Stratfor: Πόσο πιθανή είναι μια τρίτη Ιντιφάντα στη Δυτική Οχθη

Τους ερχόμενους μήνες, η διεξαγωγή ισραηλινών στρατιωτικών επιχειρήσεων ευρείας κλίμακας και η επέκταση εποικισμών στη Δυτική Όχθη θα αποδυναμώσουν περαιτέρω την Παλαιστινιακή Αρχή και θα αυξήσουν τον κίνδυνο ξεσηκωμού στην περιοχή, οδηγώντας σε εκτεταμένη βία, που θα διαχυθεί στην ισραηλινή επικράτεια, καθώς και στη διπλωματική απομόνωση του Ισραήλ.

Στις 30 Αυγούστου, ο ισραηλινός στρατός σκότωσε τον επικεφαλής της Χαμάς στη Δυτική Όχθη και δύο ακόμα στελέχη στην πόλη Τζενίν. Το χτύπημα ήρθε λίγο μετά την έναρξη χερσαίων επιχειρήσεων και επιθέσεων με drones στη βόρεια Δυτική Όχθη, στην Τζενίν και στην Τουλκαρέμ στις 28 Αυγούστου.

Oι επιχειρήσεις του ισραηλινού στρατού είναι κατά πως φαίνεται οι μεγαλύτερες μετά το τέλος της Δεύτερης Ιντιφάντα το 2005 και περιλαμβάνουν τη χρήση εσκαφέων, τεθωρακισμένων οχημάτων και drones. Ο υπουργός Εξωτερικών Ισραέλ Κατζ χαρακτήρισε την αποστολή «πόλεμο παντός σκοπού», λέγοντας ότι ο ισραηλινός στρατός επιχειρεί να αποτρέψει τον σχηματισμό στη Δυτική Όχθη ενός ανατολικού μετώπου που θα έχει τη στήριξη του Ιράν. 

Οι δύο κύριες ένοπλες ομάδες που μάχονται κατά του ισραηλινού στρατού στη Γάζα, η Χαμάς και η Παλαιστινιακή Ισλαμιστική Τζιχάντ, απάντησαν απευθύνοντας έκκληση για γενική επιστράτευση κατά του Ισραήλ στη Δυτική Όχθη, με την Παλαιστινιακή Ισλαμιστική Τζιχάντ να λέει ότι οι επιχειρήσεις σηματοδοτούν έναν «ανοιχτό και ακήρυχτο» πόλεμο.

Στον αντίποδα, η Παλαιστινιακή Αρχή - η υπό τον έλεγχο της Φατάχ κυβερνώσα οντότητα στη Δυτική Όχθη - καταδίκασε την επιχείρηση ως «παραβίαση και έγκλημα», αλλά δεν απηύθυνε έκκληση για βίαιη απάντηση ή επιστράτευση. 

* Ο Κατζ κάλεσε επίσης την ισραηλινή κυβέρνηση να απομακρύνει αμάχους από την Τζενίν, όπως έκανε στη Γάζα, ώστε να διευκολύνει τη διεξαγωγή επιχειρήσεων σε ένα ακόμα σημάδι ότι η ισραηλινή κυβέρνηση βλέπει την επιχείρηση ως μέρος μιας ευρύτερης εκστρατείας. 

Η ισραηλινή κυβέρνηση πραγματοποιεί ευρείας κλίμακας επιχείρηση για την εξόντωση ενόπλων στη Δυτική Όχθη ενώ παράλληλα διεξάγει πόλεμο κατά της Χαμάς στη Γάζα. Η κατάσταση στη Δυτική Όχθη επιδεινώνεται σταθερά τα τελευταία χρόνια, ιδίως σε πόλεις όπως η Τζενίν, η Χεβρώνα και η Ναμπλούς.

Μετά την έναρξη του πολέμου στη Γάζα, τον Οκτώβριο του 2023, η βία στη Δυτική Όχθη έχει ενταθεί και το Ισραήλ έχει κατηγορήσει το Ιράν ότι προμηθεύει όπλα σε οργανώσεις όπως η Χαμάς, η Παλαιστινιακή Ισλαμιστική Τζιχάντ και η οργάνωση «Άντρο των λιονταριών» στη Δυτική Όχθη, σε μια προσπάθεια να αποσταθεροποιήσει την περιοχή. 

Εν τω μεταξύ, μετά την έναρξη του πολέμου στη Γάζα, το Ισραήλ έχει επιταχύνει τη δημιουργία εποικισμών στη Δυτική Όχθη και Ισραηλινοί έποικοι πραγματοποιούν ολοένα και περισσότερες επιθέσεις σε παλαιστινιακές ιδιοκτησίες και αμάχους, αντιμετωπίζοντας ελάχιστες συνέπειες από έναν ισραηλινό κυβερνητικό συνασπισμό στον οποία η άκρα δεξιά ασκεί μεγάλη επιρροή.

