Βloomberg: Πως θα λειτουργούσαν τα capital controls

Με τις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και τους δανειστές να έχουν φτάσει σε νέο αδιέξοδο και τις καταθέσεις στις τράπεζες να έχουν υποχωρήσει στα χαμηλότερα επίπεδα από το 2004, ο κίνδυνος επιβολής κεφαλαιακών ελέγχων στην Ελλάδα αυξάνεται.

Όπως επισημαίνει το Bloomberg, αν οι υπουργοί Οικονομικών δεν επιτύχουν κάποια συμφωνία στο Λουξεμβούργο αυτήν την εβδομάδα, τα «γεράκια» στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ μπορεί να αρχίζουν να αυξάνουν τις πιέσεις για να μπουν περιορισμοί στον ELA.

Ο Jacob Kirkegaard του Peterson Institute for International Economics, βλέπει την πιθανότητα να επιβληθούν κεφαλαιακοί έλεγχοι στην Ελλάδα στο 65%. «Προς τα εκεί οδεύουμε» είπε ο κ. Kirkegaard σε τηλεφωνική συνέντευξη στο Bloomberg.«Το παράθυρο της ελληνικής κυβέρνησης να αλλάξει γνώμη μικραίνει κάθε στιγμή που περνάει» πρόσθεσε.

Στο πλαίσιο αυτό το αμερικάνικο πρακτορείο δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα που σχετίζονται με το ενδεχόμενο επιβολής κεφαλαιακών ελέγχων στην Ελλάδα.

Πως θα συμβεί ;

Το πιο πιθανό σενάριο είναι πως μια κατάρρευση των συνομιλιών θα παρακινήσει τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να διαμηνύσουν στον Έλληνα πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα ότι δεν πρέπει να περιμένει να συνεχιστεί για πολύ καιρό ακόμα η έκτακτη χρηματοδότηση από την ΕΚΤ. Ο Έλληνας πρωθυπουργός θα έρθει τότε αντιμέτωπος με δύο επιλογές: να αφήσει τις τράπεζες να καταρρεύσουν ή να επιβάλλει κεφαλαιακούς ελέγχους.

Τι θα γίνει αν η Ελλάδα χάσει μια πληρωμή χρέους ;

Το μεγαλύτερο μέρος των collateral που έχουν δώσει οι ελληνικές τράπεζες στην ΕΚΤ για να λάβουν χρηματοδότηση από τον ELA είναι κρατικά ομόλογα, μεταξύ των οποίων και έντοκα.

Οπότε αν η Ελλάδα χάσει μια πληρωμή χρέους, οι κεντρικοί τραπεζίτες πιθανότατα θα αποφασίσουν ότι οι τράπεζες δεν είναι πλέον σε θέση να λαμβάνουν έκτακτη χρηματοδότηση γιατί ο εγγυητής – το ελληνικό κράτος – δεν είναι φερέγγυο.

Διαφορετικά, η ΕΚΤ θα μπορούσε να επιβάλλει πολύ μεγάλο «κούρεμα» στην ονομαστική αξία των ελληνικών collateral, επιβάλλοντας με τον τρόπο αυτό ένα αυστηρό όριο στον ELA.

Η ΕΚΤ μπορεί ακόμα και να διακόψει άμεσα την χρηματοδότηση από τον ELA.

Πως θα λειτουργήσουν οι κεφαλαιακοί έλεγχοι ;

Κανείς δεν ξέρει τι ακριβώς θα γίνει στην Ελλάδα, αλλά στην Κύπρο συνέβη το εξής: Οι αναλήψεις από τα ATM περιορίστηκαν στα 300 ευρώ την ημέρα. Οι συναλλαγές πάνω από 5.000 ευρώ με το εξωτερικό έπρεπε να εγκριθούν από ειδική επιτροπή.

Οι εταιρείες χρειάζονταν έγγραφα για κάθε παραγγελία πληρωμής, με τις εγκρίσεις άνω των 200.000 ευρώ να καθορίζονται από την διαθέσιμη ρευστότητα. Οι γονείς δεν μπορούσαν να στέλνουν στα παιδιά τους που σπούδαζαν στο εξωτερικό πάνω από 5.000 ευρώ το τρίμηνο. Οι Κύπριοι που ταξίδευαν στο εξωτερικό δεν μπορούσαν να έχουν μαζί τους πάνω από 1.000 ευρώ. Η κατάργηση των προθεσμιακών καταθέσεων είχε απαγορευτεί, ενώ οι πληρωμές με πιστωτικές κάρτες δεν μπορούσαν να ξεπεράσουν τα 5.000 ευρώ.

