Η μάχη για την απελευθέρωση της εκπαίδευσης

Ο σφιχτός εναγκαλισμός του κράτους με την ιδιωτική εκπαίδευση και πώς οδηγεί σε βάθος χρόνου σε στέρηση προσώπων και μυαλών. Οι αναγκαίες "διαρθρωτικές αλλαγές" για την απελευθέρωση του κλάδου.

Δημοσιεύθηκε: 14 Νοεμβρίου 2012 - 07:49

του Χαράλαμπου Τσέλιου

Η μάχη για την απελευθέρωση της εκπαίδευσης

Ο ασφυκτικός κρατικός εναγκαλισμός της ελληνικής οικονομίας τα τελευταία 2,5 χρόνια βρίσκεται υπό απειλή.

Πρόκειται για μια μάχη «απελευθέρωσης» και «ανάσας», η οποία δεν έχει ακόμη κερδηθεί.

Και τούτο διότι το εύρος αυτού του εναγκαλισμού εκτείνεται σε κάθε τομέα οικονομικής ή κοινωνικής δραστηριότητας, καθιστώντας την αποδόμηση τιτάνιο έργο.

Δείτε, για παράδειγμα, τον ζωτικό χώρο της βασικής και της μέσης εκπαίδευσης.

Στο Σύνταγμα (άρθρο 16 παρ. 2), ορίζεται ότι η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του κράτους με σκοπό την ηθική, πνευματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες.

Η παράγραφος 8 του ίδιου άρθρου του Συντάγματος προβλέπει ότι οι προϋποθέσεις και οι όροι χορήγησης άδειας ίδρυσης και άδειας λειτουργίας εκπαιδευτηρίων που δεν ανήκουν στο κράτος, καθώς και τα σχετικά με την εποπτεία που ασκείται σε αυτά ορίζονται με νόμο.

Συνεπώς, επιτρέπεται μεν η ίδρυση ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων, αλλά υπό τις απαιτήσεις του νόμου. Το κράτος εποπτεύει, πέρα από τα δημόσια σχολεία, και τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια (δηλαδή τα εκπαιδευτήρια που συντηρούνται από ιδιωτικούς πόρους). Και η δημόσια και η ιδιωτική εκπαίδευση στην Ελλάδα έχουν, κατά το Σύνταγμα, τον κοινό γενικό στόχο που ορίζεται στην παράγραφο 2 του άρθρου 16, όπως αυτός αναφέρεται πιο πάνω.

Και βέβαια, ως γνωστόν, η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται, κατά το Σύνταγμα, μόνο από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (άρθρο 16 παράγραφος 5).

Κατά το άρθρο 6 παρ. 1 του Ν. 682/1977 «περί ιδιωτικών σχολείων γενικής εκπαιδεύσεως και σχολικών οικοτροφείων», η άδεια ίδρυσης ιδιωτικού σχολείου χορηγείται σε Έλληνες πολίτες ή σε νομικά πρόσωπα που ελέγχονται από Έλληνες πολίτες.

Ο Έλληνας νομοθέτης παρενέβη στα συστατικά στοιχεία της ελευθερίας της ιδιωτικής εκπαίδευσης, ξεκινώντας τις παρεμβάσεις του από το 1940 (Ν. 2545/1940), παρεμβάσεις οι οποίες, λίγο ως πολύ, ισχύουν μέχρι και σήμερα (Ν. 682/1977), εξομοιώνοντας κατά το πλείστον τη λειτουργία των ιδιωτικών σχολείων με τα δημόσια, αφού λειτουργούν τις ίδιες ώρες, έχουν το ίδιο πρόγραμμα σπουδών, οι διδάσκοντες έχουν τα ίδια προσόντα (επετηρίδα ιδιωτικών εκπαιδευτικών) κ.λπ.

Η ολοφάνερη αυτή παρέμβαση στο ατομικό δικαίωμα ίδρυσης και λειτουργίας ιδιωτικών σχολείων που κατοχυρώνεται από το Σύνταγμα στοχεύει στην επιβολή της κρατικής ιδεολογίας και ελέγχου, κατά την εκπαιδευτική διαδικασία, ανεξάρτητα αν την παρέχει το δημόσιο ή το ιδιωτικό σχολείο.

