Πονοκέφαλος για ΗΠΑ η εγκατάσταση πυραύλων στον Ειρηνικό

«Χωρίς πολύ καθυστέρηση», αυτό είναι το επιθυμητό χρονοδιάγραμμα για να αναπτύξουν οι ΗΠΑ συμβατικούς πυραύλους μεσαίου βεληνεκούς σε βάσεις στον Δυτικό Ειρηνικό, σύμφωνα με τον υπουργό Αμυνας Mark Esper. Τώρα που η χώρα έχει αποσυρθεί από την συμφωνία για τα πυρηνικά μέσου βεληνεκούς (INF), δεν υπάρχουν περιορισμοί λόγω Συνθηκών ή τεχνικά προσχώματα που να την αποτρέπουν από το να τοποθετήσει πυραύλους στην περιοχή ώστε να ελέγξει την άνοδο της Κίνας.

Αυτοί οι συλλογισμοί, ωστόσο, είναι η μισή αλήθεια: αντιμετωπίζοντας την απροθυμία τοπικών συμμάχων που ανησυχούν ότι θα γίνουν στόχος της Κίνας και της Ρωσίας, καθώς και εξαιτίας της προσέγγισης «μαστίγιο και καρότο» των δυο αυτών δυνάμεων προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι αυτά τα όπλα δεν θα εμφανιστούν κοντά στις ακτές τους, οι ΗΠΑ θα έχουν πολύ δύσκολο έργο στο να αναπτύξουν πυραύλους στην περιοχή.

Η αναζήτηση οικοδεσπότη

Η απόφαση των ΗΠΑ να αποτραβηχτούν από την Συνθήκη INF προέρχεται εν μέρει από την απουσία της Κίνας από την συγκεκριμένη Συνθήκη, κάτι που επέτρεψε στο Πεκίνο να αποκτήσει ένα τεράστιο και εξελιγμένο οπλοστάσιο επίγειων πυραύλων μέσου βεληνεκούς. Ετσι δεν προκαλεί έκπληξη πως, απελευθερωμένη από την Συνθήκη, η Ουάσιγκτον θέλει να αναπτύξει τους δικούς της επίγειους πυραύλους στην περιοχή για να αντιμετωπίσει το πλεονέκτημα της Κίνας εν μέσω του επιταχυνόμενου ανταγωνισμού μεταξύ των δυο χωρών.

Οι πρώτοι τύποι πυραύλου που θέλουν να αναπτύξουν οι ΗΠΑ είναι παραλλαγές υφιστάμενων συστημάτων, όπως ο BGM-109 Tomahawk και, δυνητικά οι JASSM-ER πύραυλοι cruise. Αυτοί οι τύποι, ωστόσο, έχουν σχετικά περιορισμένη εμβέλεια (του Tomahawk είναι περίπου 1.600 χιλιόμετρα). Μακροπρόθεσμα οι ΗΠΑ πιθανότατα θα αναπτύξουν ευρύτερη ποικιλία συστημάτων τα οποία θα έχουν μεγαλύτερη εμβέλεια και θα είναι πιο δύσκολο να αναχαιτιστούν.

Αρχικά τουλάχιστον, οι ΗΠΑ θα κινηθούν ώστε να αναπτύξουν τους πυραύλους σε περιοχές που είναι απίθανο να αντιμετωπίσουν πολύ αντίσταση, όπως είναι η Γκουάμ, το αμερικανικό έδαφος στον Δυτικό Ειρηνικό. Το νησί είναι το ευκολότερο μέρος από πλευράς εγκατάστασης, αλλά η σημαντική του απόσταση από τις κινεζικές ακτές σημαίνει ότι όλη η χώρα θα είναι εκτός ακτίνας δράσης των αρχικών τύπων πυραύλων που θα αναπτύξουν οι ΗΠΑ.

Ενώ οι ΗΠΑ εν τέλει θα αναπτύξουν στη Γκουάμ πυραύλους μέσου βεληνεκούς που θα μπορούν να φτάσουν κινεζικούς στόχους, το νησί είναι πολύ μικρό για να αποτελέσει απειλή για τον ασιατικό γίγαντα. Για την Κίνα ο απώτερος στόχος είναι να εξασφαλίσει ότι οι αμερικανικοί πύραυλοι θα παραμείνουν εγκλωβισμένοι σε σχετικά περιορισμένη γεωγραφική περιοχή, όπως η Γκουάμ, κάτι που καθιστά ευκολότερο την στοχοποίησή τους, αλλά και την αναχαίτησή τους, καθώς είναι γνωστή η κατεύθυνση από την οποία θα πετάξουν. Ταυτόχρονα, η μεγάλη απόσταση εξασφαλίζει ότι οι πύραυλοι θα πρέπει να έχουν μεγάλη ακτίνα, κάτι που τους καθιστά ακριβότερους, αλλά και ποιο περιορισμένους αριθμητικά.

Εν τω μεταξύ, ο άλλος μεγάλος ανταγωνιστής των ΗΠΑ στην περιοχή, η Ρωσία, δεν θα είναι εντός ακτίνας των πρώτων πυραύλων που θα εγκατασταθούν, αν και εν τέλει μακρύτερης εμβέλειας συστήματα θα μπορούν να πλήξουν από την Γκουάμ τα ανατολικά της χώρας.

