H Γερμανία στέλνει τον «λογαριασμό» της Ουκρανίας στα Βαλκάνια

Σήματα ότι το ράλι στα χρηματιστήρια ενέργειας της Αν. Ευρώπης, που αποτελεί συνέχεια της μίνι κρίσης του Ιουλίου, χωρίς όμως τον παράγοντα του καύσωνα, θα συνεχιστεί για τρίτο συνεχόμενο μήνα στέλνουν καθημερινά πλέον οι αγορές, με την κυβέρνηση να ανησυχεί ότι η κατάσταση αποκτά συστημικά χαρακτηριστικά και να εξετάζει παρέμβαση στην Κομισιόν.

Σε αυτό μάλιστα το «διακεκαυμένο» σκηνικό, το δυσμενές σενάριο μιλά για ένα ακόμη άνυδρο φθινόπωρο, με ιστορικά χαμηλά επίπεδα νερού στους ταμιευτήρες της Βαλκανικής και υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες, χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί η συνέχιση της «απογείωσης» των τιμών χονδρικής ακόμη και τον Οκτώβριο, μήνα όπου παραδοσιακά αυτές αποκλιμακώνονται.

Σε αυτό το νέο περιβάλλον, η λέξη-κλειδί είναι η Ουκρανία. Ζούμε ξανά μια κρίση στενότητας στις ανατολικοευρωπαϊκές αγορές, όπου χωρίς αύξηση του κόστους, τα χρηματιστήρια βρίσκονται σταθερά ψηλά και σε μόνιμη «αποσύζευξη» από αυτά της Δ. Ευρώπης, καθώς το βασικό πρόβλημα αφορά τους τεράστιους όγκους ενέργειας που απορροφά το Κίεβο για να καλύψει το έλλειμμα από τα ρωσικά πλήγματα στις ενεργειακές του υποδομές.

Τον «λογαριασμό» πληρώνουν αποκλειστικά τα Βαλκάνια. Εννιά χώρες της περιοχής, από τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και την Ελλάδα, μέχρι την Αλβανία, το Μαυροβούνιο και τη Σερβία, φλερτάρουν σήμερα, τρίτη εργάσιμη του Σεπτέμβρη, με τιμές κοντά ή πάνω από τα 200 ευρώ η μεγαβατώρα.

Στον ενεργειακό χάρτη, εδώ και κάμποσους μήνες η γειτονιά μας έχει χρώμα μονίμως προς το κόκκινο, έναντι τιμών 100 και το πολύ 150 ευρώ της Δυτικής και Βόρειας Ευρώπης. Τις βραδινές μάλιστα ώρες που η ζήτηση κορυφώνεται (19:00-21:00), οι μέγιστες τιμές ρεύματος στη χονδρική κινούνται για μια ακόμη μέρα μια ανάσα από τα 1.000 ευρώ. Στα 903 ευρώ σήμερα η Ουγγαρία και στα 942 ευρώ Ρουμανία, Βουλγαρία και Ελλάδα, με απόκλιση στη δική μας περίπτωση… 1008% από τη χαμηλή τιμή του μεσημεριού (85 ευρώ).

Ένα σκηνικό που εφόσον συνεχιστεί και δεν σβήσει η «φωτιά» στα βαλκανικά χρηματιστήρια δημιουργεί προϋποθέσεις παρόμοιες με εκείνες του Ιουλίου, όταν η ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας επέλεξε να επιβάλει φόρο στις μονάδες φυσικού αερίου των ηλεκτροπαραγωγών για τον μήνα Αύγουστο.

Παρόμοιο θέμα δεν τίθεται προς το παρόν, ωστόσο δεν σημαίνει ότι δεν θα τεθεί προσεχώς, αν δεν διακοπεί το ανατιμητικό μοτίβο στα χρηματιστήρια της περιοχής, κάτι που δεν διαφαίνεται όσο οξύνεται η κατάσταση στην Ουκρανία.

Ο παράγοντας Γερμανία

Σε αυτό το περιβάλλον, επανέρχεται η κριτική από κυβερνητικά χείλη ότι «η σύζευξη των αγορών δεν λειτουργεί ικανοποιητικά, ότι δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο για μία ενιαία αγορά, όταν το ίδιο αγαθό, εν προκειμένω η ηλεκτρική ενέργεια, πωλείται με τεράστια απόκλιση μεταξύ κρατών-μελών και ότι η Κομισιόν δεν μπορεί να κάνει τα στραβά μάτια ενόψει και του χειμώνα».

Στην πράξη, αυτό που παρατηρείται ξανά είναι ότι ο διάδρομος που ξεκινά από την Ουγγαρία «περνά» από Ρουμανία, Βουλγαρία και καταλήγει στην Ελλάδα, με διακλαδώσεις προς Αλβανία, Σερβία, Μαυροβούνιο και Κόσοβο, καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος των ουκρανικών αναγκών, στέλνοντας μαζικά ποσότητες ρεύματος προς τον Βορρά οι οποίες λείπουν από το Νότο, κάτι που δεν ισχύει στην περίπτωση της Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης.

