Πού απέτυχε το Eurogroup

Το Eurogroup δεν κατάφερε να εφαρμόσει τις αποφάσεις της Συνόδου. Καμία αναφορά σε μέτρα για μείωση του κόστους δανεισμού από Ιταλία, Ισπανία. Ποιο ρόλο πρέπει να υιοθετήσει η ΕΚΤ. Γράφει ο Sony Kapoor.

Δημοσιεύθηκε: 12 Ιουλίου 2012 - 07:48

του Sony Kapoor

Η τελευταία πρόταση του ανακοινωθέντος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου από τη συνεδρίαση του Ιουνίου αναφέρει: «Αναθέτουμε στο Eurogroup να εφαρμόσει αυτές τις αποφάσεις μέχρι τις 9 Ιουλίου 2012». Αυτό ήταν υπερβολικό και, όπως αναμενόταν, η μαραθώνια 10ωρη συνεδρίαση της 9ης Ιουλίου απέτυχε να εφαρμόσει τις αποφάσεις αυτές, όπως έγινε ξεκάθαρο από το ανακοινωθέν του Eurogroup.

Όπως είχαμε αναφέρει μετά τη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, την ημέρα εκείνη ελήφθησαν τέσσερις σημαντικές αποφάσεις:

1) Αποφασίστηκε η δημιουργία κεντρικής τραπεζικής εποπτείας για την ευρωζώνη.
2) Αποφασίστηκε να επιτραπεί απευθείας κεφαλαιακή ενίσχυση των προβληματικών τραπεζών της ευρωζώνης.
3) Αποφασίστηκε η παραίτηση από το status του προνομιακού πιστωτή για τον ESM για την Ισπανία.
4) Συμφωνήθηκε να ενεργοποιηθούν οι αγορές ομολόγων από το EFSF-ESM για να αντιμετωπιστεί το αυξανόμενο κόστος δανεισμού της Ισπανίας και της Ιταλίας.

Αν και είχαμε πει πως αυτά έδειχναν κάποια «χειροπιαστή» πρόοδο, είχαμε εκφράσει επιφυλάξεις για το πώς οι καθυστερήσεις στην εφαρμογή, οι διαφωνίες που πιθανότατα θα προέκυπταν και οι διαφορετικές ερμηνείες του τι συμφωνήθηκε θα «μείωναν» το αποτέλεσμα της Συνόδου. Είχαμε δίκιο να είμαστε μάλλον απαισιόδοξοι. Αντί της «εφαρμογής» των αποφάσεων του Συμβουλίου, η συνεδρίαση του Eurogroup τη Δευτέρα έδειξε πόσο περιορισμένες ήταν τελικά οι αποφάσεις και πόσο βαθιές είναι οι διαφωνίες μεταξύ των κρατών-μελών.

Οι βασικές αποφάσεις του Eurogroup ήταν:

1) Η υπογραφή μιας συμφωνίας στο πλαίσιο της οποίας η ΕΚΤ θα λειτουργεί ως αντιπρόσωπος του EFSF και –-όταν αυτός ιδρυθεί- του ESM στις δραστηριότητές τους στις αγορές.

2) Το EFSF θα χορηγήσει δάνεια ύψους έως 30 δισ. ευρώ για το FROB, το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της ισπανικής κυβέρνησης, προκειμένου να βοηθήσει στην ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού της συστήματος και η συμφωνία γι' αυτό το θέμα πιθανότατα θα οριστικοποιηθεί μέχρι τις 20 Ιουλίου. Συμφωνήθηκε επίσης πως τα δάνεια αυτά δεν θα είναι προνομιούχα όταν μεταφερθούν στον ESM.

3) Η Ισπανία θα έχει έναν επιπλέον χρόνο, μέχρι το 2014, να επιτύχει τον στόχο μείωσης του ελλείμματός της στο 3%, όπως έχει οριστεί στο πλαίσιο του Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

4) Θα υπάρξει ίση μεταχείριση για τις χώρες που αντιμετωπίζουν τραπεζικά προβλήματα, και αυτό σημαίνει ότι η άμεση κεφαλαιακή ενίσχυση -όταν γίνει- θα ισχύσει και για την Ιρλανδία.

5) Η θετική υποδοχή του σχεδίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να παρουσιάσει προτάσεις για μια ενιαία εποπτική αρχή για τις τράπεζες, στην οποία θα εμπλέκεται και η ΕΚΤ, μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου.

Πριν εξετάσουμε αυτές τις αποφάσεις μια-μία, ας δούμε τι ΔΕΝ αναφέρθηκε στο ανακοινωθέν αυτό.

