Δικαιολογείται η συνεχής υποτίμηση στο ΧΑ;

Οι δυο καταλύτες που έχουν δράσει ουσιαστικά στην απαξίωση του ΧΑ. Το εχθρικό επιχειρηματικό κλίμα και η κακή πορεία της οικονομίας. Ο παράγοντας της ψυχολογίας. Τι πρέπει να γίνει. Γράφει ο Δ. Τζάνας.

Δημοσιεύθηκε: 31 Μαΐου 2012 - 07:43

του Δημήτρη Τζάνα*

Δικαιολογείται η συνεχής υποτίμηση στο ΧΑ;

Is it safe (είναι ασφαλές) ; Στην επίμονη αυτή ερώτηση που υποβάλει ο «βασανιστής» ανακριτής (τον υποδύεται ο Λ.Ολίβιε) τον υποβαλλόμενο «βασανιζόμενο» (τον υποδύεται ο Ντ. Χόφμαν) καλείται να απαντήσει ο δεύτερος, στην κλασική σκηνή της ταινίας thriller του Τζων Σλέσινγκερ Marathon man (1976).

Ο Χόφμαν δεν μπορεί να απαντήσει αφού δεν γνωρίζει περί τίνος πρόκειται καθώς από κάποιο σατανικό λάθος βρίσκεται να υποβάλλεται στη σχετική διαδικασία. Έτσι, το ερώτημα επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά και το μαρτύριο μοιάζει ατελείωτο…

Σε μια ανάλογη διαδικασία βρίσκονται εδώ και καιρό οι αναλυτές, οι επενδυτές και όσοι εξακολουθούν να παρακολουθούν τα δρώμενα του ελληνικού χρηματιστηρίου. Κατ’ αναλογίαν, το βασανιστικό πλέον ερώτημα που τίθεται είναι, αν είναι εύλογη η συνεχής υποτίμησή του. Αν δηλαδή η αναμφισβήτητη επιδείνωση των θεμελιωδών στοιχείων της ελληνικής οικονομίας και των εισηγμένων εταιρειών δικαιολογούν επίπεδα δείκτη 500 μονάδων (επίπεδα αρχών 1990 !), με δεδομένο ότι η πτωτική πορεία ξεκίνησε από την περιοχή των 3.000 μονάδων το Νοέμβριο 2009 και συνεχίζεται επί 2,5 έτη.

Η απάντηση σε σχέση με τα θεμελιώδη της ελληνικής οικονομίας είναι δυστυχώς αφοπλιστικά απλή. Δύο σχεδόν χρόνια μετά την εφαρμογή του πρώτου μνημονίου με την Ε.Ε.-ΔΝΤ, το κράτος εξακολουθεί να παράγει μεγάλα πρωτογενή ελλείμματα ενώ το δημόσιο χρέος, παρά το γενναίο κούρεμά του, παραμένει στο 136% του ΑΕΠ (Μάρτιος 2012). Η ύφεση συνεχίζεται (εντατικότερα μάλιστα) για 5ο έτος και η ανεργία ξεπερνά το 21% με τάση αύξησής της. Ο κίνδυνος δε στάσης πληρωμών από πλευράς δημοσίου τον Ιούλιο είναι υπαρκτός, αν από τις εκλογές τη 17ης Ιουνίου δεν προκύψει πάλι κυβέρνηση.

Από την άλλη πλευρά, τα πρωτόγνωρα ζημιογόνα αποτελέσματα των τραπεζών, έχουν οδηγήσει στη διαμόρφωση ιστορικά υψηλών ζημιών τα αποτελέσματα του συνόλου των εισηγμένων εταιρειών.

Δύο παράγοντες έχουν δράσει καταλυτικά στη γενικότερη απαξίωση: η τραπεζοκεντρική φυσιογνωμία του Χ.Α. που δεν επέτρεψε την ανάδειξη εναλλακτικών επενδυτικών επιλογών από άλλους κλάδους και ο υψηλός βαθμός συμμετοχής των ξένων που συστηματικά επιδόθηκαν στη γνώριμή τους υποτιμητική κερδοσκοπία χωρίς ουσιαστικό αντίπαλο στην εσωτερική αγορά.

Αυτό τελευταία εξελίχθηκε σε ανοικτό sell-off (ξεπούλημα θέσεων), όταν τα σενάρια περί εξόδου της χώρας από το ευρώ πύκνωσαν με συνέπεια να αυξηθεί ο ασφάλιστρο κινδύνου από τη συμμετοχή σε χώρα «υψηλού κινδύνου», όπως είναι πλέον η Ελλάδα.

