”Ποτέ δεν είναι ακατάλληλη ώρα για μια παρτίδα σκάκι”, λένε οι Ρώσοι. Ετσι, πολιτική και επιχειρηματική ηγεσία της άλλοτε Σοβιετικής Ένωσης επιδίδονται σε ανταλλαγές χτυπημάτων ”κάτω από το τραπέζι”, με φόντο τη διπλή εκλογική αναμέτρηση του επόμενου έτους, συνθέτοντας με τον τρόπο αυτόν, ένα εντυπωσιακό μίγμα από πολιτική, χρήμα, αίμα και... ποδόσφαιρο.

Οι προσπάθειες του άλλοτε μυστικού πράκτορα και σήμερα ηγέτη της Ρωσίας, Βλ. Πούτιν να στήσει το σκηνικό πριν τις βουλευτικές εκλογές του 2003 και τις προεδρικές του επόμενου έτους, οπωσδήποτε δεν περνούν απαρατήρητες. Άλλωστε, αν οι Ρώσοι ”βαρώνοι” ξέρουν να παίζουν βρώμικα, ο κ. Πούτιν -ας μην ξεχνάμε- εκπαιδεύτηκε για αυτό.

”Μήνυμα προς κάθε πιθανό αποδέκτη”, χαρακτηρίζουν διεθνείς πολιτικοί αναλυτές την κίνηση του ρωσικού υπουργείου δικαιοσύνης να συλλάβει τον Platon Lebedev, τον δεύτερο μεγαλύτερο μέτοχο του πετρελαϊκού κολοσσού της Yukos. Ποιος είναι αυτός ”ο κάθε πιθανός αποδέκτης”; Για αρχή το αφεντικό της Yukos και στενός φίλος του συλληφθέντος, Mikhail Khodorkovsky.

Ο κ. Lebedev αποτελούσε το δεξί χέρι του πανίσχυρου επιχειρηματία, ο οποίος αν και δεν έχει ποτέ ρητά εκφράσει τις πολιτικές του φιλοδοξίες, θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι θα θέσει υποψηφιότητα για τον ρωσικό πρωθυπουργικό θώκο. Ρωσικοί κύκλοι ”ψιθυρίζουν” ότι πρόκειται για ξεκάθαρη προειδοποίηση προς τον Khodorkovsky να αποσυρθεί από την πολιτική εάν δεν θέλει να έχει την ”τύχη” δύο άλλων μελών της ολιγαρχίας, του Berezovsky και του Gusinsky, που έχουν ”εξοριστεί” στο Λονδίνο.

Αναλυτές εξάλλου παρατηρούν πόσο ”επικοινωνιακή” ήταν η σύλληψη Lebedev, του, σύμφωνα με το Forbes, 13ου πλουσιότερου ρώσου . Οι εναντίον του κατηγορίες καθρεπτίζουν ακριβώς τους στόχους που ο Βλ. Πούτιν θέλει να προβάλει ως προτεραιότητες εξυγίανσης της ρωσικής κοινωνίας. Ο P. Lebedev λοιπόν κατηγορήθηκε ότι ”το 1994 υπεξαίρεσε ποσοστό του Δημοσίου σε κερδοφόρο επιχείρηση” (βλ. ”κάθαρση σε δημόσια οικονομικά”), αλλά και για ”συνέργια σε δύο δολοφονίες” (βλ. ”αποστάσεις από ρωσική Μαφία”).

Πηγές της ευρωπαϊκής διπλωματίας επισημαίνουν αυτό που φαίνεται να είναι ”μονομερής τροποποίηση των όρων της άτυπης συμφωνίας Πούτιν- επιχειρηματιών”. Σύμφωνα με αυτή, αναφέρουν οι ίδιοι κύκλοι, οι επιχειρηματίες δεν θα εισέλθουν στην πολιτική, και ο κ. Πούτιν δεν θα προχωρήσει τις ιδιωτικοποιήσεις ημικρατικών εταιριών που ”τραβούν το χαλί” κάτω από τα πόδια της λεγόμενης ολιγαρχικής ελίτ.

Οι ”απαντήσεις” του επιχειρηματικού κόσμου της χώρας δείχνουν ότι δεν πρόκειται να παραχωρήσουν αμαχητί ούτε τα οικονομικά τους συμφέροντα, ούτε τις πολιτικές τους φιλοδοξίες.

Από την πλευρά του ο Khodorkovsky θέλει να προβάλλει το προφίλ του σοβαρού, επιτυχημένου επιχειρηματία και κυρίως ”καθαρού” από οποιαδήποτε νομική υποχρέωση. Ο ίδιος μάλιστα τα τελευταία χρόνια ηγείται καμπάνιας για μεγαλύτερη διαφάνεια στις δραστηριότητες των ρωσικών επιχειρήσεων, καθώς και τη βελτίωση των standards εταιρικής διακυβέρνησης.

