Τόκοι καταθέσεων: Γιατί ΔΕΝ πρέπει να μειωθούν

Την αντίθετη άποψη, ότι τα επιτόκια καταθέσεων πρέπει να διατηρηθούν στα τρέχοντα επίπεδα, καταθέτει και στοιχειοθετεί ο ειδικός συνεργάτης του euro2day. Το εθνικό συμφέρον και η επιστροφή των καταθετών.

Δημοσιεύθηκε: 23 Ιανουαρίου 2013 - 07:59

του Ειδικού Συνεργάτη

Τόκοι καταθέσεων: Γιατί ΔΕΝ πρέπει να μειωθούν

Τον τελευταίο καιρό ακούγονται διάφορες απόψεις σχετικά με το ύψος των επιτοκίων καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες. Σοβαρά επιχειρήματα παρατίθενται προκειμένου να υποστηριχθεί η μία άποψη, η οποία λέει ότι τα επιτόκια πρέπει να πέσουν, και μάλιστα δραστικά, όπως και η άλλη άποψη, που λέει ότι τα επιτόκια πρέπει να παραμείνουν υψηλά (τα υψηλότερα της Ευρώπης) ή να αρχίσουν να αποκλιμακώνονται με αργό ρυθμό.

Κατ’ αρχάς, καμία από τις απόψεις που διατυπώνονται δεν είναι λανθασμένη. Το ύψος των επιτοκίων καταθέσεων (κυρίως των προθεσμιακών) είναι πολύ κρίσιμο μέγεθος και σωστά απασχολεί και την Πολιτεία και την εποπτική αρχή και τις διοικήσεις των τραπεζών. Ας δούμε πρώτα τα νούμερα:

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της ΤτΕ για τον Νοέμβριο του 2012, οι συνολικές καταθέσεις ιδιωτών και επιχειρήσεων ήταν 156 δισ. ευρώ. Το 84% ανήκει σε νοικοκυριά (ιδιώτες) και το 16% σε επιχειρήσεις, ενώ η κατανομή τους σε προθεσμιακές και καταθέσεις 1ης ζήτησης (όψεως, τρεχούμενες και ταμιευτηρίου) είναι σχεδόν τα 2/3 και το 1/3 αντίστοιχα.

Το ύψος των καταθέσεων είναι μειωμένο κατά 18 δισ. ευρώ ή 12% από την αρχή του 2012, ενώ η μείωση της διετίας 2011 - 2012 είναι περίπου 53 δισ. ή ποσοστό 26%. Τους τελευταίους 23 μήνες έχουν παρατηρηθεί 15 μήνες με μείωση καταθέσεων κατά 63,9 δισ. ευρώ και 8 μήνες με αύξηση καταθέσεων 10,1 δισ. Από αυτούς, οι 3 μήνες είναι ο Σεπτέμβριος, ο Οκτώβριος και ο Νοέμβριος του 2012 με αύξηση περίπου 2,5 δισ. ευρώ, που είναι αισιόδοξη μεν, αλλά σαφώς αδύναμη ακόμα εξέλιξη.

Μερικά συμπεράσματα είναι χρήσιμα:

1.Το τραπεζικό σύστημα μετράει τεράστιες απώλειες καταθέσεων, που έχουν πλήξει τρομερά τις τράπεζες, αλλά και την αγορά από την έλλειψη ρευστότητας.

2. Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των καταθέσεων (περίπου 65% ή 100 δισ. ευρώ), το υψηλότερο που έχει ποτέ παρατηρηθεί, είναι προθεσμιακές καταθέσεις, δηλαδή είναι επιλογή των πελατών για επενδυτικούς και εισοδηματικούς λόγους, αφού τοποθετείται σε υψηλά επιτόκια (περίπου στο 4,2% - 4,7% κατά μέσο όρο).

3. Ο δρόμος της επιστροφής καταθέσεων στο σύστημα, που οπωσδήποτε θα είναι ευεργετική εξέλιξη για την ανάπτυξη της οικονομίας, είναι πολύ μακρύς και θεωρείται δεδομένο ότι αποκλείεται να υπάρξει πλήρης επιστροφή αφού ένα σημαντικό τμήμα των απωλειών έχει ήδη αναλωθεί λόγω της ύφεσης.

