ΑΚΤΩΡ: Το μετρό της Ντόχα και οι... χρυσές λεπτομέρειες

Ένα απέραντο εργοτάξιο θυμίζει η πρωτεύουσα του Κατάρ, η Ντόχα, με τον οίκο Αλ Θανί στον οποίο ανήκει η αραβική χώρα να δρομολογεί το εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων Εθνικό Αναπτυξιακό Σχέδιο 2030.

Αν και εδώ και δύο χρόνια βρίσκεται σε εμπάργκο από επτά αραβικές χώρες, εντούτοις ο Εμίρης Ταμίμ μπιν Χαμάντ αλ Θανί, που διαδέχτηκε πριν από έξι χρόνια τον πατέρα του στη μοναρχία του Κατάρ, έχει φέρει μετά από διαγωνισμούς τις μεγαλύτερες κατασκευαστικές εταιρείες του κόσμου και τους διασημότερους αρχιτέκτονες, προκειμένου να υλοποιήσουν σημαντικά έργα υποδομών.

Ένα από τα εμβληματικά έργα που ξεχωρίζουν και υλοποιήθηκε για τις ανάγκες του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου του 2022, που θα διοργανώσει το Κατάρ, είναι και αυτό του Μετρό της Ντόχα. Έχει σε 1η φάση συνολικά τρεις γραμμές (Πράσινη, Κόκκινη και Χρυσή), συνολικού μήκους 100 χλμ. με 37 σταθμούς, ενώ με την ολοκλήρωση και της 2ης φάσης, οι γραμμές θα αυξηθούν σε τέσσερις, φτάνοντας σε συνολικό μήκος τα 300 περίπου χλμ. και τους 100 σταθμούς.

Το έργο της «Χρυσής Γραμμής», που ανέλαβε η Άκτωρ ως επικεφαλής της κοινοπραξίας ALYSJ, αποτελεί με διαφορά το μεγαλύτερο αυτοτελές κατασκευαστικό κομμάτι του Μετρό. Ο προϋπολογισμός του είναι 3 δισ. δολ., τα 23,3 χλμ. της διαδρομής κατασκευάστηκαν σε μόλις 15 μήνες και σε ένα μήνα θα παραδοθεί πλήρως σε λειτουργία.

Η Άκτωρ και οι άλλες τέσσερις εταιρείες Larsen & Toubro Limited - Ινδία, Yapi Merkezi Insaat Ve Sanayi A.S. - Τουρκία, Sezai Turkes Feyzi Akkaya Marine Construction STFA - Τουρκία και Al Jaber Engineering LLC - Κατάρ απασχόλησαν για την κατασκευή του έργου εργαζόμενους από 58 διαφορετικές χώρες. Ο μεγαλύτερος αριθμός ανήλθε στις 13.850 τον Σεπτέμβριο του 2018.

Η εταιρεία, μέλος της Ελλάκτωρ, είναι ίσως η πρώτη ελληνική κατασκευαστική που αναλαμβάνει την κατασκευή τέτοιου μεγέθους Μετρό, εκτός συνόρων. Στη διάρκεια δημοσιογραφικής αποστολής, ο διευθύνων σύμβουλος της Άκτωρ Αλέξανδρος Εξάρχου και ο επικεφαλής των έργων της εταιρείας στη Μέση Ανατολή Πάρις Καλλιτσάντσης παρουσίασαν τις τεχνικές, αριθμητικές και άλλες λεπτομέρειες του εμβληματικού έργου που ανήκει στην Qatar Rail.

Η «Χρυσή Γραμμή»

Το έργο κατασκευής της «Χρυσής Γραμμής» περιλαμβάνει την κατασκευή υπόγειων σηράγγων TBM συνολικού μήκους 23,3 χλμ. με διάμετρο 6,17 μέτρων, καθώς και 10 υπόγειων σταθμών εξαιρετικής αρχιτεκτονικής, με υψηλής τεχνολογίας αυτοματισμούς, σύνθετα συστήματα εκκαπνισμού των σταθμών σε περίπτωση φωτιάς και υπερσύγχρονα μηχανολογικά, ηλεκτρολογικά και υδραυλικά συστήματα. Περιλαμβάνει επίσης την κατασκευή υπόγειου αμαξoστασίου συνολικού μήκους 650 μέτρων, καθώς και κεντρικού εργοστασίου ψύξης των τριών σταθμών.

Για την υλοποίηση της συγκεκριμένης εξαιρετικά σύνθετης και απαιτητικής σε παγκόσμιο επίπεδο κατασκευής, στην καρδιά της πρωτεύουσας του Κατάρ, απαιτήθηκε η ταυτόχρονη χρήση έξι μηχανήματων ολομέτωπης κοπής TBM («μετροπόντικες»).

Η διέλευση του έργου υπόγεια, κάτω από το κέντρο της πόλης, εμπεριείχε σημαντικότατες κατασκευαστικές προκλήσεις, μεταξύ των οποίων την ανάγκη υλοποίησης κυκλοφοριακών παρακάμψεων και μετατοπίσεων δικτύων Οργανισμών Κοινής Ωφελείας, ενώ λόγω της υψηλής υπόγειας υδροφορίας στην περιοχή της Ντόχα, απαιτήθηκε η άντληση συνολικά 129 εκατομμυρίων κ.μ. υπόγειων υδάτων προκειμένου να κατασκευαστούν οι σταθμοί.