Παράλληλα, προσπαθεί, όπως και τα περισσότερα μέλη της ολιγαρχίας, να διευρύνει τις δραστηριότητες στο εξωτερικό, σε μια προσπάθεια να δώσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη δημοσιότητα στην επιχειρηματική του δραστηριότητα, ώστε να κινδυνεύει λιγότερο από τις μεθοδεύσεις του Κρεμλίνου. Στο πλαίσιο άλλωστε αυτό, τον περασμένο χρόνο η Yukos εξαγόρασε την βρετανική Kvaerner.

Στο Λονδίνο, παρατηρητές της αγοράς επισημαίνουν ότι λαμβάνει χώρα μια θεαματική αύξηση της ζήτησης από Ρώσους επιχειρηματίες που προσπαθούν να ”καθαρίσουν” το όνομα και το προφίλ τους, προτού επιχειρήσουν είσοδο στη βρετανική αγορά ή ακόμη και την εισαγωγή των εταιριών τους σε δυτικά χρηματιστήρια.

Αρκετά μέλη του ρωσικού επιχειρηματικού λόμπι έχουν προσλάβει εταιρίες δημοσίων σχέσεων του City, προκειμένου να τους βοηθήσουν να ”ξεφορτωθούν” το image του ”Βαρόνου”, προχωρώντας μάλιστα και σε αρκετά γενναιόδωρες φιλανθρωπίες, που όμως –ακόμη τουλάχιστον- θεωρούνται ως αισχρές προσπάθειες εξαγοράς σεβασμού και ”διεθνούς προστασίας”.

Ο Paul Taylor του Sotheby’s International Realty, επισημαίνει ότι αρκετοί Ρώσοι επιχειρηματίες αρέσκονται να ζουν στο Λονδίνο, μόνο και μόνο για να βρίσκονται κοντά στο κέντρο των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, αλλά και γιατί αποτελεί σημαντικό στοιχείο status symbol να διαθέτει κανείς γη σε καλή τοποθεσία της βρετανικής πρωτεύουσας.

Το ποδοσφαιρικό σωματείο της Chelsea ταιριάζει καλά σε αυτήν την περιγραφή και ο νέος ιδιοκτήτης της, ο R. Abramovich φαίνεται να το γνωρίζει καλά. Η συγκεκριμένη ομάδα είναι αρκετά δημοφιλής μεταξύ των περίπου 70.000 Ρώσων που διαμένουν στο Λονδίνο, καθώς βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και κοντά στις κατοικίες τους, στο Sloane Square και στο Νότιο Kensington.

Μάλιστα, μεταξύ των επιχειρηματικών κύκλων του Λονδίνου σχολιάζεται ότι η κίνηση του Roman Abramovich θα θεωρηθεί από τους ”φίλους” του Ρώσους, ως μια προσπάθεια τόνωσης της δημοτικότητάς του, διατυπώνοντας χαρακτηριστικά το ερώτημα, ποιος γνώριζε τον Abramovich πριν εξαγοράσει την Chelsea;

Από την πλευρά του ο Abramovich, μεγαλομέτοχος της πετρελαϊκής Sibneft που βρίσκεται σε διαδικασία συγχώνευσης με την Yukos, θεωρείται ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους της Ρωσίας, με το Forbes να υπολογίζει την περιουσία του στα 3,5 δισ. στερλίνες.

Σε αντίθεση τόσο με τον στενό φίλο του B. Berezovsky όσο και με τον M. Khodorkovsky, ο Abramovich δεν έχει έλθει σε σύγκρουση με το καθεστώς Πούτιν, ωστόσο, όντας άνθρωπος του πρώην Ρώσου προέδρου Γιέλτσιν, παραμένει ”ευάλωτος” στη Ρωσία.

Με το να επενδύσει σε μια από τους μεγαλύτερους και ιστορικούς ποδοσφαιρικούς συλλόγους της Βρετανίας, αποκτά τη δυνατότητα να απομακρυνθεί από τα εγχώρια ζητήματα της Ρωσίας και να κάνει δυναμική επανεμφάνιση ως παγκόσμιος επιχειρηματίας.

Τον επόμενο χρόνο και όσο ζυγώνουν οι ρωσικές εκλογές, αναφέρουν αναλυτές, είναι πιθανό να παρακολουθήσουμε σειρά ανάλογων κινήσεων εντυπωσιασμού από τους ”κόκκινους επιχειρηματίες”. Στην περίπτωση αυτή, ο ρώσος πρόεδρος θα αναγκαστεί ίσως να θυσιάσει λίγο από το προσωπικό του κύρος ως ”εκσυγχρονιστή” και να θυμηθεί... σταλινικές μεθόδους. Άλλωστε την πίστη του στο ”ο σκοπός αγιάζει τα μέσα της realpolitik, ο κ. Πούτιν την απέδειξε πολλάκις, όπως στην υπόθεση των 500 όμηρων σε θέατρο της Μόσχας.

”Δεν θα τολμήσει να επέμβει”, έλεγαν τότε οι περισσότεροι...

Εφη Ευθυμίου- Δημήτρης Γλύστρας