Mαρκάζος: Εγκλωβισμένοι στο παρελθόν

Τα κλειστά επαγγέλματα, οι φόροι υπέρ τρίτων και οι μοντέρνες νομενκλατούρες. Σχολιάζοντας την πρόσφατη απόρριψη από τη Βουλή των προτάσεων για νέες εντάξεις στον ΕΟΠΥΥ και για την κατάργηση του 2% υπέρ του ΤΕΕ.

Δημοσιεύθηκε: 6 Νοεμβρίου 2012 - 07:48

του Κων/νου Μαρκάζου*

Η απόρριψη από τη Βουλή, επιλεκτικά ανάμεσα σε άλλα πολύ σημαντικότερα θέματα, της ένταξης «ευγενών» ταμείων στον «κολασμένο» ΕΟΠΥΥ και της κατάργησης της εισφοράς 2% υπέρ του ΤΕΕ είναι ο θρίαμβος της (επικρατούσας) λογικής υπεράσπισης των κεκτημένων, όσο συντεχνιακά ή παράλογα μπορεί να είναι.

Το ζητούμενο είναι γιατί οι εκπρόσωποι ενός πολιτικού συστήματος βυθιζόμενου σε βαθιά νερά αναξιοπιστίας εξακολουθούν να παίζουν μουσική στην πρώτη θέση του κοινωνικού κράτους, όπου συσσωρεύτηκε σταδιακά μια αριθμητική μειοψηφία που αποτελεί τον βασικό κορμό της (ευμεγέθους) μεσαίας τάξης της χώρας.

1. Η αυτόματη απάντηση στο ερώτημα όσων δεν θέλουν να ενταχθούν στο γενικό συνταξιοδοτικό καθεστώς ή στο εθνικό σύστημα υγείας είναι ότι επιχειρείται η «λεηλασία» ταμείων που «δημιούργησαν περιουσία από εισφορές των μελών τους ή και των εργοδοτών τους».

Αυτό δεν είναι ούτε καν η μισή αλήθεια, αλλά ένα ολόκληρο ψέμα. Οι εισφορές όλων των «ευγενών» ταμείων πληρώθηκαν από φόρους-εισφορές υπέρ τρίτων είτε άμεσα, μέσω συναλλαγών (συμβολαίων, οικοδομικών αδειών, δικογράφων), είτε έμμεσα (μέσω κατανάλωσης προϊόντων και υπηρεσιών), ακόμα και χωρίς τη συμβολή του εργοδότη (αγγελιόσημο στη διαφήμιση).

Τα επαγγέλματα που διατηρούν δικά τους ταμεία έχουν αυτήν τη δυνατότητα αποκλειστικά επειδή επιχορηγούνται από ειδικούς φόρους. Τελευταία, μάλιστα, αποφεύγεται να χαρακτηρίζονται αυτοί οι φόροι «κοινωνικοί πόροι», που αποτελεί ορθή ονομασία και καταδεικνύει ότι η κοινωνία, δηλαδή όλοι οι υπόλοιποι, φέρουν το βάρος της κάθε ιδιαιτερότητας.

Η κυβέρνηση θα μπορούσε να οδηγήσει, και μάλιστα εθελοντικά, όλα τα αυτοεξαιρούμενα ταμεία στον ΕΟΠΠΥ, αν αντί της βίαιας ένταξής τους καταργούσε την τροφοδότησή τους. Κανένα ταμείο δεν θα άντεχε ιδιωτικά να συντηρήσει τις υποδομές ενός εθνικού συστήματος, με αποτέλεσμα οι εξαιρέσεις πολυτελείας, μέσα σε ένα κατά τα λοιπά(;) ενιαίο κοινωνικό κράτος, να εξαφανιστούν ταχύτατα.

