Γιατί τα κέρδη της Τουρκίας στη Λιβύη ενισχύουν τον... Χαφτάρ

Η επένδυση που έχει κάνει η Τουρκία στην Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (ΚΕΣ) της Λιβύης μπορεί να έχει αρχίσει να αποδίδει, καθώς η ΚΕΣ και οι σύμμαχοί της έχουν αρχίσει να κερδίζουν έδαφος στα πεδία μάχης έναντι του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (ΛΕΣ) του Χαλίφα Χαφτάρ. Μετά την εξασφάλιση του πλήρους ελέγχου της παράκτιας εθνικής οδού μεταξύ της Τρίπολης και της Τυνησίας στις αρχές του μήνα, η ΚΕΣ εξαπέλυσε πρόσφατα επίθεση εναντίον της πόλεως Ταρχούνα, που είναι κρίσιμης σημασίας για τις αλυσίδες προμήθειας του Χαφτάρ, προκειμένου να συνεχίσει την επίθεσή του κατά της Τρίπολης.

Με τη βοήθεια της Άγκυρας, η ΚΕΣ πιθανότατα θα συνεχίσει να εμφανίζει επιτυχίες κατά των συμμάχων του Χαφτάρ. Όμως, καθώς ενισχύουν την αποφασιστικότητα των ξένων υποστηρικτών του, αυτά τα κέρδη της ΚΕΣ στο τέλος θα οδηγήσουν σε αύξηση των ικανοτήτων του ανατολικού ηγέτη και του στρατού του. «Οπλισμένος» με την επιπλέον στήριξη χωρών όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Αίγυπτος, ο Χαφτάρ θα είναι σε θέση να συνεχίσει την επίθεσή του, παρατείνοντας τον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης.

Τουρκική ενίσχυση

Πριν την ενίσχυση της τουρκικής υποστήριξης φέτος, οι συνθήκες στις πρώτες γραμμές στην Τρίπολη ήταν πολύ δύσκολες για πολλές από τις δυνάμεις της ΚΕΣ. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και άλλοι είχαν ουσιαστικά δώσει στον Χαφτάρ απεριόριστη στήριξη στην αεροπορική του εκστρατεία, επιτρέποντας στις δυνάμεις του ΛΕΣ να πλήξουν στρατηγικούς στόχους στην Τρίπολη και τη Μισράτα. Τον Σεπτέμβριο, Ρώσοι μισθοφόροι σύμμαχοι του ΛΕΣ αναπτύχθηκαν στην περιοχή και με το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσής τους και τον εξοπλισμό τους ενίσχυσαν σημαντικά τις δυνατότητες των δυνάμεων του Χαφτάρ.

Εν τω μεταξύ, οι ανησυχίες για παραβίαση του εμπάργκο όπλων που έχει επιβάλει ο ΟΗΕ στη Λιβύη έχουν αφήσει την Τρίπολη με ελάχιστη στήριξη από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Αυτές οι δυτικές κυβερνήσεις, όμως, έχουν επίσης δείξει ελάχιστο ενδιαφέρον για την επιβολή του ίδιου εμπάργκο όπλων κατά των ξένων υποστηρικτών του ΛΕΣ, όπως η Ιορδανία, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, υπό τον φόβο να θέσουν σε κίνδυνο τις δικές τους στρατηγικές και συμμαχίες στη Μέση Ανατολή.

Για τον λόγο αυτόν, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει επίσης στοιχηματίσει πως η Δύση δεν θα έχει ιδιαίτερη διάθεση να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία για την εμπλοκή της στη Λιβύη. Για να διασφαλίσει πως δεν θα εδραιωθεί στην Τρίπολη μια κυβέρνηση που θα στηρίζεται από τα Εμιράτα, η Άγκυρα έχει δώσει περισσότερα drones, συστήματα αεράμυνας και συστήματα μπλοκαρίσματος ραντάρ στην ΚΕΣ. Αυτό έχει βοηθήσει να αντισταθμιστούν έκτοτε κάποια από τα πλεονεκτήματα των δυνάμεων του Χαφτάρ στον αέρα, ενώ έχει δώσει τη δυνατότητα στην ΚΕΣ να πλήξει με μεγαλύτερη επιτυχία τις γραμμές προμήθειας του ΛΕΣ. Η Τουρκία έχει επίσης παράσχει στην κυβέρνηση της Τρίπολης επίγειες δυνάμεις με αυξημένο εξοπλισμό και προμήθειες και έχει ενισχύσει τους μαχητές που πρόσκεινται σε αυτή και με μπαρουτοκαπνισμένους Σύρους αντάρτες. Το αποτέλεσμα ήταν μια ποιοτική αύξηση των ικανοτήτων της Τρίπολης κοντά στα προπύργιά της.

Περιορισμένα κέρδη

Με αυτή την πρόσθετη τουρκική στήριξη, η κυβέρνηση της Τρίπολης ίσως μπορέσει να καταλάβει την πόλη Ταρχούνα και τη στρατηγικής σημασίας αεροπορική βάση αλ Ουατίγια, δυτικά της Τρίπολης. Όμως η ΚΕΣ παραμένει απίθανο να σημειώσει σημαντικά κέρδη πέραν της περιοχής της Τριπολίτιδας. Εξακολουθεί να έχει περιορισμένη δυνατότητα να προβάλει την εξουσία της πέραν των προπυργίων της για διάφορους, βασικούς, λόγους. Ίσως σημαντικότερος είναι πως όσο πιο μακριά από τις αεροπορικές βάσεις-κλειδιά της Μισράτα και της Τρίπολης επιχειρεί η κυβέρνηση της Τρίπολης, τόσο πιο ευάλωτη θα είναι στις αεροπορικές δυνάμεις των δυνάμεων του Χαφτάρ και των συμμάχων του. Η εμβέλεια των drones που παρέχει η Τουρκία είναι μικρότερη των 200 χιλιομέτρων και αυτό μπορεί να τα καταστήσει ευάλωτα σε αποτυχίες και σε εντοπισμό από τις αεράμυνες του ΛΕΣ.