Τα περιστατικά αυτά έχουν οδηγήσει σε αύξηση των παλαιστινιακών επιθέσεων κατά ισραηλινών εποικισμών και εποίκων στη Δυτική Όχθη καθώς και σε σποραδικές απόπειρες εξάπλωσης της βίας και στο Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένης της Ιερουσαλήμ. 

Τις ερχόμενες εβδομάδες, ο ισραηλινός στρατός πιθανότατα θα εξαπολύσει περισσότερες μεγάλης κλίμακας επιδρομές στη Δυτική Όχθη, αλλά οι επιχειρήσεις θα υπονομεύσουν τη νομιμοποίηση της Παλαιστινιακής Αρχής και την ικανότητα επιβολής του νόμου και θα ενθαρρύνουν τους Ισραηλινούς εποίκους να δημιουργήσουν περισσότερους εποικισμούς. 

Νέα βία

Όντας αντιμέτωποι με λίγες συνέπειες ή σοβαρές πιέσεις από βασικούς συμμάχους όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες - οι οποίες μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να αντιτίθενται ρητά στην εκστρατεία του ισραηλινού στρατού στη Δυτική Όχθη, παρά το γεγονός ότι προστέθηκαν πρόσφατα νέες κυρώσεις σε ορισμένες ομάδες Ισραηλινών εποίκων - οι Ισραηλινοί θα χρησιμοποιήσουν τη στρατιωτική εκστρατεία στη Δυτική Όχθη για να προσπαθήσουν να αποδυναμώσουν τις ένοπλες παλαιστινιακές ομάδες στην περιοχή.

Αυτό είναι ιδιαίτερα πιθανό επειδή η Παλαιστινιακή Αρχή τουλάχιστον προς το παρόν φαίνεται απίθανο να προβάλει σθεναρή αντίσταση στις ισραηλινές ενέργειες δεδομένης της οικονομικής της εξάρτησης από το Ισραήλ.

Η βία στη Δυτική Όχθη - ήδη σε πολύ υψηλά επίπεδα - πιθανότατα θα αυξηθεί περαιτέρω και θα επεκταθεί σε άλλες μεγάλες πόλεις της Δυτικής Όχθης, όπως η Ραμάλα και η Βηθλεέμ. Αλλά όσο η Παλαιστινιακή Αρχή ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο στις δυνάμεις ασφαλείας της, οι οποίες εξακολουθούν να μην αφήνουν τον ένοπλο αγώνα και την κοινωνική αναταραχή να ξεφύγουν πάνω από ένα συγκεκριμένο όριο, η βία δεν θα μετατραπεί σε Ιντιφάντα.

Τούτου λεχθέντος, η Παλαιστινιακή Αρχή θα αντιμετωπίσει τεράστια εσωτερική πίεση από εκείνους στη Δυτική Όχθη που, βλέποντας μια νέα ισραηλινή στρατιωτική εκστρατεία μετά από μήνες βίαιων επιδρομών και τον συνεχιζόμενο πόλεμο στη Γάζα, θα ταχθούν υπέρ του ένοπλου αγώνα.

Αυτό θα περιορίσει τον έλεγχο της Παλαιστινιακής Αρχής στην ήδη ασταθή κατάσταση στη Δυτική Όχθη, ενώ δυνάμεις ασφαλείας που συνδέονται με τις αρχές ενδέχεται επίσης να στραφούν προς την υποστήριξη ενεργειών κατά του Ισραήλ καθώς θα εξασθενεί η εμπιστοσύνη στην Παλαιστινιακή Αρχή.

Εν τω μεταξύ, ισραηλινοί έποικοι και ακροδεξιές φατρίες και άτομα -που έχουν ενθαρρυνθεί από τις στρατιωτικές επιχειρήσεις των ισραηλινών δυνάμεων για να ασκήσουν περισσότερη βία και να δημιουργήσουν περισσότερους παράνομους εποικισμούς στη Δυτική Όχθη -θα επιβαρύνουν περαιτέρω την κατάσταση και θα προσθέσουν άλλο ένα στρώμα πίεσης στην Παλαιστινιακή Αρχή να συμμετάσχει στον αγώνα με κάποια μορφή.

* Οι οικονομικοί περιορισμοί στην Παλαιστινιακή Αρχή την αναγκάζουν να διατηρεί μια σχέση με το Ισραήλ που βασίζεται στον ρεαλισμό για να έχει φορολογικά έσοδα και να είναι έτσι σε θέση να πληρώνει μισθούς στα παλαιστινιακά εδάφη.

