Πώς ξεκίνησαν τη χρονιά και πώς αναμένεται να πορευτούν οι φερόμενοι ως αμυντικοί κλάδοι της Σοφοκλέους: υγεία, super markets, αλυσίδες πετρελαιοειδών, κρατικόχαρτα.

Η επιλογή μετοχών που δραστηριοποιούνται στους λεγόμενους αμυντικούς κλάδους απέναντι στην κρίση ακολουθείται σε σημαντικό βαθμό μεταξύ των επενδυτών της Σοφοκλέους και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ορισμένες μετοχές των συγκεκριμένων κλάδων έχουν επιδείξει στο ταμπλό αρκετά καλύτερη συμπεριφορά από τον μέσο όρο της αγοράς.

Βέβαια, πολλοί είναι εκείνοι που φοβούνται ότι μέσα σε ένα περιβάλλον έντονης κρίσης οι εταιρίες που τελικά θα αποδειχτούν αμυντικές θα είναι πολύ λιγότερες από αυτές που μέχρι σήμερα κατατάσσονται στη συγκεκριμένη κατηγορία. Άλλωστε, μπορούμε να αναφέρουμε και σήμερα εταιρίες των οποίων οι διοικήσεις, ενώ τις προέβαλαν μέχρι και το περασμένο φθινόπωρο ως "recession stories", τελικά έχουν αναθεωρήσει προς τα κάτω τα business plans που είχαν ανακοινώσει.

Ακόμη όμως και οι υποστηρικτές των "αμυντικών μετοχών" αναγνωρίζουν ότι σε περίοδο κρίσης καμιά εταιρία δεν θα μείνει τελικά αλώβητη, αλλά απλώς θα υποστεί περιορισμένες απώλειες σε ένα χρηματιστήριο όπου οι τιμές των μετοχών βρίσκονται περίπου 70% - 80% πιο κάτω από τα μέγιστα επίπεδα του 2007.

Το θετικό για τους αμυντικούς κλάδους είναι ότι μέχρι σήμερα τουλάχιστον η κρίση δεν φαίνεται να έχει μειώσει τα εισοδήματα των πολιτών, τα οποία πότε μέσα από τις αυξήσεις των μισθών και πότε μέσα από τη διεύρυνση της φοροδιαφυγής, παραμένουν λίγο-πολύ είτε αλώβητα, είτε και ελαφρά αυξημένα.

Αντίθετα, η πολύ πιο συντηρητική στάση των καταναλωτών οφείλεται στον περιορισμό του δανεισμού από τις τράπεζες αλλά και στην επιλογή πολλών πολιτών -λόγω της κρίσης- να αυξήσουν την οριακή ροπή τους προς αποταμίευση, δηλαδή να αποταμιεύουν μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματός τους.

Αυτό εξηγεί και το γεγονός ότι, ενώ η ζήτηση σε κάποια είδη παραμένει περίπου σταθερή, σε ορισμένα άλλα, όπως τα διαρκή καταναλωτικά προϊόντα (αυτοκίνητα, ηλεκτρικές συσκευές, κ.λπ.) η πτώση είναι εντονότατη… Άρα λοιπόν, όσο το εισόδημα υπάρχει, τόσο αυτό θα εξακολουθεί να διατίθεται για τα προϊόντα "πρώτης ανάγκης" τα οποία κατά κύριο λόγο προσφέρουν οι εταιρίες των αμυντικών κλάδων.

Μέχρι στιγμής αντέχουν

"Δεν έχουμε δει μέχρι σήμερα τη ζήτηση να κάμπτεται και οι πληρότητές μας εξακολουθούν να παραμένουν υψηλές, ωστόσο αυτό που αντιμετωπίζουμε λόγω της κρίσης είναι μια επιδείνωση στο θέμα της ρευστότητας", δήλωσε στο euro2day υψηλόβαθμο στέλεχος του κλάδου της ιδιωτικής υγείας, ο οποίος συνέχισε: "Έχουν αυξηθεί σημαντικά οι οφειλές του ΟΠΑΔ (Οργανισμός Περίθαλψης Ασφαλισμένων Δημοσίου) όπως επίσης και κάποιων ταμείων, αλλά αυτό που επίσης παρατηρείται είναι και κάποια προβλήματα από ασφαλιστικές εταιρίες, ευτυχώς λίγα σε αριθμό".

Τα super markets τώρα περισσότερο φαίνεται να κινδυνεύουν από τον μεταξύ τους ανταγωνισμό, που ενδεχομένως να πλήξει τα περιθώρια κέρδους τους, παρά από την πτώση της ζήτησης στην αγορά. Η εικόνα που διαμορφώθηκε πέρυσι ήταν σαφής: Σύμφωνα με την ΕΣΥΕ, σε ένα έτος όπου ο όγκος των λιανικών πωλήσεων υποχώρησε κατά 1,5%, τα μεγάλα καταστήματα τροφίμων αύξησαν τον όγκο των δικών τους πωλήσεων κατά 1,1% (+2% το 2007).

Κατά τους τελευταίους μήνες φαίνεται να παρατηρείται μεγαλύτερη "κόπωση" στη ζήτηση, με τις αλυσίδες τροφίμων να απαντούν με περισσότερα προϊόντα τύπου private label (ιδιωτικής ετικέτας) αλλά και με επιλεκτικές μειώσεις τιμών σε άλλα προϊόντα, προκειμένου να συγκρατήσουν την κατανάλωση σε σταθερά επίπεδα και να αποτρέψουν τη στροφή των καταναλωτών προς τους hard discounters.