Πως θα τεθούν σε ισχύ ;

Θα ήταν καλό να γίνουν ξαφνικά. Στην Κύπρο ξεκίνησαν όλα με μια μεγάλη τραπεζική αργία, ανάμεσα στις 16 και τις 28 Μαρτίου του 2013. Αυτό έδωσε χρόνο στην χώρα να διαπραγματευτεί μια συμφωνία με τα κράτη μέλη της ευρωζώνης και το ΔΝΤ. Όταν άνοιξαν και πάλι οι τράπεζες είχαν επιβληθεί περιορισμοί και είχε συμφωνηθεί ένα σχέδιο ανακεφαλαιοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος, το οποίο προέβλεπε απώλειες για τους καταθέτες.

Ποιος αποφασίζει ;

Είναι στο χέρι της κυβέρνησης. Με βάση νόμο του 1993, ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας μπορεί να επιβάλλει κεφαλαιακούς περιορισμούς, αλλά χρειάζεται έγκριση από το υπουργείο Οικονομικών.

Πόσο καιρό μπορεί να κρατήσουν ;

Δεν υπάρχει πραγματικό όριο. Στην Κύπρο οι περιορισμοί παρέμειναν για δύο χρόνια, αν και υποτίθεται ότι είχαν επιβληθεί ως έκτακτο προσωρινό μέτρο. Οι περιορισμοί στις συναλλαγές χαλάρωσαν σταδιακά, προτού αρθούν οριστικά τον Απρίλιο του 2015.

Η εμπειρία από άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ισλανδίας, δείχνει ότι από την στιγμή που τεθούν σε ισχύ, οι κεφαλαιακοί έλεγχοι μπορούν να αποσυρθούν μόνο σταδιακά. Η κυβέρνηση της Ισλανδίας παρουσίασε αυτόν τον μήνα νομοσχέδιο για την άρση των περιορισμών που επιβλήθηκαν το 2008.

Τι άλλη επίπτωση θα έχουν στην Ελλάδα ;

Θα αγοράσουν χρόνο. Θα δώσουν στην Ελλάδα το περιθώριο να έλθει σε συμφωνία με τους δανειστές, αλλά με τεράστιο κόστος. Ο περιορισμός των εταιρικών συναλλαγών και των αναλήψεων στις καταθέσεις θα πλήξει τις λιανικές πωλήσεις, τον τουρισμό, την βιομηχανία, τις εισαγωγές και κάθε τομέα της οικονομικής δραστηριότητας.

Εχει επιλογές ο Τσίπρας ;

Στην πραγματικότητα όχι. Αν η κυβέρνηση αφήσει τις τράπεζες να πιάσουν τα όρια της έκτακτης χρηματοδότησης, το χρηματοπιστωτικό σύστημα θα στεγνώσει από χρήματα μέσα σε ημέρες, με τους επενδυτές να τρέχουν να βγάλουν όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα.

Αυτό θα οδηγούσε σίγουρα την Ελλάδα εκτός ευρωζώνης, καθώς καμία οικονομία δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς ρευστότητα.

Ακόμα και αν η κυβέρνηση σχεδιάζει να φύγει από την νομισματική ένωση, οι κεφαλαιακοί περιορισμοί θα έχουν νόημα, καθώς θα «σταματήσουν το ρολόι» μέχρι να καταφέρει η χώρα να εκδώσει νέο νόμισμα.

Είναι νόμιμοι οι κεφαλαιακοί έλεγχοι ;

Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις. Αν και η ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων είναι ιμια από τις τέσσερις βασικές ελευθερίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι περιορισμοί είναι δυνατοί «υπό αυστηρούς όρους για λόγους δημόσιας τάξης ή ασφάλειας».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέτρεψε στην Κύπρο να το κάνει, λέγοντας πως υπάρχει «σημαντικός κίνδυνος απόλυτης αποσταθεροποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος».