Kapoor: Το μεγάλο λάθος στην ισπανική κρίση

Τα σκληρά μέτρα λιτότητας και οι απώλειες των τραπεζών είναι βαρίδια για την Ισπανία. Η κατάρρευση της φούσκας του real estate και η σύγχυση στους policy makers της Ε.Ε. H χώρα και η στήριξη των εταίρων.

Δημοσιεύθηκε: 30 Ιουλίου 2012 - 07:53

Kapoor: Το μεγάλο λάθος στην ισπανική κρίση

Ο ισπανικός γάιδαρος, μια φοβερή μηχανή βασανιστηρίων του μεσαίωνα, αποτελούνταν από μια κατασκευή σχήματος Λ πάνω στην οποία καθόταν το θύμα, στα πόδια του οποίου δένονταν βάρη, ώστε αν αυτά ήταν αρκετά σταδιακά η κατασκευή θα έκοβε στη μέση το σώμα του θύματος.

Η ισπανική οικονομία φαίνεται πως κάθεται τώρα πάνω σε αυτόν τον γάιδαρο, με βαρίδια από τη μια πλευρά τα σκληρά μέτρα λιτότητας και την άνευ προηγουμένου ανεργία και από την άλλη τις τεράστιες άγνωστες απώλειες του τραπεζικού συστήματος που επιφέρει το σκάσιμο της φούσκας της αγοράς ακινήτων.

Το χειρότερο είναι ότι αυτές οι δύο πτυχές που επιβαρύνουν την οικονομία ενισχύουν η μία την άλλη με τρόπο που ξεκάθαρα δεν είναι τόσο κατανοητός στους policy makers της Ε.Ε. Η ισπανική οικονομία βρίσκεται σήμερα σε σημείο όπου η λιτότητα, μετρημένη σε ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, θα οδηγήσει σε μείωση στη ζήτηση που είναι ακόμα μεγαλύτερη.

Έτσι, ενδεχόμενη μείωση των κρατικών δαπανών κατά 1% πιθανότατα θα οδηγήσει σε μείωση του ΑΕΠ που θα είναι μεγαλύτερη του 1%. Αυτό οφείλεται στην αβεβαιότητα αναφορικά με το μέλλον της Ισπανίας και στο γεγονός ότι το αύριο -στην παρούσα φάση- φαίνεται χειρότερο από το σήμερα και σημαίνει ότι ούτε οι καταναλωτές, ούτε οι επιχειρήσεις ξοδεύουν και έτσι η μείωση των κρατικών δαπανών μεταφράζεται αμέσως σε χαμένη ζήτηση στην οικονομία.

Το χειρότερο είναι ότι η προσδοκία για μείωση του ΑΕΠ που συνοδεύει αυτήν τη λιτότητα σημαίνει ότι τόσο οι καταναλωτές όσο και οι επιχειρήσεις θα κάνουν περαιτέρω περικοπές στην κατανάλωση και στα επενδυτικά τους σχέδια.

Και ακόμα χειρότερο από αυτά, τέτοιες μειώσεις στο ΑΕΠ σπρώχνουν σε ακόμα υψηλότερο επίπεδο την ανεργία, πάνω και πέρα από το απίστευτο ποσοστό του 25%. Το ποσοστό της ανεργίας και οι προσδοκίες για ανάπτυξη είναι, με τη σειρά τους, δύο παράμετροι που έχουν πολύ μεγάλη επίπτωση στην κατάσταση της αγοράς κατοικιών.

Το γεγονός ότι οι πολίτες είναι προσωπικά υπεύθυνοι για τα στεγαστικά τους δάνεια (σε αντίθεση με τις ΗΠΑ) και το ότι οι νόμοι για την προσωπική χρεοκοπία είναι πολύ σκληροί σημαίνει ότι συνεχίζουν να εξυπηρετούν τα στεγαστικά τους δάνεια ακόμα και κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες.

Ωστόσο, η αυξανόμενη ανεργία και η προσδοκία ότι η κατάσταση θα συνεχίσει να επιδεινώνεται μπορεί να οδηγήσει κάτω και από τον πάτο. Υπάρχουν αποδείξεις για συνεχή αυτόματη ανανέωση δανείων και για ανοχή από την πλευρά των τραπεζών, έτσι το μέγεθος του προβλήματος στην πραγματική οικονομία είναι ήδη χειρότερο από αυτό που αναγνωρίζεται μέχρι σήμερα και επιδεινώνεται μέρα με την ημέρα.

Μέχρι σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος των απωλειών που έχουν αναγνωριστεί στο ισπανικό τραπεζικό σύστημα σχετιζόταν με δάνεια σε developers ακινήτων και σε εμπορικά ακίνητα.