2. Η σωματειακή κλειστή εκπροσώπηση επαγγελματικών ομάδων στην Ελλάδα έχει ισχυρότατη νομική κατοχύρωση. Διαχειρίζονται την άδεια άσκησης του επαγγέλματός τους ελέγχοντας άμεσα τα μέλη τους και διαπραγματεύονται με τους πολιτικούς για κλειστά τιμολόγια με ελάχιστες - υποχρεωτικές αμοιβές. Ορίζουν επίσης τον κοινωνικό πόρο-φόρο που θα απορροφούν τα δικά τους ταμεία. Έχουμε φτάσει στο σημείο επαγγελματικά σωματεία να διαχειρίζονται κρατικές αρμοδιότητες, τις οποίες η Πολιτεία τους έχει παραχωρήσει κατ’ εξαίρεση.

Εκμεταλλευόμενες αυτήν την παραχώρηση πολλές συμπεριφορές υπερβαίνουν τον στόχο της διαμαρτυρίας και επιδιώκουν ευθέως την ακύρωση της ίδιας της κρατικής λειτουργίας. Ενδεικτικά παραδείγματα είναι η απεργία των δικαστών (τι πάει να πει «αποχή από τα καθήκοντα»;), οι απεργίες (λευκές ή μαύρες) των εφοριακών την τελευταία ημέρα είσπραξης φόρων, ή το μπλοκάρισμα του συστήματος του ΤΕΕ για την είσπραξη εσόδων από νομιμοποίηση των αυθαιρέτων, που κακώς εκχώρησε το κράτος σε ένα επιμελητήριο.

Ας απορρίψει λοιπόν το κράτος κάθε πρόταση συλλόγων ή επιμελητηρίων για διεκπεραίωση λειτουργιών με δικά τους συστήματα και ας αναλάβει το κόστος καταπολεμώντας τις ανικανότητές του.

3. Ο αγώνας υπεράσπισης προνομίων ανέγγιχτων καστών συσπειρώνει ετερόκλητες επαγγελματικές ομάδες, γιατί κινητοποιείται από τα ίδια οικοδομηθέντα μοντέλα. Αυτό συνέβη πρόσφατα με τους δημοσιογράφους που καλούσαν «σε κοινό αγώνα γιατρούς, δικηγόρους, μηχανικούς και τραπεζοϋπαλλήλους», ενώ περιστασιακά εντάσσονται ενστικτωδώς και επαγγελματικές ομάδες που δεν έχουν επιστημονικό φωτοστέφανο.

Όλοι γνωρίζουν ότι έστω και μία εξαίρεση θα ξηλώσει το πουλόβερ, πυροδοτώντας συμπεριφορές «γιατί εμείς κι όχι οι άλλοι». Αν μία από τις ομάδες αφαιρεθεί από τους κανόνες προστασίας, τότε η στάση της θα αλλάξει.

Ας φανταστούμε πόσα παραπάνω θα έγραφαν οι δημοσιογράφοι καθημερινά για απαράδεκτα επαγγελματικά προνόμια αν δεν υπήρχαν τα δικά τους με την ίδια συνταγή. Αν το μέτωπο διασπαστεί, ξεκινώντας από μία σημαντική εξαίρεση, τότε οι εξελίξεις θα επιταχυνθούν.

4. Διατηρώντας διαφορετικές ταχύτητες στο συνταξιοδοτικό σύστημα και στις παροχές υγείας, η κοινωνία θα παραμένει διαιρεμένη και ο διχαστικός λόγος, αλλά και η ράβδος, θα αποκτούν ευήκοα ώτα, ψηφοφόρους και πολύχρωμους ακτιβιστές. Παρά τον φόβο για το αύριο που έχει σπείρει η κρίση, ακόμα και σήμερα οι δυνάμεις που θέλουν να διατηρήσουν αποτυχίες του παρελθόντος είναι πιο οργανωμένες και αποτελεσματικές. Οι άφθονες και ανοργάνωτες υγιείς δυνάμεις ονειρεύονται πολιτικές παρθενογενέσεις, ενώ παρακολουθούν αμέτοχα τις εξελίξεις, γεμάτες απογοήτευση και απαισιοδοξία που γεννά η επίγνωση του βάθους των προβλημάτων και της δύναμης των κυβερνώντων.

