Η Ελλάδα, τα συμφέροντα και το ντόμινο

Το φαινόμενο της χρηματοπιστωτικής μόλυνσης και η επίδραση στη διεθνή οικονομία. Η Ελλάδα και πώς επηρεάστηκε η Κύπρος. Τα αντικρουόμενα συμφέροντα και τα hedge funds. Του Ν. Φίλιππα.

Δημοσιεύθηκε: 7 Νοεμβρίου 2012 - 07:48

του Ν. Φίλιππα*

Σε πρόσφατη συνέντευξή του ο Mohamed El-Erian, επικεφαλής της Pimco, του επενδυτικού βραχίονα της Allianz, με διαχειριζόμενα κεφάλαια ομολογιακών αμοιβαίων κεφαλαίων που ξεπερνούν το $1,4 τρισ, δήλωσε: «Η Ελλάδα είναι σαν τη μόλυνση στο δάχτυλο του ποδιού. Εάν δε δοθεί προσοχή σε αυτό όσο είναι μικρό, γρήγορα θα εξαπλωθεί σε ολόκληρο το πόδι (την ευρωζώνη) και το επόμενο βήμα είναι να επηρεάσει ζωτικά όργανα».

Αυτό που αναφέρει ο El-Erian είναι το φαινόμενο που η χρηματοοικονομική επιστήμη περιγράφει ως χρηματοοικονομική μόλυνση (financial contagion).

Η χρηματοπιστωτική μόλυνση αναφέρεται στην περίπτωση όπου μικρές κρίσεις, οι οποίες επηρεάζουν αρχικά μόνο ορισμένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ή συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας, ή χώρες, εξαπλώνονται σε ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα ή ακόμη και σε άλλες χώρες, ακόμα και σε αυτές που έχουν υγιείς οικονομίες, με τρόπο παρόμοιο με τη μετάδοση μιας μολυσματικής νόσου.

Το ενδιαφέρον των ερευνητών έγινε εντονότερο στη διεθνή αρθρογραφία μετά την ασιατική κρίση (1997-1998) όπου χρησιμοποιήθηκε και για πρώτη φορά ο όρος αυτός. Παρά το γεγονός ότι εθεωρείτο αποκλειστικό φαινόμενο των αναδυόμενων αγορών, η πρόσφατη χρηματοοικονομική κρίση του 2007-2008 ανέδειξε το φαινόμενο της χρηματοοικονομικής μετάδοσης των κρίσεων και στις ανεπτυγμένες αγορές, με δραματικές συνέπειες στις αντίστοιχες κοινωνίες.

Χαρακτηριστικό πρόσφατο παράδειγμα είναι το πώς το ελληνικό PSI, επηρέασε καταστροφικά το τραπεζικό σύστημα της Κύπρου, όπου οι τράπεζές είχαν τοποθετήσει ιδιαίτερα μεγάλο τμήμα των κεφαλαίων τους σε ελληνικά ομόλογα.

Στο πλαίσιο λοιπόν του σημερινού πολύπλοκου, παγκοσμιοποιημένου χρηματοπιστωτικού συστήματος, όπου τα κεφάλαια μεταξύ των χωρών και χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων μεταφέρονται ταχύτατα, είναι φυσικό η χρηματοπιστωτική διάχυση να παρουσιάζεται ταυτόχρονα τόσο σε εγχώριο, όσο και σε διεθνές επίπεδο.

Στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχουν διάφορες απόψεις που εξηγούν τον μηχανισμό της χρηματοπιστωτικής μόλυνσης.

Μεγάλο μέρος της βιβλιογραφίας ασχολείται με τη διάχυση των νομισματικών κρίσεων, οι οποίες προκύπτουν λόγω διάφορων αδυναμιών σε νομισματικό και χρηματοπιστωτικό επίπεδο, ή και σε άλλους παράγοντες που αφορούν την ανταγωνιστικότητα και τα εμπορικά ελλείμματα. Η πλειονότητα της σχετικής αρθρογραφίας μελετά, μεταξύ άλλων, τις κερδοσκοπικές επιθέσεις σε αδύναμα κράτη, με αποτέλεσμα να υποτιμούνται τα νομίσματα των υπό εξέταση χωρών.