* Εκτός από την αύξηση των χερσαίων επιδρομών στη Δυτική Όχθη, τις τελευταίες εβδομάδες τα ισραηλινά στρατεύματα άρχισαν να βασίζονται περισσότερο στην αεροπορική ισχύ, συμπεριλαμβανομένων των drones και των πολεμικών ελικοπτέρων. Οι Ισραηλινοί πιθανότατα θα χρησιμοποιήσουν περισσότερες από αυτές τις τακτικές για να εξοντώσουν Παλαιστίνιους στρατιωτικούς διοικητές σε ορισμένες από αυτές τις πόλεις.

Αποδυναμωμένη

Τους επόμενους μήνες, μια αποδυναμωμένη Παλαιστινιακή Αρχή και η ευρεία χερσαία επιχείρηση των ισραηλινών δυνάμεων θα αυξήσουν την πιθανότητα μιας τρίτης Ιντιφάντα, οδηγώντας σε παρατεταμένη περίοδο έντονης βίας στη Δυτική Όχθη και το Ισραήλ.

Η συνεχιζόμενη στρατιωτική δράση από τον ισραηλινό στρατό και οι επιθέσεις από ισραηλινούς εποίκους εν μέσω γενικευμένης παλαιστινιακής οργής για τις ισραηλινές ενέργειες στη Γάζα σημαίνει ότι η Δυτική Όχθη θα γίνεται όλο και πιο ασταθής.

Προκλητικές ενέργειες από πρόσωπα όπως ο υπερεθνικιστής υπουργός Εθνικής Ασφάλειας του Ισραήλ Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ - ειδικά γύρω από μνημεία όπως το τέμενος Αλ-Άκσα, ο τρίτος ιερότερος τόπος στο Ισλάμ και ένα μέρος όπου οι ισραηλινές προκλήσεις συχνά πυροδοτούν παλαιστινιακές αναταραχές -  θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως σημεία ανάφλεξης για εκτεταμένες αναταραχές αυξάνοντας την πιθανότητα να εκδηλωθεί μια μεγάλης κλίμακας παλαιστινιακή αντίσταση.

Η Παλαιστινιακή Αρχή μπορεί να αναγκαστεί να συμμετάσχει ή να υποστηρίξει μια τρίτη Ιντιφάντα. Αυτό θα σηματοδοτούσε μια σημαντική αλλαγή, καθώς η ανάμειξη των αρχών πιθανότατα θα προσδώσει μεγαλύτερο βάρος και νομιμότητα στην εξέγερση, εντείνοντας τη σύγκρουση. Μια τρίτη Ιντιφάντα πιθανότατα θα προκαλέσει εκτεταμένες διαδηλώσεις, ταραχές και συγκρούσεις μεταξύ Ισραηλινών εποίκων και Παλαιστινίων στη Δυτική Όχθη.

Οι Παλαιστίνιοι θα εξήγγειλαν επίσης γενικές απεργίες. Και δεδομένης της τελευταίας ανακοίνωσης της Χαμάς για εκστρατεία βομβιστών αυτοκτονίας, σε περίπτωση εκτεταμένης εξέγερσης, οι ένοπλες παλαιστινιακές ομάδες πιθανότατα θα επιχειρούσαν να εξαπολύσουν περισσότερες επιθέσεις με πυροβολισμούς και βομβαρδισμούς εναντίον Ισραηλινών στη Δυτική Όχθη και στο ίδιο το Ισραήλ, με την ισραηλινή άμυνα να μην κατορθώνει ενδεχομένως να αποτρέψει ορισμένες επιθέσεις καθώς οι πόροι και η προσοχή των υπηρεσιών ασφαλείας βρίσκονται υπό πίεση.

Μια πιθανή εξέγερση θα μπορούσε επίσης να επεκταθεί στο Ισραήλ, οδηγώντας σε διαμαρτυρίες, ταραχές ή διακοινοτικές συγκρούσεις στις αραβοϊσραηλινές κοινότητες, αμφισβητώντας την ικανότητα της κυβέρνησης να διατηρήσει την τάξη και σε διεύρυνση των διαιρέσεων σχετικά με τις στρατιωτικές ενέργειες του Ισραήλ στη Δυτική Όχθη, τη Γάζα και κατά μήκος των βόρειων συνόρων με τον Λίβανο.

* Η Δεύτερη Ιντιφάντα από τα τέλη του 2000 έως τις αρχές του 2005 επεκτάθηκε με τη σιωπηρή υποστήριξη του τότε Παλαιστίνιου προέδρου Γιάσερ Αραφάτ για μια μεγαλύτερη παλαιστινιακή εξέγερση μετά την αμφιλεγόμενη επίσκεψη του τότε πρωθυπουργού του Ισραήλ Αριέλ Σαρόν στο Αλ Άκσα. Αυτή η υποστήριξη επέτρεψε σε παλαιστινιακές φράξιες να κινητοποιηθούν και να εντείνουν τις διαδηλώσεις και τις βίαιες ενέργειες κατά των ισραηλινών δυνάμεων, σηματοδοτώντας την έναρξη της εξέγερσης.