Το πιο εμφανές στοιχείο που λείπει είναι οποιαδήποτε αναφορά στη μείωση του κόστους δανεισμού για την Ισπανία και την Ιταλία. Μετά την πρώιμη διακήρυξη του Monti για «διπλή νίκη» της Ιταλίας στο ποδόσφαιρο και στην επίτευξη συμφωνίας για τη μείωση του κόστους δανεισμού, αρχίζει να φαίνεται ανόητος και στα δύο… μέτωπα. Η Ισπανία νίκησε την Ιταλία στον τελικό του Euro 2012 και φαίνεται πως το μόνο που κατάφερε ο κ. Monti ήταν να πείσει τους άλλους ηγέτες να συμφωνήσουν πως το EFSF και το ESM μπορούν να αγοράσουν ιταλικά (και ισπανικά) ομόλογα στην πρωτογενή και στη δευτερογενή αγορά, εάν αυτό κριθεί απαραίτητο και αφού πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις.

Δεν υπάρχει κάτι καινούριο σε αυτό - τα ταμεία για τη διαχείριση της κρίσης είχαν ήδη αυτήν τη δυνατότητα. Ο κ. Monti μπορεί να κατάφερε να έχει κάπως ευνοϊκότερους όρους από την άποψη ότι μπορεί να αποφύγει τους εξευτελιστικούς όρους που έχουν τεθεί στην Πορτογαλία, στην Ιρλανδία και στην Ελλάδα, όμως το προηγούμενο είχε ήδη τεθεί στις διαπραγματεύσεις για την Ισπανία. Έτσι το Eurogroup αποκάλυψε ξεκάθαρα ότι δεν υπάρχει ΚΑΜΙΑ πρόοδος σε ό,τι αφορά την ανάληψη δράσεων για τη μείωση του κόστους δανεισμού των προβληματικών κρατών και δεν έχει σχεδιαστεί ΚΑΝΕΝΑ νέο μέτρο ως προς αυτήν την κατεύθυνση.

Αυτό μας φέρνει στο τι περιείχαν τα συμπεράσματα του Eurogroup - μια συμφωνία στο πλαίσιο της οποίας η ΕΚΤ θα λειτουργεί ως αντιπρόσωπος για τις δραστηριότητες της αγοράς των Ταμείων Διαχείρισης της Κρίσης. Η συμφωνία μπορεί να υπεγράφη τώρα, όμως δεν υπάρχει κάτι καινούριο σε αυτήν. Η πολιτική απόφαση δεν είναι νέα και σε κάθε περίπτωση δεν είναι και τόσο σπουδαία. Μπορεί να σηματοδοτεί τις προθέσεις του EFSF να ενεργοποιήσει τις αγορές ομολόγων, όπως θριαμβολογούσε ο κ. Monti, όμως για μία ακόμα φορά αυτό δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση πρόοδο. Ο ισολογισμός της ΕΚΤ δεν θα χρησιμοποιηθεί για τη στήριξη των προβληματικών οικονομιών, βήμα που εμείς στο Re-Define θεωρούμε απαραίτητο, όμως η ΕΚΤ απλώς θα εκτελεί συναλλαγές εκ μέρους των ταμείων διάσωσης, αποφεύγοντας έτσι την ανάγκη να διπλασιάσει το δυναμικό της.

Η δεύτερη απόφαση είναι ότι το FROB, το Ισπανικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, θα λάβει δάνεια ύψους έως 30 δισ. ευρώ από το EFSF για να στηρίξει τις προβληματικές ισπανικές τράπεζες. Αυτό δεν είναι κάτι καινούριο και η καταρχήν συμφωνία είχε ήδη επιτευχθεί εδώ και αρκετές εβδομάδες. Το αρνητικό της απόφασης είναι ότι θα περαστεί στους ισολογισμούς του ισπανικού κράτους, ενισχύοντας τους ήδη θανάσιμους δεσμούς μεταξύ των τραπεζών και των κρατών και συνεχίζοντας τον χορό θανάτου των κρατικών τραπεζών. Αυτό λίγα θα κάνει για να αντιμετωπίσει το θέμα του ασφυκτικού κόστους δανεισμού για την Ισπανία, που ξεπερνούσε το 7% για τα δεκαετή ομόλογα και το 5% για τα 2ετή την ημέρα του Eurogroup και αναμένεται να αυξηθεί ακόμα περισσότερο. Ο κίνδυνος απωλειών από τη διάσωση των τραπεζών παραμένει υψηλός και στο πλαίσιο του μηχανισμού αυτού το ισπανικό κράτος παραμένει υπόλογο γι’ αυτές τις απώλειες.

Η αβεβαιότητα αυξάνεται και από το γεγονός ότι ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών αντέκρουσε τις διαβεβαιώσεις ότι τα ταμεία διαχείρισης της κρίσης θα επωμιστούν τις απώλειες, λέγοντας ότι ακόμα και όταν υλοποιηθεί η απευθείας ένεση κεφαλαίων το κράτος θα παραμείνει υπόλογο για τις απώλειες. Φαίνεται πως η Γερμανία μπορεί να οραματίζεται κάποιου είδους αντεγγύησης από τα κράτη προς τα ταμεία διαχείρισης της κρίσης, εξασφαλίζοντάς τα έναντι απωλειών που μπορεί να προκύψουν από την κεφαλαιακή ενίσχυση.

