Ν. Φίλιππας: Τα ψεύτικα μεγέθη τα μεγάλα

Η δυσκολία στην ανάγνωση ωραιοποιημένων αποτελεσμάτων και η παραποίηση λογιστικών καταστάσεων μεταφέρουν πλούτο από τους μικροεπενδυτές στους μεγαλομετόχους. Γράφει ο Νικ. Φίλιππας.

Δημοσιεύθηκε: 25 Νοεμβρίου 2008 - 08:01

του Νικ. Φίλιππα (*)

Ν. Φίλιππας: Τα ψεύτικα μεγέθη τα μεγάλα

Η εμπιστοσύνη στην ακριβοδίκαιη αποτύπωση των λογιστικών καταστάσεων συμβάλλει καθοριστικά στη διαφάνεια και στη δίκαιη αποτίμηση των μετοχικών τίτλων. Αντίθετα, η λανθασμένη αποτύπωση της χρηματοοικονομικής θέσης και ως εκ τούτου της απόδοσης της επιχείρησης έχει σοβαρές κοινωνικές επιπτώσεις, καθώς μεταφέρει πλούτο από τους μικροεπενδυτές στους μεγαλομετόχους.

Τα πολύπλοκα λογιστικά πρότυπα καθιστούν ιδιαίτερα δύσκολη την κατανόηση της χρηματοοικονομικής κατάστασης και ως εκ τούτου τη λειτουργική επίδοση των εταιριών. Οι επενδυτές επί πολλά χρόνια συνήθιζαν να εμπιστεύονται τους ορκωτούς ελεγκτές και τους χρηματοοικονομικούς αναλυτές για την ερμηνεία των χρηματοοικονομικών καταστάσεων και τον σχολιασμό της υγιούς ή όχι οικονομικής θέσης των εισηγμένων εταιριών.

Παρ' όλα αυτά, ειδικοί ήταν αυτοί που εξέτασαν τις χρηματοοικονομικές καταστάσεις εταιριών όπως η Adelphia, η Enron και η WorldCom και δεν κατόρθωσαν να προβλέψουν τις επικείμενες πτωχεύσεις.

Κατά τη διάρκεια της φούσκας των dot.coms τα σχόλια των ελεγκτών στα ετήσια ενημερωτικά δελτία εκατοντάδων εταιριών Internet επιβεβαίωναν την ύπαρξη μιας υγιούς οικονομικής κατάστασης, για να δουν στη συνέχεια τις επιχειρήσεις αυτές να χρεοκοπούν και τελικά να κλείνουν. Εάν όμως οι αναλυτές και οι ελεγκτές δυσκολεύονται να εντοπίσουν τα προβλήματα εξετάζοντας τις χρηματοοικονομικές καταστάσεις, τότε τι ελπίδα μπορεί να έχει ο μέσος επενδυτής;

Δύο βασικά προβλήματα δυσχέραναν την κατάσταση: η ωραιοποίηση των λογιστικών καταστάσεων και η παραποίηση των αριθμών. Από τη δεκαετία του 1990, πολλές εταιρίες αντιμετώπισαν έντονη πίεση για να συμβαδίσουν με τις προσδοκίες της Wall Street.

Από το να διακινδυνεύσουν μια μεγάλη πτώση στη χρηματιστηριακή τιμή παρουσιάζοντας αποκλίσεις από τις προσδοκίες της αγοράς, ορισμένες εταιρίες απλώς παραποίησαν τη χρηματοοικονομική τους επίδοση. Σε συνδυασμό με την ίδρυση offshore εταιριών, η Enron λανθασμένα καταχώρησε χρέη ως έσοδα.

Η καλωδιακή τηλεόραση Adelphia παρέλειψε εκατοντάδες εκατ. δολάρια χρέους από τις χρηματοοικονομικές καταστάσεις της. Ο κολοσσός των επικοινωνιών WorldCom φούσκωσε τα κέρδη του κατά 9 δισ. δολάρια. Η φαρμακευτική Rite Aid φαίνεται ότι χρησιμοποίησε παράνομες λογιστικές ενέργειες για να ενισχύσει τα καθαρά έσοδα πάνω από 1 δισ. δολάρια.

Αν και η πλειονότητα των εισηγμένων εταιριών στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης αναφέρει με ειλικρίνεια τις χρηματοοικονομικές επιδόσεις, οι επενδυτές δυσκολεύονται να εντοπίσουν ποιες επιχειρήσεις είναι αυτές που παραποιούν τα στοιχεία τους και όταν το βρίσκουν είναι πλέον πολύ αργά.

Έπειτα από σειρά λογιστικών σκανδάλων στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000, οι ρυθμιστικές αρχές προβληματίστηκαν από τη δημιουργία ενός γενικότερου κλίματος έλλειψης εμπιστοσύνης στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις. Νέοι νόμοι θεσπίστηκαν σχετικά με τη λογιστική και την ελεγκτική.

Η πιο διάσημη ρυθμιστική ενέργεια παγκοσμίως ήταν το Sarbanes-Oxley Act του 2002, με τη δημιουργία νέου ελεγκτικού οργάνου για τον συντονισμό και την επίβλεψη των ελεγκτών, με τη θέσπιση νέων νόμων για την εταιρική ευθύνη και αυστηρότερες ποινές για τα οικονομικά εγκλήματα. Ο σκοπός του ήταν να κάνει πιο αυστηρούς τους λογιστικούς κανόνες, σε μια προσπάθεια να ανακτηθεί η χαμένη εμπιστοσύνη των επενδυτών.

Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ότι μετά τη θέσπιση του Sarbanes-Oxley Act, ο αριθμός των εταιριών που επαναδιατύπωσαν επί τα χείρω τις λογιστικές τους καταστάσεις αυξήθηκε σημαντικά. Πιο συγκεκριμένα, ο αριθμός των εταιριών που αναθεώρησαν τις λογιστικές τους καταστάσεις έφτασε στο ρεκόρ των 414 το 2004 από 270 το 2000. Για το 2004 περίπου το 6% των εισηγμένων εταιριών στις ΗΠΑ αναθεώρησε προς τα κάτω τα κέρδη του.

Η χρηματοπιστωτική κρίση που βιώνουμε σήμερα έχει να κάνει με την υπερβολική επέκταση του χρηματοοικονομικού τομέα εις βάρος του πραγματικού, που στηρίχτηκε σε μεγάλο βαθμό σε εικονικές αποτιμήσεις, αμφίβολης ποιότητας αξιογράφων. Στο γεγονός αυτό μεγάλη ευθύνη φέρουν και οι γνωστές εταιρίες αξιολόγησης της ποιότητας των αξιογράφων.

Παρ’ όλα αυτά, η σημερινή κρίση αποτελεί εξαιρετική ευκαιρία για νέα ενιαία -σε παγκόσμιο επίπεδο- μέτρα διαφάνειας, λογοδοσίας και ελέγχου τα οποία θα συμβάλουν στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών στις αγορές.

* Ο κ. Νικόλαος Φίλιππας είναι Αναπληρωτής Καθηγητής του Τμήματος Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Πειραιώς.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.