Επιπλέον, αναμένεται ότι θα συνεχιστεί και φέτος η τάση που θέλει οι καταναλωτές να στρέφονται από τα μικρά καταστήματα προς τα μεγάλα, τόσο στα τρόφιμα όσο και στις υπόλοιπες κατηγορίες προϊόντων.

Οι αλυσίδες πετρελαιοειδών βλέπουν και φέτος για μία ακόμη φορά τις πωλήσεις βενζίνης να διατηρούνται σε σταθερά περίπου επίπεδα, με τις όποιες απώλειες να είναι ιδιαίτερα περιορισμένες. "Πολλοί παρασύρονται από το γεγονός ότι τα έσοδά μας τους τελευταίους μήνες είναι πολύ χαμηλότερα σε σχέση με το παρελθόν, αλλά αυτό οφείλεται στην πτώση της τιμής του πετρελαίου. Εμείς κοιτάζουμε τον όγκο των πωλήσεών μας, καθώς από εκεί κερδίζουμε. Αντίθετα, η πτώση της τιμής του πετρελαίου μας ευνοεί όχι μόνο γιατί το καύσιμο γίνεται πιο προσιτό στον καταναλωτή αλλά και διότι μειώνεται το κεφάλαιο κίνησης που πρέπει να διαθέτουμε, άρα μειώνεται και το ποσό που δανειζόμαστε από τις τράπεζες", μας δήλωσε υψηλόβαθμο στέλεχος εισηγμένης εταιρίας.

Αντίθετα, μεγαλύτερες επιπτώσεις αναμένεται να έχουν όσες εισηγμένες του κλάδου, πέρα από τις πωλήσεις λιανικής, προμηθεύουν βιομηχανικά και ναυτιλιακά καύσιμα. Σε ό,τι αφορά τα διυλιστήρια, είδαμε τα στελέχη της Motor Oil, κατά την παρουσίαση της εισηγμένης στην Ένωση Θεσμικών Επενδυτών, να επιβεβαιώνουν ότι μέσα στο πρώτο τρίμηνο δεν αντιμετώπισαν ουσιαστικά πτώση ζήτησης ούτε συρρίκνωση των περιθωρίων διύλισης.

Μικρότερα προβλήματα φαίνεται να αντιμετωπίζουν τα λεγόμενα "κρατικόχαρτα". Ο ΟΤΕ, για παράδειγμα, δεν αναμένει κάποιες επιπτώσεις από την κρίση, αλλά αντίθετα με θετικές ταμειακές ροές θα μειώσει τον δανεισμό του (ευνοείται και από την αποκλιμάκωση των επιτοκίων) και βρίσκεται στο στάδιο της επεξεργασίας των συνεργιών που θα προκύψουν από την Deutsche Telekom.

Όσο για την κρίση, μάλλον θα πλήξει περισσότερο τους ανταγωνιστές του, καθώς αυτοί καλούνται να υλοποιήσουν φιλόδοξα projects σε περίοδο πιστωτικής στενότητας (πάντως, τουλάχιστον HOL και Forthnet φαίνεται να έχουν εξασφαλίσει επενδυτικά κεφάλαια για το άμεσο μέλλον).

Η ΕΥΑΘ και η ΕΥΔΑΠ στη χειρότερη περίπτωση θα δουν τη ζήτησή τους να επηρεάζεται οριακά εξαιτίας μειωμένων πωλήσεων προς βιομηχανίες, αλλά αυτό μάλλον θα αναπληρωθεί από την τάση προσέλκυσης και άλλων δήμων στο δίκτυό τους. Οι ήδη μεγάλες καθυστερήσεις πληρωμών από φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης ενδέχεται να ενταθούν.

Η κρίση έχει ευνοήσει για φέτος τη ΔΕΗ, καθώς με τα περυσινά τιμολόγια έχει να αντιμετωπίσει πολύ χαμηλότερη τιμή πετρελαίου (κόστος) και σαφώς χαμηλότερο κόστος ρύπων διοξειδίου του άνθρακα.

Παρά το γεγονός ότι η αγορά τυχερών παιχνιδιών δεν θα παραμείνει αλώβητη από την κρίση (π.χ. παρατηρείται υποχώρηση μεταξύ του 5% και του 10% από το φθινόπωρο μέχρι σήμερα), οι αναλυτές προβλέπουν νέα αύξηση κερδών για τον ΟΠΑΠ μέσα στο 2009, παρά το γεγονός ότι το 2008 ήταν έτος μεγάλων αθλητικών αναμετρήσεων (EURO 2008, Ολυμπιακοί Αγώνες Πεκίνου).

Προβληματισμός για το μέλλον

Η αρκετά θετική εικόνα για τους αμυντικούς κλάδους που υπάρχει στην αγορά μέχρι σήμερα ενδεχομένως να απειληθεί μέσα στους επόμενους μήνες, καθώς μήνα με τον μήνα το κλίμα βαραίνει και από τον Μάιο θα αρχίσουν να φαίνονται και οι επιπτώσεις από τον μειωμένο τουρισμό.

Από την άλλη πλευρά, όμως, οι αισιόδοξοι της αγοράς ποντάρουν σε ανάκαμψη της αγοράς από το β΄ εξάμηνο του 2009, κυρίως λόγω μεγαλύτερων επενδύσεων σε έργα υποδομής ή χάρη σε μέτρα στήριξης που ενδέχεται να λάβει η Ευρωπαϊκή Ένωση προκειμένου να αντιμετωπίσει την κρίση.