του Στέφανου Κορέλλη

Σήμερα υπάρχουν περί τα 530 hedge funds που επενδύουν στην ενέργεια, ενώ τον Οκτώβριο του 2004 υπήρχαν μόλις 180...

Oι αναλυτές προβλέπουν ότι η τιμή του πετρελαίου διεθνώς θα κινηθεί προς νέα ρεκόρ το 2008. Ο λόγος: η αυξημένη ζήτηση σε συνδυασμό με τη στενότητα της προσφοράς. Αυτό προτάσσεται στις περισσότερες αναφορές.

Όμως, σταδιακά αυξάνεται η παρουσία αναφορών στον διεθνή Τύπο οι οποίες κάνουν λόγο για τα παιχνίδια της κερδοσκοπίας, που διατηρεί τεχνητά την τιμή σε τόσο υψηλά επίπεδα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ΟPΕC, που ελέγχει το 43% της διεθνούς παραγωγής, σταδιακά από το 2006 είχε μειώσει την παραγωγή του εκτιμώντας ότι η πορεία των τιμών δεν είναι αποτέλεσμα προσφοράς και ζήτησης, αλλά κυρίως χρηματιστηριακής κερδοσκοπίας.

Ειδικότερα, η τιμή του αργού πετρελαίου έκανε πρόσφατα νέο ρεκόρ, ξεπερνώντας τα 82 δολάρια το βαρέλι. Κι όμως, οι προβλέψεις για την πορεία του ”μαύρου χρυσού” είναι ανοδικές.

Οι αναλυτές που συμμετείχαν σε τελευταία έρευνα του Reuters (για να πάρουμε μόνο μία από όσες δημοσιεύονται) έκαναν την εκτίμηση ότι η μέση τιμή του αμερικανικού αργού θα διαμορφωθεί φέτος στα 65,82 δολάρια το βαρέλι (και οι απώλειες σε σύγκριση με τη μέση τιμή των 66,24 δολαρίων του 2006 αποδίδονται στην πτώση τον περασμένο Ιανουάριο) και στα 66,56 δολάρια το 2008. Η Goldman Sachs έκανε λόγο για 85 δολάρια στα τέλη του έτους, χωρίς να αποκλείει άλμα στα 90 δολάρια.

Ερωτήματα δίχως απαντήσεις

Δικαιολογείται το νέο ρεκόρ από την αύξηση της ζήτησης και μόνο; Γιατί δεν επηρέασε τις αγορές η απόφαση του ΟPΕC να αυξήσει την παραγωγή κατά 500.000 βαρέλια ημερησίως; Σίγουρα οι προβλέψεις έχουν... θολά σημεία, εάν κρίνουμε από τις κινήσεις που καταγράφονται στην αγορά των εμπορευμάτων και ειδικά στο πετρέλαιο.

Ειδικότερα:

- Το τελευταίο διάστημα τα επενδυτικά κεφάλαια αναζητούν υψηλές αποδόσεις και στρέφονται στην αγορά εμπορευμάτων, από τη στιγμή που υπάρχει φόβος για τις αποδόσεις των μετοχών και των ομολόγων. Έτσι, τα κερδοσκοπικά κεφάλαια εν μέσω πιστωτικής κρίσης εισέρρευσαν στις αγορές πετρελαίου και αναμένεται η τάση αυτή να συνεχιστεί.

Ενδεικτικά, ο γενικός διευθυντής της AIG Financial Products κ. Ντάνιελ Ράαμπ προβλέπει ότι μέχρι το τέλος του έτους θα υπάρξουν εισροές πολλών δισ. δολαρίων στις αγορές εμπορευμάτων.



- Εύλογα, λοιπόν, οι πρώτοι κερδισμένοι από την άνοδο της τιμής θα είναι τα hedge funds αλλά και τα συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά ταμεία μαζί με τις επενδυτικές τράπεζες, που ουσιαστικά δραστηριοποιούνται στις αγορές παραγώγων αναζητώντας υψηλές αποδόσεις.

Ενδεικτικά, σήμερα υπολογίζεται ότι υπάρχουν περί τα 530 hedge funds που επενδύουν στην ενέργεια, ενώ τον Οκτώβριο του 2004 υπήρχαν μόλις 180. Πρόκειται για αύξηση της τάξης σχεδόν του 200%. Τα ενεργειακά funds εκτιμάται ότι αποτελούν το 5% της παγκόσμιας αγοράς hedge funds με διαθέσιμα κεφάλαια ύψους 60 δισ. δολαρίων.

Επίσης, σύμφωνα με στοιχεία της Credit Suisse, από τα 10,7 δισ. δολάρια που ήταν τα κέρδη των hedge funds το 2006 από επενδύσεις σε εμπορεύματα, τα κέρδη από το πετρέλαιο ήταν 2,1 δισ. δολάρια.

