Τα πρώτα χρόνια, η φράση αποτέλεσε περίπου σταθερή επωδό των επώδυνων μέτρων. Η Ελλάδα, δεδομένου ότι δεν έχει δικό της νόμισμα να υποτιμήσει, θα πρέπει να μπει στην επώδυνη διαδικασία της εσωτερικής υποτίμησης, μέσω -κυρίως- της μείωσης των απολαβών, είτε πρόκειται για μισθούς, είτε και για συντάξεις. Λίγο-πολύ όλοι το «μάθαμε» αυτό.

Εδώ και μεγάλο διάστημα ωστόσο, καθώς τα χρόνια πέρασαν, η συγκεκριμένη φράση πέρασε στο περιθώριο. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι η διαδικασία έχει σταματήσει. Κάθε μέτρο που περιορίζει τα εισοδήματα και την αγοραστική δύναμη του πολίτη, είτε αφορά στην αύξηση των φόρων, είτε τη μείωση των συντάξεων, πέρα από το γεγονός ότι αυξάνει τα έσοδα ή μειώνει τις δαπάνες του κράτους, έχει κι άλλες επιπτώσεις.

Είναι εντυπωσιακό πόσος λόγος γίνεται για τις μεταρρυθμίσεις, τόσο από το εγχώριο πολιτικό σύστημα όσο και από τους δανειστές μας, όταν είναι ηλίου φαεινότερο ότι η χώρα δύσκολα θα περάσει σε φάση «δίκαιης βιώσιμης ανάπτυξης» (για να χρησιμοποιήσουμε την ορολογία της περιόδου), αν δεν λυθούν τα δύο πιο ακανθώδη προβλήματα των δημόσιων οικονομικών: το φορολογικό και το συνταξιοδοτικό.

Στο φορολογικό, το κεντρικό πρόβλημα ήταν και παραμένει ότι στη χώρα μας υπάρχουν δύο κατηγορίες φορολογούμενων. Αυτοί που μπορούν να κρύψουν σημαντικά εισοδήματα και αυτοί που δεν μπορούν.
Οι μεν πρώτοι συμβάλλουν πολύ λιγότερο απ’ όσο τους αναλογεί (κυρίως ελεύθεροι επαγγελματίες, αγρότες, μικροεπιχειρηματίες, καθώς και ιδιαίτερα εύποροι άνθρωποι/μεγάλες επιχειρήσεις, που βρίσκουν τεχνοκρατικούς τρόπους να φοροαποφεύγουν).

Όσοι υποστηρίζουν εδώ και χρόνια ότι η διαπραγμάτευση με τους δανειστές στηρίζεται σε αριθμούς και οικονομική λογική, μάλλον θα πρέπει επιτέλους να αναθεωρήσουν. Αυτό δεν ισχύει ούτε για την κυβέρνηση, αλλά ούτε και για τους δανειστές.

Εάν ίσχυαν, ήδη θα είχαμε φτάσει σε μια συμφωνία, έστω για τη δεύτερη αξιολόγηση, και δεν θα είχε αφεθεί να ανοίξει και πάλι η φιλολογία περί Grexit.

Δυστυχώς, όμως, όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές δρουν με τρόπο ακραιφνώς πολιτικό, περιλαμβανομένου και του δήθεν «τεχνοκρατικού» ΔΝΤ. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίο υποτιμούν, Έλληνες και ξένοι πολιτικοί, τις επιπτώσεις που έχει για την οικονομική κατάσταση της χώρας η νέα καθυστέρηση.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε αυτή τη «διαπραγμάτευση» συμβαίνουν φαινόμενα που δεν έχουν ξανασυμβεί. Οι δανειστές έχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ τους, τόσο μεγάλες που να βλέπουμε επιφανή στελέχη, είτε των ευρωπαϊκών μηχανισμών είτε του ΔΝΤ, να ξιφουλκούν ο ένας ενάντια στον άλλο, μέσα από άρθρα και δηλώσεις σε μεγαθήρια του διεθνούς Τύπου.

Το ποιος έχει δίκιο, πέραν του ότι είναι σχετικό και όχι απόλυτο, δεν έχει ιδιαίτερη σημασία για την Ελλάδα, που βρίσκεται αντιμέτωπη με αυτή την κατάσταση. Άλλωστε οι πολιτικές και οικονομικές διαπραγματεύσεις σπανίως (για να μην πούμε τη βαριά λέξη ποτέ) γίνονται στον πραγματικό κόσμο με όρους γνήσιας αλληλεγγύης και δικαιοσύνης.

Η πρόσφατη έκθεση της Endeavor Greece, σύμφωνα με την οποία η ελληνική επιχειρηματικότητα παραμένει εστιασμένη σε μη παραγωγικούς και εσωστρεφείς τομείς, με ιδιαίτερη προτίμηση στα φαγάδικα και τα καφέ-μπαρ, δημιούργησε αίσθηση, καθώς υποδηλώνει ότι δεν υπάρχει επαρκής στροφή προς ένα «νέο», εξωστρεφές παραγωγικό μοντέλο, μετά από 7 χρόνια κρίσης!

Ωστόσο, σε όσους βρίσκονται κοντά στην αγορά, η πραγματικότητα αυτή ήταν γνωστή από πριν. Το γεγονός ότι οι περισσότεροι νέοι επιχειρηματίες εστιάζονται σε «παραδοσιακές δραστηριότητες» δεν είναι δυσεξήγητο.