«Δίχτυ ασφαλείας» για την έξοδο ψάχνει η Αθήνα

Χθες, μετά το Εurogroup, υψηλόβαθμο κυβερνητικό στέλεχος μίλησε για «συνετή έξοδο» από το μνημόνιο, ενώ από τις δηλώσεις των Ευρωπαίων προέκυψε ότι επιθυμούν «πάση θυσία» προληπτική χρηματοδότηση με όρους για την Ελλάδα. Διότι φοβούνται ότι μπορεί να υπάρξει στραβοπάτημα της χώρας με τις αγορές, με ευρύτερες συνέπειες στην ευρωπαϊκή σταθερότητα.

Προς ώρας, ξεκάθαρο «ναι» η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει πει σε τίποτα. Ωστόσο πηγές του οικονομικού επιτελείου έλεγαν χθες στην Αθήνα ότι «θα ήταν εγκληματικό να αφεθεί η χώρα χωρίς δίχτυ ασφαλείας, μετά την έξοδο από το μνημόνιο».

Εκτιμούν πως ακόμα και αν όλα εξελιχθούν κατ' ευχήν στο εσωτερικό, χωρίς πολιτική αστάθεια και χωρίς πισωγυρίσματα στα δημοσιονομικά, το εξωτερικό περιβάλλον και οι αβεβαιότητες που πλανώνται στους κόλπους της ευρωζώνης δεν μπορούν να εκμηδενίσουν τις πιθανότητες σημαντικής αύξησης στο κόστος δανεισμού από τις αγορές.

Υπό αυτήν την έννοια, προσθέτουν, αχρείαστα να είναι, καλό είναι να βρίσκονται στην άκρη κάποια κεφάλαια στα οποία το ελληνικό δημόσιο θα έχει άμεση πρόσβαση, εφόσον παραστεί ανάγκη. Κεφάλαια τα οποία θα αποτελούν και πρόσθετη εγγύηση για τις αγορές.

Κατά συνέπεια όλες οι πλευρές φέρονται να επιθυμούν ένα δίχτυ ασφαλείας για την Ελλάδα.

Οι όροι που θα συνοδεύουν ένα τέτοιο εργαλείο προληπτικής χρηματοδότησης είναι το μεγάλο ερώτημα. Πιστωτική γραμμή με όρους μνημονίου η ελληνική κυβέρνηση είναι σαφές πως δεν προτίθεται να συνάψει, καθώς ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα ισοδυναμούσε με πολιτική θανατική καταδίκη...

Οι επιλογές

Το ESM και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο διαθέτουν σήμερα τέσσερις διαφορετικές γραμμές προληπτικής χρηματοδότησης. Σε κάποιες από αυτές, όμως, δεν «κουμπώνει» η Ελλάδα, σε άλλες μπορεί το πρόγραμμα να ταιριάζει στο προφίλ της ελληνικής οικονομίας, αλλά οι όροι και η εποπτεία που το συνοδεύουν δεν φαίνεται να συνάδουν με τις πολιτικές διακηρύξεις της ελληνικής κυβέρνησης.

Σε κάθε περίπτωση, το σταυρόλεξο της επόμενης ημέρας στη μεταμνημονιακή εποχή είναι δύσκολο, κυρίως πολιτικά, και οι συζητήσεις μόλις ξεκίνησαν.

Όπως έγραψε χθες το Euro2day.gr οι δανειστές πιέζουν ώστε η Αθήνα να συμφωνήσει σε νέου τύπου «αυξημένη επιτήρηση» (enhanced surveillance) και σε ένταξή της σε προληπτική γραμμή δανειοδότησης του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) στο πλαίσιο του ECCL (Enhanced Condition Credit Line).

Οι δύο «γραμμές» από τον ESM

Τα εργαλεία προληπτικής γραμμής πίστωσης που υπάρχουν στους κόλπους του ESM προϋποθέτουν, σύμφωνα με το καταστατικό του Ταμείου, την υπογραφή Memorandum of Understanding. Αυτό που έχουμε συνηθίσει να λέμε δηλαδή «μνημόνιο», ενώ υπάρχει και επιτήρηση από την πλευρά της Κομισιόν και της ΕΚΤ.

Οι όροι που διέπουν τη χρήση αυτών των εργαλείων είναι αυστηροί και μάλλον δύσκολα μπορούν να ικανοποιηθούν από την Ελλάδα.

