκτημα

Στην έκθεση αναφέρεται πως παρότι οι τράπεζες αντιμετωπίζουν αξιόλογο ανταγωνισμό από άλλους φορείς παροχής ηλεκτρονικών πληρωμών, διατηρούν ακόμα το πλεονέκτημα να προσφέρουν καλύτερη εμπειρία στους πελάτες μέσω επενδύσεων σε καινοτόμες υπηρεσίες. Οι τράπεζες, για παράδειγμα, είναι σε καλύτερη θέση από τους νέους, δυναμικούς, παίκτες του χώρου γιατί μπορούν να προσφέρουν στους πελάτες συνολική προσέγγιση, δηλαδή μπορούν να αποτελέσουν μοναδικό σημείο για όλα τα είδη πληρωμών (από πληρωμές με μετρητά μέχρι πληρωμές μέσω κινητών κ.ά.). Έτσι, ο πελάτης δε χρειάζεται να απευθύνεται σε διαφορετικό πάροχο ανάλογα με το είδος της πληρωμής που πρέπει να κάνει, επισημαίνουν οι αναλυτές.

Εκτιμάται πως οι άμεσες πληρωμές μπορούν να αποτελέσουν το εφαλτήριο ώστε οι τράπεζες να αναπτύξουν νέες υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας. Μέσω των άμεσων πληρωμών τα χρήματα μεταφέρονται από τον έναν λογαριασμό στον άλλο μέσα σε δευτερόλεπτα, επί 24 ώρες την ημέρα, εξασφαλίζοντας πως ένας καταναλωτής-πελάτης μπορεί να χρησιμοποιήσει τα χρήματα που λαμβάνει πολύ γρήγορα.

Οι δύο διεθνείς οίκοι επισημαίνουν πως οι ρυθμιστικές αρχές θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της καινοτομίας μέσω την εναρμόνισης που απαιτείται για τη λειτουργία πραγματικά παγκόσμιων συστημάτων άμεσων πληρωμών. Προς το παρόν, όμως, οι άμεσες πληρωμές καθυστερούν να γίνουν πραγματικότητα κυρίως εξαιτίας της ασυμβατότητας μεταξύ των διαφορετικών συστημάτων που αναπτύσσονται σε διάφορες χώρες του κόσμου, ακόμα και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η τάση

Μολονότι οι ρυθμοί αύξησης των συναλλαγών με πιστωτικές κάρτες μειώθηκαν το 2013 σε σύγκριση με το 2012 (11% από 12,1%), παραμένουν το πλέον δημοφιλές μέσο για συναλλαγές χωρίς μετρητά διεθνώς. Οι συναλλαγές με χρεωστικές κάρτες αυξήθηκαν το 2013 6,7%, με την Ευρώπη να κατέχει μερίδιο περί το 50% παγκοσμίως.

Οι αναλυτές εκτιμούν πως θα υπάρξει μεγάλη υποχώρηση στη χρήση των επιταγών ειδικά σε μεγάλες αγορές όπως οι ΗΠΑ και η Γαλλία (όπου οι επιταγές αποτελούν το 13,3% και το 13,7% των συναλλαγών χωρίς μετρητά, αντίστοιχα) καθώς οι καταναλωτές υιοθετούν λύσεις ψηφιακών πληρωμών. Άξιο επισήμανσης είναι επίσης το γεγονός πως από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 άρχισε να καταγράφεται μια σημαντική αλλαγή στις ΗΠΑ οι οποίες μετετράπησαν μέσα σε επτά χρόνια από αγορά όπου κυριαρχούσαν οι πιστωτικές κάρτες, σε αγορά όπου κυριαρχούν οι χρεωστικές κάρτες.

Με βάση τις συναλλαγές χωρίς μετρητά ανά καταναλωτή, η Φινλανδία διατήρησε τα πρωτεία και το 2013 με 451 συναλλαγές ανά κάτοικο. Στη δεύτερη θέση βρέθηκαν οι ΗΠΑ με 390 συναλλαγές χωρίς μετρητά ανά κάτοικο και στην τρίτη η Νότια Κορέα με 338 ψηφιακές συναλλαγές ανά κάτοικο. Στη Γερμανία κατέγραψαν οι αναλυτές τον μεγαλύτερο αριθμό καταναλωτών που επισκέπτονται ηλεκτρονικά καταστήματα μέσω φορητών συσκευών. Οι συναλλαγές χωρίς μετρητά αυξήθηκαν το 2013 κατά 9,5% στη Γερμανία με τον μέσο όρο στις 247 συναλλαγές ανά κάτοικο. Από την άλλη πλευρά, οι Κινέζοι πραγματοποίησαν το 2013 λιγότερες από 50 συναλλαγές χωρίς μετρητά ανά κάτοικο, αλλά η αύξηση (37%) έναντι του 2012 ήταν η μεγαλύτερη μεταξύ των σημαντικών αγορών του πλανήτη. Στην Ελλάδα καταγράφηκαν 17 συναλλαγές χωρίς μετρητά ανά κάτοικο το 2013, το χαμηλότερο ποσοστό στην Ευρωζώνη.

Δείτε όλο το αφιέρωμα για τις ψηφιακές πληρωμές εδώ