Αν και επαναλήφθηκε η συμφωνία να επιτραπεί σταδιακά η άμεση ένεση κεφαλαίων στις ισπανικές τράπεζες, γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο ότι το ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα για κάτι τέτοιο, με τους υπάρχοντες σχεδιασμούς, είναι το 2014 το νωρίτερο, κάτι που δεν βοηθάει πρακτικά δεδομένου το πόσο επείγοντα είναι τα προβλήματα. Αυτό αυξάνει την πιθανότητα η Ισπανία να χρειαστεί πλήρη διάσωση, όπως χρειάστηκε και η Πορτογαλία. Η μόνη θετική είδηση εδώ είναι ότι οι όροι των ισπανικών δανείων πιθανότατα θα είναι χαλαροί και ενδεχομένως να έχουν 15ετή λήξη και αναμφίβολα τα επιτόκια θα είναι σημαντικά χαμηλότερα. Ωστόσο, αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί και τόσο σημαντικό, δεδομένου του μεγέθους των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Ισπανία.

Η τρίτη βασική συμφωνία ήταν ότι η Ισπανία θα έχει έναν επιπλέον χρόνο για να επιτύχει τους στόχους μείωσης των δημοσιονομικών της ελλειμμάτων. Αυτό σημαίνει πως τώρα θα χρειαστεί να μειώσει το έλλειμμά της από το 8,9% που κατεγράφη το 2011 στο 6,3% το 2012 αντί του προηγούμενου στόχου για μείωσή του στο 5,3%. Αυτό μοιάζει με πρόοδο, όμως δεν θα κάνει και πολλά για να σταματήσει τον κύκλο μείωσης ελλείμματος-ύφεσης-μείωσης φορολογικών εσόδων-αύξησης ανεργίας-μείωσης τιμών των assets - συρρίκνωσης του ΑΕΠ, στον οποίο έχει παγιδευτεί η Ισπανία. Σε μια περίοδο όπου η ανεργία έχει ήδη φτάσει το 24,6% και αυξάνεται, το ΑΕΠ συρρικνώνεται και οι τιμές των assets υποχωρούν, η κατά 2,6% μείωση των δαπανών και η αύξηση των φόρων που απαιτείται πολύ απλά θα σπρώξουν την οικονομία πιο κοντά στο χείλος του γκρεμού.

Η Ισπανία συνεχίζει να μην πετυχαίνει τους στόχους για τα φορολογικά έσοδα και, για μία ακόμα φορά, παρά την απόφαση αυτή, η ανεργία, τα φορολογικά έσοδα, το ΑΕΠ και οι τιμές των assets θα είναι χειρότερα του προβλεπόμενου.

Η τέταρτη βασική συμφωνία ήταν ότι και άλλες χώρες θα έχουν την ίδια αντιμετώπιση με την Ισπανία σε ό,τι αφορά την απευθείας ένεση κεφαλαίων στις προβληματικές τράπεζες. Αυτό είναι θετικό για την Ιρλανδία, αν και όταν συμβεί, και ιδιαίτερα εάν η τελική ευθύνη για τις απώλειες περάσει στα ταμεία διαχείρισης της κρίσης της ευρωζώνης και όχι στις εθνικές κυβερνήσεις. Αυτό θα μειώσει σημαντικά το επίπεδο του δημόσιου χρέους και θα μειώσει το ρίσκο για την Ιρλανδία, ιδιαίτερα αφού η κατάσταση στον τραπεζικό κλάδο δεν έχει σταθεροποιηθεί. Ωστόσο, αυτό είναι απίθανο να γίνει σύντομα.

Σε ό,τι αφορά την ευθύνη της ΕΚΤ για την τραπεζική εποπτεία της ευρωζώνης, φαίνεται τώρα πως η πρόταση που συγκεντρώνει τους περισσότερους «πόντους» είναι αυτή της δημιουργίας νέας εποπτικής αρχής που θα δίνει αναφορά στην ΕΚΤ, αντί της μετατροπής της ίδιας της ΕΚΤ σε εποπτική. Δεδομένης της σθεναρότατης αντίστασης των γερμανικών καταθετικών τραπεζών και των εθνικών εποπτικών αρχών σε πολλά κράτη-μέλη, φαίνεται πως η απόφαση αφορά την άμεση εποπτεία μόνο των συστημικά σημαντικών τραπεζών, με την ευθύνη για τις μικρότερες τράπεζες να παραμένει στις εθνικές εποπτικές αρχές, που όμως θα επιβλέπονται από τη νεοϊδρυθείσα αρχή της ευρωζώνης και την ΕΚΤ. Εν ολίγοις, όλα είναι ανοιχτά στο σημείο αυτό και τίποτα δεν έχει ακόμα αποφασιστεί και αυτό, για μια ακόμα φορά, δείχνει πως το χρονοδιάγραμμα που συζητείται αφορά χρόνια και όχι μήνες.

Έτσι, η συνεδρίαση του Eurogroup επανέφερε στην πραγματικότητα αυτούς που μπορεί να ενθουσιάστηκαν μετά τα καλύτερα του αναμενομένου αποτελέσματα της συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Ιούνιο.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.