Το τι πρέπει να γίνει με τα επιτόκια των καταθέσεων είναι αρκετά περίπλοκο ζήτημα και εξαρτάται από πολλές παραμέτρους.

Η πιο βασική είναι ποια είναι η προτεραιότητα που εξυπηρετεί την οικονομία.
Άποψή μου είναι ότι άμεση προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η επιστροφή των καταθέσεων από το εξωτερικό σε μεγάλους όγκους. Εκεί κυρίως οδηγήθηκε τα τελευταία χρόνια η απώλεια των καταθέσεων και από εκεί θα πρέπει να αναμένουμε την, έστω και μερική, αποκατάστασή τους.

Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να υπάρξει και κατάλληλο κίνητρο, που δεν είναι άλλο από την σε πρώτο χρόνο υψηλή απόδοση των κεφαλαίων, σε συνδυασμό με τη μεγάλη βελτίωση του κλίματος οικονομικής ασφάλειας, που αποκαθίσταται σταδιακά. Αυτό αφορά, βέβαια, εκείνα τα χρήματα που νόμιμα κατευθύνθηκαν στο εξωτερικό, όπου αναζήτησαν κυρίως ασφάλεια με τίμημα την πολύ χαμηλή απόδοσή τους. Για χρήματα που δεν καλύπτουν αυτήν την προϋπόθεση η απόφαση είναι πολιτική και δεν ανήκει στις τράπεζες.

Η επιστροφή των καταθέσεων είναι άμεση προτεραιότητα επίσης γιατί θα σημάνει και συμβολικά και ουσιαστικά την εμπέδωση κλίματος οικονομικής ασφάλειας και θα λειτουργήσει και ως μοχλός για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων στη χώρα. Χωρίς αυτές, η ανάπτυξη και η μείωση της ανεργίας δεν μπορούν να έχουν σοβαρή προοπτική. Τίποτα επίσης δεν αποκλείει το ενδεχόμενο ο συνδυασμός ενός ασφαλούς περιβάλλοντος με τα ανταγωνιστικά επιτόκια καταθέσεων να προσελκύσει και καταθέσεις κατοίκων άλλων χωρών, στις οποίες οι αποδόσεις τους δεν ξεπερνούν το 1,5%.

Αν υιοθετηθούν τα παραπάνω, η παραμονή των επιτοκίων σε αρκετά υψηλά επίπεδα (ίσως λίγο χαμηλότερα από τα σημερινά) για το σύνολο των προθεσμιακών καταθέσεων είναι μονόδρομος και θα πρέπει να συμβεί τουλάχιστον για τους επόμενους 12 - 18 μήνες.

Σε διαφορετική περίπτωση, οι καταθέσεις δεν θα επιστρέψουν και κινδυνεύουν να χαθούν πια οριστικά για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, που τις έχει μεγάλη ανάγκη. Στη λογική αυτή οι τράπεζες θα μπορούσαν να σχεδιάσουν και εξειδικευμένα προϊόντα που να απευθύνονται σε χρήματα που έρχονται από το εξωτερικό με υψηλά επιτόκια για ένα διάστημα π.χ. 12 ή 24 μηνών, σε μια προσπάθεια να περιορίσουν το συνολικό κόστος των καταθέσεων.

Η απώλεια εισοδημάτων λόγω της μεγάλης ύφεσης και της ανεργίας συνιστά επίσης λόγο για την παραμονή σε υψηλά επιτόκια, αφού το έσοδο από αυτά αντικαθιστά για πολλούς πολίτες ένα τμήμα των απωλειών τους και τους βοηθάει να αντιμετωπίζουν τρέχοντα έξοδα.

Υπάρχουν σήμερα πολλά νοικοκυριά στη μεσαία τάξη, και αρκετοί συνταξιούχοι, που αντιμετωπίζουν το επιτοκιακό έσοδο από τις καταθέσεις τους ως συμπλήρωμα του εισοδήματός τους, όταν προ ολίγων ετών ούτε καν το υπολόγιζαν.

Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι από την 1η/1/13 αυξήθηκε και η φορολογία στους τόκους των καταθέσεων κατά 5 μονάδες (από 10% σε 15%), γεγονός που μειώνει την καθαρή απόδοσή τους σε πραγματικούς όρους κατά 5,56%. Αν υπάρξει και παράλληλη σημαντική μείωση των ονομαστικών επιτοκίων των καταθέσεων, η πραγματική απόδοσή τους θα έχει υποστεί διπλό πλήγμα σε μια εποχή όπου η οικονομία τις χρειάζεται όσο ποτέ άλλοτε.

Βεβαίως, τα υψηλά επιτόκια καταθέσεων οδηγούν και σε υψηλά επιτόκια δανεισμού και αυτά δεν συνιστώνται προκειμένου οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά να αποκτήσουν και πάλι πρόσβαση στον δανεισμό για να δοθεί κίνηση ανάπτυξης στην οικονομία. Ζούμε όμως σε πολύ περίεργες εποχές, όπου βασικές οικονομικές θεωρίες έχουν ούτως ή άλλως ανατραπεί.

Σε τέτοιες εποχές, θα μπορούσε για τα επόμενα δύο χρόνια να υπάρχουν σχετικά χαμηλά επιτόκια δανεισμού, ακόμα κι αν αυτό δεν απέφερε στις τράπεζες ικανοποιητικά λειτουργικά κέρδη λόγω του υψηλού κόστους χρήματος. Μια τέτοια εξέλιξη θα τόνωνε οπωσδήποτε την ανάπτυξη από την οποία οι ίδιες οι τράπεζες θα είχαν οφέλη στο μέλλον.

Ακούγεται και μια άποψη που υποστηρίζει ότι για τα ανώτατα επιτόκια των καταθέσεων θα πρέπει να υπάρξει «διοικητική» ρύθμιση που θα τα επιβάλει είτε από την ΤτΕ είτε από το ΤΧΣ που έχει εγκαταστήσει τους επιτρόπους του στις τράπεζες. Αυτό θα είναι ένα μεγάλο λάθος, γιατί θα δώσει το μήνυμα ότι εξέλιπε πια ο ανταγωνισμός του τραπεζικού συστήματος, ότι επί της ουσίας η κρατικοποίηση έχει συμβεί και ότι περιορίζονται δραστικά οι επιλογές των πελατών σε μια ελεύθερη αγορά. Ίσως δε, τελικά, οδηγούσε πολύ περισσότερα χρήματα σε τράπεζες του εξωτερικού, κίνηση που πρέπει όλοι να γνωρίζουν πως για νόμιμα χρήματα είναι εξαιρετικά απλή υπόθεση σήμερα και δεν μπορεί να περιοριστεί.

Τους τελευταίους μήνες διαπιστώνεται μια δειλή αύξηση των καταθέσεων, η οποία σίγουρα φέρνει κάποια αισιόδοξα μηνύματα. Είναι μεγάλη ανάγκη αυτή να συνεχιστεί και να επιταχυνθεί και για να γίνει αυτό θα πρέπει να έρθουν χρήματα από τις πηγές εκείνες που τα απορρόφησαν μέσα στην τριετία 2010 - 2012.

Μια απότομη μείωση των επιτοκίων στις προθεσμιακές καταθέσεις, όπως κάποιοι προτείνουν, θα είχε ως συνέπεια την επιβράδυνση των ρυθμών επιστροφής ή συνολικά τη μείωση της αποταμίευσης, κάτι που είναι καθαρά αντίθετο από τις προτεραιότητες που θα πρέπει να έχει η οικονομία.

Γι' αυτούς τους λόγους, το θέμα πρέπει να απαιτήσει μεγάλο προβληματισμό από τις τράπεζες και πολύ προσεκτικές κινήσεις μέσα σε ένα πλαίσιο που εξακολουθεί να παραμένει ιδιαίτερα εύθραυστο και χρειάζεται επί της ουσίας πολύ περισσότερα θετικά νέα από τα λίγα συμβολικά που έχουμε δει πρόσφατα.

*Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.