Ως αποτέλεσμα αν οι ΗΠΑ θέλουν να μεγιστοποιήσουν την χρηστικότητα των πυραύλων της, θα πρέπει να βρει κάποιο έδαφος πιο κοντά για να τους εγκαταστήσει. Γι’ αυτό οι βασικοί υποψήφιοι είναι οι κύριοι σύμμαχοί της στην Ασία και τον Ειρηνικό: Νότια Κορέα, Ιαπωνία και, δυνητικά, ακόμα και οι Φιλιππίνες. Θα βρει ωστόσο σοβαρά πολιτικά εμπόδια για να πείσει την Σεούλ, το Τόκιο και τη Μανίλα να φιλοξενήσουν τέτοιους πυραύλους.

Η Νότια Κορέα έχει ήδη αποκλείσει το ενδεχόμενο, όπως και η Αυστραλία (παρότι η Ουάσιγκτον δεν έχει επισήμως προσεγγίσει την τελευταία για το θέμα). Εν τω μεταξύ το Τόκιο αντέδρασε έντονα στην απόσυρση των ΗΠΑ από την INF, κάτι που σημαίνει ότι η Ουάσιγκτον θα πασχίσει για να πείσει την Ιαπωνία να υποδεχτεί τους πυραύλους, δεδομένου και του προβληματισμού για κινεζικά αντίποινα, όπως και τις αντιδράσεις της κοινής γνώμης.

Στις Φιλιππίνες η εικόνα είναι ανάλογη. Οι ΗΠΑ είχαν κάποιες επιτυχίες σε ότι αφορά το να πειστεί η χώρα να αυξηθεί η στρατιωτική παρουσία της υπερδύναμης, αλλά αυτό απέχει πολύ από το να δεχτεί πυραύλους, ειδικά τώρα που οι σχέσεις της με την Κίνα βελτιώνονται.

Το μαστίγιο και το καρότο

Προκειμένου να εξασφαλίσουν το ότι οι πύραυλοι μεσαίου βεληνεκούς θα παραμείνουν σε σχετικά μακρινή απόσταση, στη Γκουάμ, κινέζοι και ρώσοι πιθανότατα θα ακολουθήσουν μια στρατηγική «μαστίγιου και καρότου» έναντι των χωρών που δυνητικά θα μπορούσαν να τους φιλοξενήσουν, όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα.

Σε όρους «καταναγκασμού» το βασικό «όπλο» των δυο είναι να απειλήσουν ότι οποία χώρα φιλοξενήσει αμερικανικά συστήματα μεσαίου βεληνεκούς θα γίνει πρώτος στόχος για πυραυλικές επιθέσεις. Πράγματι, η Ρωσία ήδη χρησιμοποίησε αυτή την προσέγγιση κατά ευρωπαϊκών κρατών για να τα αποθαρρύνει από παρόμοιες κινήσεις. Επιπλέον η Μόσχα δήλωσε ότι θα αναπτύξει αντίστοιχα συστήματα στα ανατολικά της, αν οι ΗΠΑ τοποθετήσουν πυραύλους μεσαίου βεληνεκούς σε σημείο από το οποίο μπορούν να πλήξουν τα εδάφη της.

Εν τω μεταξύ, η Κίνα μπορεί να απειλήσει με οικονομικά αντίποινα κατά χωρών όπως η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία αν δεχτούν αμερικανικούς πυραύλους. Αυτή η στρατηγική έχει αποτύχει στο παρελθόν σε χώρες που πιστεύουν ότι η αποδοχή τους είναι κρίσιμη για την ασφάλειά τους. Παράδειγμα ευρωπαϊκές χώρες ή η Νότια Κορέα που δέχτηκε την εγκατάσταση του αμυντικού συστήματος THAAD, παρά τις αντιδράσεις του Πεκίνου.

Ωστόσο η αντίδραση Ρωσίας και Κίνας μπορεί να είναι αρκετή για να εξασφαλίσει ότι οι ανατολικοί γείτονές τους θα αρνηθούν το αίτημα των ΗΠΑ, δεδομένου ότι αυτό είναι πρωτίστως προτεραιότητα της υπερδύναμης.

Ταυτόχρονα Μόσχα και Πεκίνο ίσως δελεάσουν τις χώρες της περιοχής αναδεικνύοντας τα οφέλη από την συνεργασία. Η Κίνα, για παράδειγμα, είναι ο βασικός εμπορικός εταίρος σχεδόν όλων των εμπλεκόμενων χωρών, περιλαμβανομένων Ιαπωνίας, Νότιας Κορέας, Φιλιππίνων και Αυστραλίας. Η Κίνα θα μπορούσε να επιδιώξει πιο «μαζεμένη» προσέγγιση σε καυτά θέματα, όπως η διαμάχη με την Κίνα για τα νησιά Senkaku, προκειμένου να αποφύγει το να σπρωχτεί η Ιαπωνία πιο κοντά στις ΗΠΑ.

Οποια επιλογή και αν κάνουν Κίνα και Ρωσία, αμφότερες θα χρησιμοποιήσουν διάφορα εργαλεία για να αποτρέψουν τις χώρες του Ειρηνικού από το να αποδεχτούν αμερικανικά συστήματα στο έδαφός τους. Ετσι, εκτός αν η Ουάσιγκτον καταφέρει να αλλάξει τα μυαλά σε πρωτεύουσες όπως το Τόκιο, η Σεούλ και η Μανίλα, η Γκουάμ μπορεί να είναι το πιο κοντινό σημείο που θα φτάσει απέναντι από τους ανταγωνιστές της σε ότι αφορά τους πυραύλους μέσου βεληνεκούς.