Η χρηματοοικονομική κρίση του 2007 ήταν το πρώτο μεγάλο σοκ για τον κόσμο: κατέρρευσε η ιδέα ότι είχε βρεθεί η συνταγή της αέναης οικονομικής ευμάρειας. Φέτος, η πανδημία καταρρίπτει ακόμα μια «μεγάλη ιδέα», ότι μόνο φτωχές υπανάπτυκτες χώρες αντιμετωπίζουν τέτοιου είδους κινδύνους, ότι η επιστημονική πρόοδος και η τεχνολογία έχουν εξουδετερώσει τέτοιες απειλές.

Ταυτόχρονα, γεωπολιτικές τεκτονικές πλάκες μετακινούνται, μεταφέροντάς μας σε παλαιότερες ταραγμένες εποχές και αλλάζοντας τις καθιερωμένες ισορροπίες οικονομικών και αμυντικών δυνάμεων, ενώ η παγκοσμιοποίηση με τον τρόπο που επήλθε, αυξάνει τις ανισότητες στις αναπτυγμένες κοινωνίες.

Ως ένα σημείο, αυτό το σημείωμα αποτελεί συνέχεια του προηγούμενου, καθώς αρκετοί αναγνώστες έδωσαν έμφαση στις «ιδιαιτερότητες» της Ασίας, που κατάφερε να αποφύγει το δεύτερο οδυνηρό κύμα, ενώ οι περισσότερες χώρες της απέφυγαν και το πρώτο. 

Προφανώς, η εύκολη λύση είναι να αποδώσουμε τη μακράν καλύτερη συμπεριφορά της Ασίας είτε στα απολυταρχικά καθεστώτα, είτε σε «μαγειρεμένα» στοιχεία, είτε στη διαφορετική νοοτροπία και κουλτούρα των Ασιατών, τους οποίους έτσι κι αλλιώς «τσουβαλιάζουμε» από άγνοια στο ίδιο τσουβάλι.

«Το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού», είπε ο αρχαίος Έλληνας ποιητής Μένανδρος και η φράση του έμεινε στην ιστορία, λόγω της λογικής βαρύτητάς της.

Είναι προφανές ότι συλλογικά η «ανεπτυγμένη» Δύση υπέπεσε στο ίδιο λάθος, στην αντιμετώπιση της πανδημίας, γεγονός που πιθανώς θα έχει μεγάλες συνέπειες τα επόμενα χρόνια. Απέτυχε να αντιμετωπίσει το πρώτο κύμα (με την Ελλάδα να αποτελεί τότε μία από τις ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις, έστω και μόνο λόγω του έγκαιρου σκληρού lockdown), απέτυχε παταγωδώς να αποφύγει και το δεύτερο κύμα.

Καθώς τα ημερήσια κρούσματα Covid-19 και οι θάνατοι πολλαπλασιάστηκαν στην Ελλάδα, σε τούτο το δεύτερο κύμα, κινδυνεύουμε πολίτες και πολιτικοί να χάσουμε το «μέτρο» σε ό,τι αφορά την κριτική, πολύ δε περισσότερο σε ό,τι αφορά την κατανόηση των όσων συμβαίνουν και των αιτίων τους.

Εξετάζοντας τους αριθμούς, είτε πρόκειται για κρούσματα είτε για θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκους, ακόμη και στο τελευταίο διάστημα, η Ελλάδα είναι περίπου στη μέση της κατάταξης μεταξύ των χωρών της Ευρώπης.

Είναι για την ακρίβεια 26η σε θανάτους και 31η σε κρούσματα (τα οποία ενδεχομένως υποκαταγράφονται σε σχέση με άλλα κράτη) μεταξύ των 48 ευρωπαϊκών χωρών και κρατιδίων που καταγράφει το worldometers και τα οποία επεξεργάστηκαν οι τεχνικοί μας, για το διάστημα από την αρχή του τρέχοντος μηνός έως και τη 14η Νοεμβρίου.

Ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της κρίσης που προκαλεί διεθνώς η πανδημία αφορά την «ασυμμετρία» της.

Αναμφίβολα, ο κίνδυνος ολικής συμπίεσης των οικονομιών είναι απόλυτα υπαρκτός, ωστόσο ο βαθμός «καταστροφής» που προκαλεί, είναι εντελώς διαφορετικός π.χ. για την εστίαση και τον τουρισμό, ή και συνολικά, στον τομέα των υπηρεσιών (με εξαίρεση τις τεχνολογικές εκφάνσεις του), σε σχέση με τoν πρωτογενή και δευτερογενή τομέα, όπου τα αποτελέσματα είναι κυρίως «εξ αντανακλάσεως».

Αντίστοιχα, οι επιπτώσεις είναι και πάλι ασύμμετρες, ανάλογα με το μορφωτικό επίπεδο και τις δεξιότητες. Διότι ενώ οι εργασίες του «λευκού κολάρου» σε μεγάλο βαθμό συνεχίζονται απρόσκοπτα μέσω τηλεργασίας, το μέγιστο πλήγμα δέχονται εργαζόμενοι του τομέα υπηρεσιών (που είτε διακόπτουν την εργασία τους είτε συνεχίζουν να εργάζονται ερχόμενοι σε επαφή κατά τη διάρκεια του απαγορευτικού, όταν άλλοι μένουν ασφαλείς), ενώ υπό την ίδια έννοια, σε επαφή μένουν και τα «μπλe κολάρα» της βιομηχανίας κι άλλων «βαρέων» κλάδων, όπως οι κατασκευές, που δεν δύνανται να τηλεργαστούν.