Αυτά θα συνεχίσουν να επιδεινώνονται καθώς υποχωρεί ο πάτος κάτω από την αγορά του real estate, δεδομένων των χειρότερων οικονομικών προοπτικών. Όμως λίγες προβλέψεις έχουν μπει στην άκρη για τα στεγαστικά δάνεια και τον επιχειρηματικό δανεισμό. Καθώς αυξάνεται η ανεργία και το ΑΕΠ συρρικνώνεται χωρίς να φαίνονται στον ορίζοντα προοπτικές ανάκαμψης, οι απώλειες θα πολλαπλασιάζονται.

Εν τω μεταξύ, το ισπανικό κράτος παραμένει υπόλογο για τα περισσότερα από αυτά τα δάνεια. Αν και στη θεωρία οι ηγέτες της ευρωζώνης έχουν συμφωνήσει σε απευθείας ένεση κεφαλαίων στις προβληματικές ισπανικές τράπεζες, οι πιθανότητες αυτό να γίνει πριν από το 2014 είναι ελάχιστες. Επίσης, στο πλαίσιο των όρων -όπως γίνονται σήμερα κατανοητοί-, οι όποιες απώλειες που μπορεί να προκύψουν από τώρα μέχρι τότε θα πρέπει να απορροφηθούν από το ισπανικό κράτος.

Είναι επίσης πολύ απίθανο τα όποια κεφάλαια του ESM να πάνε στην bad bank της Ισπανίας, κάτι που -όπως δείχνει η περίπτωση της Ιρλανδίας- μπορεί να επιφέρει επιπλέον σημαντικές απώλειες. Έτσι, παρά τη συμφωνία που ανακοινώθηκε με πολλές τυμπανοκρουσίες, το γεγονός είναι ότι ο δεσμός μεταξύ των ισπανικών τραπεζών και του κράτους δεν θα σπάσει και η Ισπανία παραμένει υπόλογη για το μεγαλύτερο μέρος των αυξανόμενων απωλειών που πιθανότατα θα δημιουργηθούν στις τράπεζές της.

Δεδομένου του μεγάλου αποθέματος assets και δανείων της αγοράς real estate στην οικονομία της, δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι η άμεση και έμμεση επίπτωση του κάθε επιπλέον μέτρου λιτότητας ύψους 1% του ΑΕΠ θα ήταν να αυξηθούν πολλαπλάσια οι πραγματικές απώλειες στο τραπεζικό της σύστημα, ακόμα και στο 2-4%, σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας.

Αυτό σημαίνει ότι οι προσπάθειες για συρρίκνωση του δημοσιονομικού ελλείμματος, που άγγιζε το 9% το 2011, όχι μόνο οδηγούν σε συρρίκνωση του ΑΕΠ, επιδεινώνοντας τον λόγο του χρέους προς το ΑΕΠ, αλλά επίσης επιφέρουν μεγάλες επιπλέον απώλειες στο ισπανικό κράτος, το οποίο μπορεί στο τέλος να αυξήσει και το δημοσιονομικό του έλλειμμα.

Άλλο ένα φαινόμενο είναι η κατάρρευση των φορολογικών εσόδων, με βάση τα κέρδη των επιχειρήσεων, που είναι πολύ ευαίσθητα στην ανάπτυξη της οικονομίας και στα αυξανόμενα επιδόματα ανεργίας. Και αυτές είναι μόνο οι πρώτες οικονομικές επιπτώσεις που αγνοούν τα προβλήματα της υστέρησης, της κοινωνικής αναταραχής, της μετανάστευσης των πιο ταλαντούχων και δυναμικών ανθρώπων.

Αν και η Ισπανία αναμφίβολα πρέπει να κάνει μεγάλες προσαρμογές και θα χρειαστεί να αντιμετωπίσει την κατάρρευση της φούσκας του real estate, ένας διαφορετικός δρόμος προσαρμογής που χρησιμοποιεί αντικυκλική δημοσιονομική πολιτική και δημιουργεί έναν μηχανισμό για τη διάλυση των τραπεζών θα είχε πολύ μεγαλύτερη δημοσιονομική, οικονομική, κοινωνική και πολιτική λογική. Γι' αυτό, όμως, η Ισπανία χρειάζεται τη στήριξη των εταίρων της στην ευρωζώνη.

Καθώς κάθεται πάνω στον ισπανικό γάιδαρο, είναι ζωτικής σημασίας η νυν ισπανική κυβέρνηση και οι εταίροι της στην ευρωζώνη να απομακρύνουν τα δύο βαρίδια που βυθίζουν την οικονομία της, δηλαδή τη λιτότητα και τις απώλειες στον τραπεζικό κλάδο. Αντιθέτως, τα βάρη αυτά αυξάνονται, πληγώνοντας έτσι θανάσιμα την οικονομία της.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αλλάξει πορεία…

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.