Επομένως, η αρνητική εξέλιξη στα θεμελιώδη τόσο της χώρας όσο και των περισσότερων εισηγμένων εταιρειών (με εμφανές προβάδισμα στις τράπεζες λόγω μηδενισμού της καθαρής τους θέσης), ακόμη και αν συνεκτιμηθούν οι αξιοσημείωτες εξαιρέσεις μερικών εταιρειών εξωστρεφούς κυρίως προσανατολισμού ή συγκεκριμένων άλλων που παραδοσιακά χαρακτηρίζονται ως αμυντικές (κοινωφελούς χαρακτήρα, τροφίμων, κοκ), δικαιολογούν την πτώση των τιμών.

Άλλωστε, μόνο ο δείκτης που συσχετίζει την τιμή μετοχής με την καθαρή της θέση μπορεί ακόμη να έχει λειτουργικότητα καθώς το ζημιογόνο των αποτελεσμάτων των περισσοτέρων εταιρειών έχει αναστείλει τον υπολογισμό των πολλαπλασιαστών (P/E).

Ωστόσο, τα παραπάνω δεδομένα δεν απαντούν στο ερώτημα της εύλογης αποτίμησης του χρηματιστηρίου. Αν δηλαδή η παρούσα κεφαλαιοποίηση του Χ.Α. ύψους 20 δισ. ευρώ που αντιστοιχεί μόλις στο 10% του ΑΕΠ είναι εύλογη.

Εδώ είναι χρήσιμη η συμβολή του Κοστολάνι που επισημαίνει τον καθοριστικό ρόλο της ρευστότητας και της ψυχολογίας για την ομαλή λειτουργία των αγορών μετοχικών αξιών. Έτσι, αν και η προδιάθεση κάποιου είναι να μιλήσει για ενδεχόμενη αρνητική υπερβολή στη συνολική κεφαλαιοποίηση του Χ.Α., η καθημερινά επιδεινούμενη ρευστότητα της οικονομίας λόγω των υπεραναλήψεων των καταθέσεων (είτε για αποθησαυρισμό είτε για μεταφορά στις εικαζόμενες ως ασφαλείς τοποθετήσεις στο εξωτερικό) και η χειροτέρευση της ψυχολογίας λόγω των αρνητικών προσδοκιών για τις μελλοντικές εξελίξεις της οικονομίας, εξηγούν επαρκώς την καταβαράθρωση των αποτιμήσεων.

Όχι όμως στο βαθμό που να θεωρηθούν και εύλογες, ειδικά των εταιρειών που εν μέσω κρίσης επεκτείνουν τον κύκλο εργασιών τους, είναι κερδοφόρες και διανείμουν μερίσματα.

Υπάρχει ωστόσο και μια ακόμη διάσταση που θα μπορούσε να αιτιολογήσει ως εύλογη την παρούσα κεφαλαιοποίηση του ελληνικού χρηματιστηρίου, κορυφαίες εταιρείες του οποίου αποβάλλονται από τους διεθνείς δείκτες υπαγορεύοντας έτσι την μαζική έξοδο από όλες τις ελληνικές θέσεις στους ξένους fund managers.

Είναι η επιδείνωση του επιχειρηματικού κλίματος της χώρας σαν αποτέλεσμα συρροής εμποδίων : της έκρηξης φορολογικών βαρών για τους ειλικρινείς φορολογούμενους (ιδιώτες ή εταιρείες) και της αιωρούμενης εισαγωγής νέων, της εδραιωμένης γραφειοκρατίας με την παράλληλη και εκτεταμένη διαφθορά και τέλος της συνεχιζόμενης καλλιέργειας κλίματος ενοχοποίησης της επιχειρηματικότητας για τα κακώς κείμενα της ελληνικής οικονομίας. Έτσι, όχι μόνο ακυρώνεται η προοπτική υλοποίησης οποιασδήποτε σοβαρού μεγέθους επενδυτικής πρωτοβουλίας αλλά υπονομεύεται καθημερινά η διατήρηση και των υφιστάμενων !

Η συντήρηση λοιπόν τέτοιου εχθρικού επιχειρηματικού κλίματος, μπορεί να εξηγήσει οσοδήποτε χαμηλές αποτιμήσεις, αφού και οι ανθηρότερες εταιρικές δράσεις αργά ή γρήγορα θα υπονομευθούν.

Πρέπει, επομένως, να αποτελέσει προτεραιότητα της επόμενης κυβέρνησης να βελτιώσει επειγόντως το επιχειρηματικό κλίμα απομακρύνοντας άμεσα κάποια από τα εμπόδια της επιχειρηματικής δράσης και συμβάλλοντας στην απενοχοποίησή της, αφού μόνο έτσι πλέον μπορούν να υπάρξουν νέες θέσεις απασχόλησης. Διαφορετικά, ας μην εκπλαγούμε αν δούμε ακόμη χαμηλότερες αποτιμήσεις στο Χ.Α. στο βαθμό που η ελληνική οικονομία θα μοιάζει ολοένα και περισσότερο με χώρα της Α. Ευρώπης της δεκαετίας του 90 παρά με χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ΟΝΕ.

*Ο κ. Δημήτρης Τζάνας είναι Σύμβουλος Επενδύσεων

** Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.