Στα 23,3 χιλιόμετρα υπόγειων σηράγγων που διανοίχθηκαν, περιλαμβάνονται δύο δίδυμες σήραγγες -μία ανά κατεύθυνση- μήκους 11,65 χιλιομέτρων έκαστη, 24 συνδετήριες σήραγγες, καθώς και μια έξοδος έκτακτης ανάγκης. Για την ασφαλή πλοήγηση των TBM και τον έγκαιρο εντοπισμό κενών ή σπηλαιώσεων εφαρμόστηκε στην κοπτική κεφαλή των TBM προηγμένης τεχνολογίας σύστημα εντοπισμού (ΒΕΑΜ).

Το έργο εμπεριείχε 15.556 δακτυλίους, ήτοι 108.892 προκατασκευασμένα τμήματα σκυροδέματος για την εσωτερική επένδυση της σήραγγας, 4.888.470 εκατ. κ.μ. συνολικών εκσκαφών στους σταθμούς και στις σήραγγες, ενσωμάτωση άνω του 1 εκατ. κ.μ. σκυροδέματος, καθώς και χρήση 171.403 τόνων οπλισμού (σιδήρου).

Τα χρυσά πλακάκια

Το σύνολο των γραμμών του Μετρό της Ντόχα στηρίζεται αρχιτεκτονικά σε ένα εγχειρίδιο που προετοίμασε η Qatar Rail και η UN Studio με οδηγίες προς όλους τους εργολάβους και στόχο να επιτευχθεί μία βασική κοινή αρχιτεκτονική ταυτότητα για το μετρό της Ντόχα.

Κάθε γραμμή ωστόσο έχει και τη δική της μοναδική ταυτότητα, η οποία εκφράζεται μέσω συγκεκριμένων φινιρισμάτων δαπέδου, μοτίβων τοίχων, γεωμετρίας και συγκεκριμένων χρωμάτων. Για παράδειγμα, ενώ το δάπεδο είναι κοινό για όλες τις γραμμές του μετρό, τα υλικά που βρίσκονται μέσα αλλάζουν χρώμα σύμφωνα με το χρώμα της κάθε γραμμής. Έτσι, το δάπεδο της «Χρυσής Γραμμής» περιέχει αδρανή υλικά από πραγματικό χρυσό. Παράλληλα, τους τοίχους των σταθμών της «Χρυσής Γραμμής» κοσμεί μεταλλικό χρυσό πλακάκι, ειδικά παρασκευασμένο για το Μετρό της Ντόχα.

Αντίστοιχα με το σύνολο των γραμμών του Μετρό της Ντόχα, η Χρυσή Γραμμή είναι επίσης σχεδιασμένη και κατασκευασμένη έτσι ώστε να αποτυπώνει μέσα από μια σύγχρονη απόδοση την πολιτισμική κληρονομιά, την παράδοση και το περιβάλλον του Κατάρ.

Οι σταθμοί «caravanserai»

Οι οροφές των 10 σταθμών της Χρυσής Γραμμής για παράδειγμα είναι σχεδιασμένες με «θολωτούς χώρους», οι οποίοι αντλούν την έμπνευσή τους από την παλαιά αρχιτεκτονική του Κατάρ και τις παραδοσιακές σκηνές των Βεδουίνων. Άμεσες είναι και οι αναφορές στη βαθιά ριζωμένη στην κουλτούρα του Κατάρ παράδοση των «μαργαριταριών», καθώς όπως ακριβώς σε ένα όστρακο, κάτω από το απλό εξωτερικό των στεγάστρων εισόδου των σταθμών, κρύβεται ένα πλούσιο και γυαλιστερό εσωτερικό με πλήθος φωτιζόμενων γραμμών και ιριδίζοντα πλακάκια στο χρώμα της πέρλας.

Άλλα σημεία της οροφής στους χώρους κυκλοφορίας εκτός των θόλων είναι επενδεδυμένα με ειδικά σχεδιασμένα ηχοαπορροφητικά μεταλλικά πλακάκια σε σχήμα πετάλων λουλουδιού, με μοναδικό μοτίβο για το μετρό της Ντόχα, ενώ τα κενά που δημιουργούνται ανάμεσα στα πέταλα συμπληρώνονται και πάλι από φωτιστικά μοναδικά σχεδιασμένα για το έργο.

Τα στέγαστρα εισόδου των σταθμών έχουν σχεδιαστεί ομοιόμορφα σε όλες τις γραμμές, έτσι ώστε να δίνεται μια εύκολα αναγνωρίσιμη και μοναδική ταυτότητα του Μετρό στους δρόμους της Ντόχα.

Οι χώροι των σταθμών αντλούν επίσης έμπνευση από τα παραδοσιακά Caravanserai, τους χώρους στους οποίους τα «καραβάνια» έκαναν στάση για ανάπαυση, κοινωνική συνεύρεση και ανάκτηση δυνάμεων στη διάρκεια του ταξιδιού τους, διαθέτοντας ειδικά διαμορφωμένο χώρο για προσευχή, καθώς και ποδόλουτρα -αναπόσπαστο μέρος της θρησκευτικής ιεροτελεστίας των μουσουλμάνων πριν την προσευχή.