- Ένα ακόμη ”περίεργο” γεγονός: γιατί η τιμή κινήθηκε ανοδικά τη στιγμή που η Fed προχώρησε σε μείωση του επιτοκίου της αποτυπώνοντας τον φόβο της για πιθανή επιβράδυνση -εάν όχι ύφεση- της αμερικανικής οικονομίας; Η κάμψη των ρυθμών ανάπτυξης δεν οδηγεί και σε μείωση της ζήτησης πετρελαίου;

Και από την άλλη, καθώς η μείωση των επιτοκίων θα λειτουργήσει υπέρ της ομαλότητας στις πιστωτικές αγορές, δικαιολογείται η υψηλή τιμή του πετρελαίου μόνο από το γεγονός ότι η χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής των ΗΠΑ θα αποδυναμώσει το αμερικανικό νόμισμα, ενισχύοντας τις τιμές των εμπορευμάτων που αποτιμώνται σε δολάρια;

- Μήπως, όμως, θα πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν τα διαθέσιμα αποθέματα των ΗΠΑ; Η ανακοίνωσή τους πάντα δίνει τόνο στις αγορές και επηρεάζει την τιμή. Και σίγουρα εντείνεται η ανησυχία καθώς το τελευταίο δίμηνο τα στρατηγικά αποθέματα των ΗΠΑ υποχώρησαν κατά 9%.

Όμως, αυτό που δεν προβλήθηκε ιδιαίτερα από τους αναλυτές είναι ότι η ποσοστιαία υποχώρηση γίνεται σε σύγκριση με το ρεκόρ όλων των εποχών που σημειώθηκε τον περασμένο Ιούνιο, όταν τα αποθέματα ξεπέρασαν για πρώτη φορά τα 358 εκατ. βαρέλια...

- Και τα κράτη γιατί παραμένουν αμέτοχα; Μια υπέρογκη αύξηση της τιμής δεν θα επηρεάσει τη ζήτηση και άρα τα έσοδα των πετρελαιοπαραγωγών; Η απάντηση είναι προφανώς θετική, όμως υπάρχει μία άλλη πτυχή που... περιπλέκει τα πράγματα.

Όπως παρατηρούν οι ”Financial Times”, οι χώρες του ΟPΕC είναι τώρα πολύ πιο εξαρτημένες από τις εξαγωγές πετρελαίου σε σύγκριση με τις περιόδους 1985 - 1986 και 1997 - 1998, όταν μειώθηκε σημαντικά η τιμή, φτάνοντας στα 13,50 δολάρια και στα 12,30 δολάρια αντίστοιχα.

Τότε οι εξαγωγές πετρελαίου αντιστοιχούσαν στο 21% του ΑΕΠ των χωρών του ΟPΕC, ενώ τώρα στο 36%. Και η ισχυρή αυτή οικονομική εξάρτηση των κρατών από τις εξαγωγές πετρελαίου δεν καταγράφεται μόνο στη Μέση Ανατολή. Η Βενεζουέλα αντλεί τα μισά της έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαίου και η Ρωσία χωρίς το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο θα παρουσιάσει δημοσιονομικό έλλειμμα πάνω από 4% του ΑΕΠ.

- ”Υπάρχουν όμως και οι καταναλώτριες χώρες που καλούνται να πληρώσουν την αύξηση της τιμής” είναι ένα επιχείρημα. Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ είναι σημαντικός καταναλωτής πετρελαίου και, από την άλλη, το ισχυρότερο κέντρο διαμόρφωσης και λήψης των αποφάσεων.

Το επιχείρημα αυτό αποδυναμώνεται εάν αναλογιστούμε τους φόρους που εισπράττουν τα κράτη από τις πωλήσεις πετρελαίου. Πόσο μάλλον αφού οι μεγάλες εταιρείες του πετρελαϊκού κλάδου αποτελούν ένα ισχυρότατο λόμπι στη διαμόρφωση των οικονομικών και πολιτικών αποφάσεων στη Δύση...

- Τέλος, το παζλ συμπληρώνεται από τους μεγάλους επενδυτικούς οίκους, οι οποίοι δεν μένουν έξω από την κριτική. Και αυτό διότι -σύμφωνα με ορισμένους οικονομολόγους- τροφοδοτούν το σύστημα με αναφορές που είναι μονομερείς και εξυπηρετούν τα συμφέροντα των ίδιων και των πελατών τους: των κερδοσκοπικών ταμείων, των μεγαλοεπενδυτών, των κρατών...

Εν κατακλείδι, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι όσο αντέχουν -λόγω του χαμηλού κόστους εργασίας- οι αναδυόμενες οικονομίες, και κυρίως η Κίνα, το πετρέλαιο θα συνεχίζει την ανηφόρα, έστω κι αν πλήττονται οι δυτικοί καταναλωτές. Οι οικονομίες της Δύσης, άλλωστε, είναι πολύ πιο καλά προετοιμασμένες για να αντιμετωπίσουν μια κρίση.

Όμως, καθώς το παιχνίδι μετατοπίζεται ανατολικά, οι ισορροπίες γίνονται πολύ εύθραυστες...