Οι ποσότητες που μεταφέρονται κυρίως μέσω Αυστρίας προς Ουγγαρία και από εκεί στην Ουκρανία υπολείπονται σημαντικά εκείνων που στέλνουν προς τα πάνω τα Βαλκάνια, παρότι η μεταφορική ικανότητα της Κεντρικής Ευρώπης είναι πολύ πιο ισχυρή.

Μια ασυμμετρία που συνδέεται, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, με τους περιορισμούς εξαγωγών από τη Γερμανία προς την Αυστρία και το οποίο προκαλεί το λεγόμενο flow based market coupling, βάσει του οποίου λειτουργεί η μεγαλύτερη ενεργειακή αγορά στην ΕΕ.

Στην ουσία, πρόκειται για ένα μοντέλο που μπορεί υπό συγκεκριμένες συνθήκες να μειώνει ή και να μηδενίζει μέσω ενός αλγόριθμου τη μεταφορική ικανότητα των διασυνοριακών διασυνδέσεων της Γερμανίας με την Αυστρία και κατ' επέκταση να φρενάρει τις εξαγωγές προς Ουγγαρία, τη βασική χώρα-τροφοδότη της Ουκρανίας.

Δεν εξηγείται αλλιώς ότι η Αυστρία στις 20:00 σήμερα το βράδυ, την ώρα που η μέγιστη τιμή στη γειτονική Ουγγαρία πρόκειται να φτάσει στα 903 ευρώ η μεγαβατώρα, η δική της μέγιστη τιμή να κινείται στα… 136,93. Μια διαφορά 600% που δεν νοείται υπό κανονικές συνθήκες σε ένα περιβάλλον συζευγμένων αγορών, όπως ειδικά οι κεντροευρωπαϊκές.

Αίτημα για παρέμβαση από Κομισιόν

Στο αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχουν αρχίσει να μιλούν ανοικτά για ένα προβληματικό σκηνικό, που προϊδεάζει για συνέχεια των υψηλών πτήσεων και για δημιουργία μόνιμων χαρακτηριστικών, απέναντι στο οποίο θα πρέπει να αναλάβουν δράση οι Βρυξέλλες.

«Αν συνεχιστεί η κρίση στην Ουκρανία, θα πρέπει να υπάρξει μηχανισμός παρέμβασης, να μας δώσει δηλαδή η Ευρώπη μια τέτοια δυνατότητα. Ελπίζω ότι δεν θα βρεθούμε σε κάτι τέτοιο», ανέφερε χθες μιλώντας στο Mega ο υπουργός Θ. Σκυλακάκης για ένα θέμα για το οποίο είναι ενήμερο και το Μαξίμου. Και έκανε αναφορά στη νέα κοινοτική οδηγία, που προβλέπει παρέμβαση όταν διαφαίνεται ότι η κρίση μπορεί να έχει διάρκεια άνω των 3 μηνών.

Στο ερώτημα τι σημαίνουν όλα αυτά, η απάντηση είναι ότι η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ πρόκειται να θέσει σύντομα το ζήτημα στις Βρυξέλλες, καθώς υπάρχουν όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά, όπως λένε οι συνομιλητές μας, που δικαιολογούν την εφαρμογή της οδηγίας.

Στο ερώτημα τι στάση θα τηρήσει σε μια τέτοια περίπτωση η Κομισιόν, απάντηση δεν υπάρχει. Ενας μηχανισμός για να έχει πιθανότητες να ενεργοποιηθεί και να γίνει παρέμβαση στο ευρωπαϊκό μοντέλο της αγοράς ηλεκτρισμού (target model), κάτι που η Γερμανία δεν επιθυμεί, όπως έχει δείξει και στο παρελθόν, θα πρέπει να υπάρξει σχετικό αίτημα και να ασκηθούν πιέσεις από έναν ικανό αριθμό χωρών.

Σύμφωνα με πληροφορίες, Ελλάδα, Ρουμανία και Βουλγαρία βρίσκονται σε ανοικτή γραμμή για το θέμα, ωστόσο οι συζητήσεις είναι ακόμη στη φάση της βολιδοσκόπησης των προθέσεων, όχι στο σημείο συγκρότησης ενός κοινού μετώπου.

Αλλωστε, όπως έχει δείξει η εμπειρία, τέτοιες κοινές πρωτοβουλίες εξαρτώνται από μια σειρά ισορροπιών, υπακούουν σε πολιτικούς συσχετισμούς και συνεννοήσεις και πρέπει να υπάρχει πλήρης σύμπτωση συμφερόντων για να λάβουν σάρκα και οστά.

Κρίσιμο ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση θα παίξουν οι πιέσεις προς τις κυβερνήσεις από τις βιομηχανίες της περιοχής, με τους συνδέσμους Ελλάδας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας να έχουν ήδη θέσει το ζήτημα των τεράστιων αποκλίσεων τιμών στις αγορές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές και το πλήγμα στην ανταγωνιστικότητά τους που αυτό προκαλεί.