Οι επίγειες αλυσίδες προμήθειας της Τρίπολης θα είναι επίσης πιο εκτεθειμένες σε επιθέσεις των δυνάμεων του Χαφτάρ, καθώς θα επεκτείνονται σε μεγάλες αποστάσεις και σε πιο απομακρυσμένες περιοχές, με αποτέλεσμα να είναι πιο εύκολο να τους επιτεθεί ο ΛΕΣ. Εάν προέλαυνε πέραν των προπυργίων κοντά στην Τρίπολη, η μειωμένη αποτελεσματικότητα των drones της ΚΕΣ θα ενίσχυαν τα προβλήματα που θα είχε στη διατήρηση των αλυσίδων προμήθειας σε μακρινές αποστάσεις.

Συνεχίζεται ο εμφύλιος

Η τοπική επιτυχία της ΚΕΣ, ωστόσο, θα φέρει σε δίλημμα τον Χαλίφα Χαφτάρ και τους ξένους υποστηρικτές του. Είναι ξεκάθαρο εδώ και καιρό πως η επίθεση του Χαφτάρ κατά της Τρίπολης ήταν απίθανο να φέρει ως αποτέλεσμα μια νίκη του εκεί. Και οι προσπάθειες του ΛΕΣ να «φλερτάρουν» με αντάρτες που τάσσονται υπέρ της ΚΕΣ και να προσελκύσουν πόλεις προς το πλευρό του έχουν μέχρι στιγμής αποτύχει σε μεγάλο βαθμό. Όμως για τον Χαφτάρ και τους συμμάχους του, η συντήρηση αυτής της χαμηλής εντάσεως επίθεσης αντί της έναρξης ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων μπορεί να αποδειχθεί πως είναι η καλύτερη επιλογή.

Χωρίς την ανάγκη συνέχισης των μαχών, μπορεί να προκύψουν διαχωρισμοί εντός της ποικιλόμορφης βάσης στήριξης του Χαφτάρ στη Βεγγάζη και στην ανατολική Λιβύη. Πολλές από τις δυνάμεις και τους συμμάχους του ΛΕΣ στις περιοχές αυτές θα μπορούσαν τελικά να ικανοποιηθούν με μια φεντεραλιστική Λιβύη που θα δίνει ημιαυτονομία ή ανεξαρτησία στις πλούσιες σε πετρέλαιο ανατολικές περιοχές. Εάν σταματήσει η επίθεση στην Τρίπολη, αυτοί οι διαχωρισμοί θα γίνουν πιο εμφανείς και θα υπονομεύσουν μελλοντικά μια νέα επίθεση.

Ένας τερματισμός του πολέμου στη Λιβύη θα ανάγκαζε επίσης τους ξένους υποστηρικτές του Χαφτάρ όχι μόνο να αποδεχθούν μια φιλοτουρκική κυβέρνηση στην Τρίπολη, αλλά και μια στην οποία εμπλέκεται ανοικτά η Μουσουλμανική Αδελφότητα. Ένα τέτοιο αποτέλεσμα δεν είναι αποδεκτό για την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία, που θεωρούν τη Μουσουλμανική Αδελφότητα ως τρομοκρατική οργάνωση. Οι ξένοι σύμμαχοι του ΛΕΣ έχουν επενδύσει πολύ χρόνο και πόρους στηρίζοντας τον Χαφτάρ τα τελευταία έξι χρόνια, για να δουν να απειλείται η μακροπρόθεσμη στρατηγική του για ανατροπή της κυβέρνησης στην Τρίπολη. Αντιθέτως, οι υποστηρικτές του Χαφτάρ είναι πολύ πιθανότερο να αυξήσουν τη στήριξή τους, κάτι που θα επέτρεπε στην επίθεση του ΛΕΣ να εξαρτάται λιγότερο από τις επίγειες δυνάμεις και περισσότερο από τις αεροπορικές.

Καθώς δεν διαφαίνεται κάποιος τερματισμός αυτής της ξένης βοήθειας, ο Χαφτάρ έχει υπολογίσει πως οι δυνάμεις του ΛΕΣ μπορούν να αντέξουν περισσότερο από την υποστηριζόμενη από την Τουρκία ΚΕΣ. Πιθανότατα θα συνεχίσει να παίζει το μακροπρόθεσμο παιχνίδι, με τακτικές καταλήψεων, αρνούμενος ταυτόχρονα την πρόσβαση στις πετρελαϊκές εξαγωγές της περιοχής του, σε μια προσπάθεια να «στραγγίσει» την οικονομία της Τρίπολης.

Εν τω μεταξύ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα θα συνεχίσουν να διευκολύνουν την παράδοση προμηθειών καυσίμων στην Ανατολική Λιβύη, προκειμένου να έχει καύσιμα η επίθεση. Αν και μη δημοφιλής, ένας ενθαρρυμένος ΛΕΣ μπορεί ακόμα και να εξετάσει να βάλει στο στόχαστρο τις προμήθειες νερού και ενέργειας της Τρίπολης, επιδεινώνοντας την ήδη σοβαρή ανθρωπιστική κρίση στη χώρα.