Το καθεστώς των εξαιρέσεων, κάτω από την πίεση των δανειστών, διεξάγει μάχες μνημονιακών χαρακωμάτων τουλάχιστον δύο χρόνια. Η απλοποίηση, ο εκσυγχρονισμός και η ενοποίηση συστημάτων που θα γεννούν ενιαίους κανόνες χωρίς χρυσές εξαιρέσεις είναι απαραίτητες, αν και όχι ικανές, προϋποθέσεις για την αντιμετώπιση της κατάστασης. Θα δημιουργήσουν επίσης κίνητρο ώστε οι αυτοεξαιρούμενοι ιδιοτελείς «αγωνιστές» να επιδιώκουν λύσεις για όλους, αλλάζοντας τους συσχετισμούς.

5. Η λύση στο πρόβλημα των «κλειστών» επαγγελμάτων και των υπέρ τρίτων φόρων είναι αδύνατον να βρεθεί συναινετικά. Κάθε προσπάθεια συνεννόησης που θα παραπέμπεται σε έναν «διάλογο με τους κοινωνικούς φορείς» θα προσκρούει στο ατομικό και στο ομαδικό συμφέρον, αλλά και στην αδυναμία συλλογικών δομών και θεσμών που έχουν παραδοθεί στην εξυπηρέτηση συμφερόντων. Η πραγματικότητα θα επανέρχεται αμείλικτη, καταγράφοντας ότι η πλεονεξία και η αλαζονεία της δήθεν ιδιαιτερότητας ομοιοεπαγγελματικών ομάδων υπονομεύουν τους θεσμούς, τις απαραίτητες κοινωνικές ισορροπίες, εμποδίζοντας τον υγιή εκσυγχρονισμό της οικονομίας.

Η Ελλάδα είναι μια βαθιά διαιρεμένη κοινωνία και δείχνει αδύναμη να απαλλαγεί από χρόνιες ασθένειες που την ταλαιπωρούν. Μεγάλα τμήματα της νεοελληνικής κοινωνίας με σημαντική επιρροή επιδεικνύουν μία άκρως ατομικιστική συμπεριφορά και κατάφερναν για χρόνια να επιρρίπτουν ιδιωτικά προνόμια στις πλάτες πληβείων, κάτι που ταιριάζει μόνο σε φεουδαρχικές κοινωνίες ή σε μοντέρνες νομενκλατούρες.

Η αντίσταση στις μεταρρυθμίσεις, που τόσο επιτυχημένα έχουν επιδείξει διάφορες επαγγελματικές τάξεις με την πολική αλληλοκάλυψη και την βουλευτική συνδρομή, είχαν ως αποτέλεσμα την υπερφορολόγηση όλων των υπολοίπων και την ένταση της ύφεσης.

Ασφαλώς δεν είναι λύση το να στρέφεται η μία κοινωνική ή επαγγελματική ομάδα εναντίον της άλλης, και δεν θα εξαφανιστούν ξαφνικά τα προβλήματα της χώρας αν εξορθολογιστούν συγκεκριμένοι εθνικοί παραλογισμοί. Όμως, δεν υπάρχει παράκαμψη και πληρωμή του λογαριασμού από τον επόμενο. Η συχνή ερώτηση «μα αυτό είναι το πρόβλημα της χώρας;» το μόνο που προσπαθεί να εκμαιεύσει ως απάντηση είναι η αλλαγή των προτεραιοτήτων και η αναβολή του αναπόφευκτου.

Η προστασία επαγγελματικών προνομίων τροφοδοτεί προβλήματα και φρενάρει την οικονομική ανάπτυξη, ενώ αποπροσανατολίζει τη δράση σημαντικών επαγγελματικών ομάδων με την αυταπάτη ότι είναι διατηρήσιμη. Η τακτική της αναβολής ορθολογικών λύσεων όχι μόνο δεν οδηγεί σε εκκίνηση, αλλά σπρώχνει την οικονομία βαθύτερα, σε ένα φτωχότερο παρελθόν.

* Ο κ. Κων/νος Μαρκάζος είναι οικονομολόγος

**Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.