* Σε μία από τις πολλές προκλητικές του ενέργειες, ο Μπεν-Γκβιρ είπε στις 26 Αυγούστου ότι θα έχτιζε μια συναγωγή στο Αλ-Άκσα, αν μπορούσε. Ο Μπεν-Γκβιρ έχει σε πολλές πρόσφατες περιπτώσεις αγνοήσει την απαγόρευση της ισραηλινής κυβέρνησης να προσεύχονται Εβραίοι στον χώρο.

Οι αντιδράσεις

Μια τρίτη Ιντιφάντα θα επιδείνωνε επίσης σημαντικά τη διπλωματική θέση του Ισραήλ στο εξωτερικό, οδηγώντας σε περισσότερες ρήξεις με τους δυτικούς συμμάχους του και πάγωμα της διαδικασίας εξομάλυνσης των σχέσεων με τη Σαουδική Αραβία.

Αντιμέτωπο ήδη με έντονη κριτική από τη διεθνή κοινότητα για τις ενέργειές του στη Γάζα, αν το Ισραήλ θεωρηθεί υπεύθυνο για την πρόκληση μιας τρίτης Ιντιφάντα μέσω των πράξεών του, οι δυτικοί σύμμαχοί του - οι οποίοι αντιμετωπίζουν σημαντικές εσωτερικές αντιδράσεις για την υποστήριξή τους προς το Ισραήλ στον πόλεμο στη Γάζα - θα αντιμετωπίσουν ακόμη μεγαλύτερη εσωτερική πίεση.

Αυτό θα επιδείνωνε περαιτέρω τις σχέσεις τους με το Ισραήλ, απομονώνοντάς το περαιτέρω. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη είναι πιθανό να επιβάλουν περισσότερες κυρώσεις σε Ισραηλινούς υπερεθνικιστές, οργανώσεις και εποίκους που ενθαρρύνουν τη βία, και μπορεί ακόμη και να περιορίσουν τις παραδόσεις όπλων στο Ισραήλ. 

Εν τω μεταξύ, η πρόοδος στην εξομάλυνση των σχέσεων του Ισραήλ με τη Σαουδική Αραβία θα τερματιζόταν, δεδομένου του ηγετικού ρόλου τής τελευταίας στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο, και δεδομένου ότι το Ριάντ έχει βασίσει την πορεία εξομάλυνσης στην ύπαρξη μιας οδού για την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους. Γενικότερα, το φιλοπαλαιστινιακό αίσθημα στη Μέση Ανατολή πιθανότατα θα ενισχυθεί σημαντικά στην περίπτωση μιας Ιντιφάντα.

Χώρες που έχουν ομαλοποιήσει τις σχέσεις με το Ισραήλ, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μαρόκο, θα προβούν πιθανότατα σε συμβολικές ενέργειες εναντίον του Ισραήλ υπό το βάρος της κριτικής κατά των κυβερνήσεών τους αλλά δεν θα διακόψουν τις σχέσεις τους λόγω των οικονομικών, στρατιωτικών και τεχνολογικών οφελών από την εξομάλυνση των σχέσεων.

Άλλες χώρες όπως η Ιορδανία θα μπορούσαν να έρθουν αντιμέτωπες με πιο εκτεταμένες κοινωνικές αναταραχές, οι οποίες θα μπορούσαν να απειλήσουν τη σταθερότητά τους, ειδικά από τη στιγμή που το Ιράν θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί αυτό το κλίμα για να ανοίξει ένα νέο μέτωπο κατά του Ισραήλ.

Και μια πλήρης παλαιστινιακή εξέγερση θα ανάγκαζε το Ισραήλ να εκτρέψει στρατιωτικούς πόρους και στρατεύματα και εξοπλισμό προς τη Δυτική Όχθη, κάτι το οποίο θα περιόριζε την ικανότητά του για χερσαίες εισβολές στον Λίβανο σε σημείο που θα έπρεπε να αποκλείσει το ενδεχόμενο εισβολής, τουλάχιστον προσωρινά.

Η διασφάλιση της Δυτικής Όχθης θα αποτελούσε επίσης μεγαλύτερη πολιτική προτεραιότητα για την ισραηλινή κυβέρνηση από τις χερσαίες εισβολές στον Λίβανο, καθώς η ισραηλινή κυβέρνηση θα δυσκολευόταν να διατηρήσει τη στήριξη των πολιτών εάν φαινόταν ότι διεξάγει χερσαίο πόλεμο σε δύο ή τρία μέτωπα.