Ένα άλλο μεγάλο τμήμα της βιβλιογραφίας εξετάζει τις σχέσεις μεταξύ των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, προσπαθώντας να ερμηνεύσει τον τρόπο με τον οποίο ένα μικρό σοκ σε ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα (περίπτωση Lehman Brothers) μπορεί να μεταδοθεί σε ολόκληρο το σύστημα.

Επιπλέον, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η διάχυση της κρίσης από μη αναμενόμενα σοκ ρευστότητας σε μια αγορά, σε άλλες αγορές, όπως για παράδειγμα σε αυτήν των ακινήτων.

Ασφαλώς και οι γεωγραφικοί παράγοντες καθορίζουν τον βαθμό της χρηματοοικονομικής μόλυνσης. Από πολλούς ερευνητές μάλιστα (π.χ. De Gregorio και Valdes, 2001) η επίδραση της “γειτονιάς” είναι ίσως ο ισχυρότερος παράγοντας για τον βαθμό μετάδοσης των κρίσεων κι η πρόσφατη εμπειρία επιβεβαιώνει αυτά τα ευρήματα (κρίση χρέους του 1982, μεξικανική κρίση του 1994 και ασιατική κρίση του 1997).

Η ύπαρξη στενών εμπορικών σχέσεων, αλλά ακόμη και ομοιότητες στην κουλτούρα και στη συμπεριφορά μπορούν να δώσουν μια πιθανή ερμηνεία σε αρκετές περιπτώσεις που έχουν παρατηρηθεί.

Αν και δεν έχει μελετηθεί εκτενώς η ψυχολογία και το συναίσθημα των συμμετεχόντων στις αγορές, αυτά φαίνεται πως μπορεί να αποτελέσουν ακόμη έναν σημαντικό προσδιοριστικό παράγοντα για τον βαθμό μετάδοσης των κρίσεων.

Δεν είναι λίγες οι συμπεριφορικές ερμηνείες (Kenourgios et al., 2011) που έχουν δοθεί για γνωστές περιπτώσεις κρίσεων, όπως ήταν η ρωσική κατάρρευση του 1998, όπου εντοπίστηκαν σημαντικές μεταβολές στην ψυχολογία και στην επενδυτική συμπεριφορά σε άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα στην κατάρρευση του γνωστού αμερικάνικου Hedge Fund Long Term Capital Fund (1998).

Συμπερασματικά, σε ένα πολύπλοκο, παγκοσμιοποιημένο, χρηματοοικονομικό σύστημα, όπου κυριαρχούν αντικρουόμενα συμφέροντα, παραμένει μια τεράστια αβεβαιότητα εάν η πρόταση του El-Erian, αλλά και άλλων ανθρώπων της αγοράς (π.χ. Soros) ή και πανεπιστημιακών (π.χ. Roubini) να κοπεί το πόδι της ευρωζώνης (Grexit) είναι ορθή ή εξυπηρετούνται κάποια συγκεκριμένα συμφέροντα.

Είναι εξίσου πιθανό η ευρωζώνη να ιαθεί, όπως και ο οργανισμός να καταρρεύσει, γεγονός που τόσο πολύ κάποιοι θέλουν και έχουν στοιχηματίσει γι' αυτό.

Ας μην ξεχνάμε ότι τα συμφέροντα είναι τεράστια. Ήδη ο πιο γνωστός Hedge Fund Manager, o J. Paulson, έχει καταγράψει απώλειες ενεργητικού $10 δισ. τη χρονιά που διανύουμε, αφού είχε στοιχηματίσει στην πτώχευση της Ελλάδας και στη διάλυση της ευρωζώνης!

Ας ελπίσουμε και ας προσπαθήσουμε να διαψευστεί!

* Ο κ. Νικόλαος Φίλιππας είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς.

*Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.