Το πιο σκληρό πακέτο ως προς τις προδιαγραφές ένταξης είναι το Precautionary Conditioned Credit Line (PCCL). Για να εξασφαλίσει ανοιχτή πίστωση μέσω της συγκεκριμένης γραμμής, το κράτος μέλος θα πρέπει να πληροί μια σειρά προϋποθέσεων μεταξύ των οποίων:

· Να σέβεται τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (δεν αποκλείονται κράτη σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος υπό την προϋπόθεση ότι σέβονται απολύτως και εφαρμόζουν τις συστάσεις του Συμβουλίου).
· Να έχει βιώσιμο δημόσιο χρέος.
· Να έχει μια σειρά «επιτυχημένων» εξόδων στις αγορές με «λογικούς» όρους.
· Να έχει διατηρήσιμη εξωτερική θέση.
· Να μην υπάρχουν κεφαλαιακά προβλήματα στις τράπεζες, που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν κινδύνους για τη σταθερότητα του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος.

Η δεύτερη εναλλακτική, για την οποία πιέζουν οι Βρυξέλλες, αφορά χώρες που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις λήψης PCCL. Είναι το ECCL (Enhanced Conditions Credit Line).

Τα «δυνατά» δημοσιονομικά και οικονομικά δεδομένα αποτελούν το βασικό διαβατήριο, αλλά εκτός από την επιτήρηση που υπάρχει και στο PCCL, η χώρα δεσμεύεται με ένα είδος μνημονίου για τη λήψη μέτρων διόρθωσης των προβλημάτων που διαγιγνώσκουν οι επιτηρητές.

Η εποπτεία ασκείται από την Κομισιόν και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τόσο στο PCCL όσο και στο ECCL.

Τα εργαλεία του IMF

FCL και PLL: Μέχρι σήμερα δεν είμαστε εξοικειωμένοι με αυτά τα χρηματοδοτικά εργαλεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Όπως όλα δείχνουν, όμως, κάποιο από αυτά δεν αποκλείεται να το βρούμε σύντομα μπροστά μας, αν και πληροφορίες αναφέρουν ότι η χρηματοδότηση από το ΔΝΤ δεν αποτελεί την πρώτη επιλογή (ο Ευάγγελος Βενιζέλος μίλησε στη Βουλή για ευρωπαϊκή επιλογή). Καλό θα ήταν πολιτικά, να υπήρχε πλήρης απεμπλοκή από το ΔΝΤ.

Τα εργαλεία που διαθέτει σήμερα το ΔΝΤ είναι δύο:

1. Precautionary and Liquidity Line (PLL). Σύμφωνα με την περιγραφή του ΔΝΤ, είναι σχεδιασμένο για να καλύπτει ευέλικτα τις ανάγκες ρευστότητας των κρατών μελών του Ταμείου, που έχουν μεν σταθερά οικονομικά μεγέθη, αλλά έχουν παράλληλα και κάποια στοιχεία που τα καθιστούν ευάλωτα, γεγονός που δεν τους επιτρέπει να χρησιμοποιήσουν το Flexible Credit Line. Μέχρι σήμερα η FYROM και το Μαρόκο έχουν κάνει χρήση του PLL. Το συγκεκριμένο εργαλείο έχει διάρκεια έξι μηνών ή ενός έως δύο ετών και υπάρχει αξιολόγηση.

2. Flexible Credit Line (FCL). Είναι σχεδιασμένο για να καλύπτει τις ανάγκες χωρών με πολύ καλές οικονομικές επιδόσεις. Τρεις χώρες, η Κολομβία, το Μεξικό και η Πολωνία, έχουν χρησιμοποιήσει την ευέλικτη γραμμή χρηματοδότησης. Καμία από αυτές δεν έχει αντλήσει χρηματοδότηση από τη συγκεκριμένη γραμμή, η οποία λειτουργεί όμως ως «ενισχυτικό» της εμπιστοσύνης των αγορών στη χώρα, σε περίοδο αυξημένου ρίσκου. Η διάρκεια ισχύος της συγκεκριμένης γραμμής χρηματοδότησης είναι ένα ή δύο χρόνια, με αξιολόγηση μετά τον πρώτο χρόνο. Αν η χώρα που έχει συνάψει τη συγκεκριμένη σύμβαση αποφασίσει να κάνει «ανάληψη», η αποπληρωμή θα πρέπει να γίνει σε περίοδο 3-5 ετών.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι τη συγκεκριμένη γραμμή χρηματοδότησης «γλυκοκοιτάζουν» ορισμένα στελέχη που μετέχουν στη διαπραγματευτική ομάδα, αλλά μάλλον το κοστούμι των προϋποθέσεων του ΔΝΤ δεν ταιριάζει στα ελληνικά δεδομένα.