Έτσι, όμως, αναιρείται ο λόγος ύπαρξης της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Γιατί να υπάρχουν ιδιωτικά σχολεία, όταν στα σχολεία αυτά λειτουργούν όλα, ή έστω σχεδόν όλα, όπως στα δημόσια; Στην Ελλάδα, όμως, λειτουργούν και ξένα ιδιωτικά σχολεία.

Γι’ αυτά προβλέπει ο Ν. 4861/1931, όπως σήμερα ισχύει, σε συνδυασμό με το άρθρο 34 του Ν. 3794/2009.

Κατ' αρχάς, επισημαίνεται ότι από τα ξένα σχολεία πρέπει να ξεχωρίσουμε τα τμήματα αυτών που απευθύνονται αποκλειστικά σε Έλληνες μαθητές και λειτουργούν ως ιδιωτικά εκπαιδευτήρια σύμφωνα με τον Ν. 682/1977 (τέτοιο τμήμα λειτουργεί, λ.χ., η ελληνογαλλική σχολή στην Αγία Παρασκευή).

Τα ξένα σχολεία είναι ιδιωτικά, η άδεια ίδρυσης των οποίων δίνεται μόνο με νόμο και ιδρύονται από μη Έλληνες πολίτες ή από νομικά πρόσωπα που δεν εδρεύουν στην Ελλάδα.

Αν το ξένο σχολείο ακολουθεί πρόγραμμα σπουδών χώρας μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τότε επιτρέπεται η φοίτηση Ελλήνων μαθητών σε αυτό, χωρίς περιορισμούς. Έτσι, κατά την αιτιολογική έκθεση του άρθρου 34 του Ν. 3784/2009, επιλύεται οριστικά το χρονίζον πρόβλημα της εγγραφής Ελλήνων μαθητών στα ξένα σχολεία που λειτουργούν στην Ελλάδα, καθ' όσον επέρχεται εξίσωση των ξένων σχολείων με τα ελληνικά ως προς το δικαίωμα εγγραφής μαθητών με υπηκοότητα χώρας μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.).

Αν όμως στο ξένο σχολείο ακολουθείται πρόγραμμα σπουδών τρίτης χώρας, δηλαδή χώρας εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, επιτρέπεται εκεί η φοίτηση Ελλήνων μαθητών, υπό τον όρο ότι θα έχει χορηγηθεί προηγούμενη άδεια του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού και του αρμόδιου διοικητικού τομέα, άδεια η οποία χορηγείται μετά από αίτηση του έχοντος την επιμέλεια γονέα ή κηδεμόνα.

Η προηγούμενη της φοίτησης αυτή άδεια χορηγείται μόνο στις ακόλουθες περιπτώσεις:

Εάν ο μαθητής έχει διπλή υπηκοότητα ή ελληνική μεν υπηκοότητα, αλλά έχει αλλοδαπό έναν εκ των δύο γονέων, ή έχει άλλο συγγενικό του πρόσωπο β΄ βαθμού το οποίο ήδη φοιτά στο εν λόγω σχολείο. Ακόμα, εάν ο μαθητής έχει συγγενικό του πρόσωπο α΄ βαθμού το οποίο διδάσκει στο εν λόγω σχολείο, εάν είναι τέκνο διπλωμάτη υπαλλήλου του Υπουργείου Εξωτερικών ή υπαλλήλου ο οποίος υπηρετεί σε διεθνή οργανισμό ή σε οργανισμό με διεθνείς προσφερόμενες υπηρεσίες ή προϊόντα, εάν έχει φοιτήσει ένα από τα προηγούμενα έξι (6) έτη σε ξένο σχολείο στην Ελλάδα ή στην αλλοδαπή, οποιασδήποτε βαθμίδας.

Και τέλος, είτε όταν αποδεδειγμένα ο μαθητής θα μετοικήσει εντός της επόμενης τριετίας εκτός Ελλάδας και θα υποχρεωθεί να φοιτήσει σε σχολείο τρίτης χώρας είτε και σε κάθε άλλη περίπτωση που ορίζεται με αποφάσεις του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Επισημαίνεται ότι το άρθρο 2 του Ν. 4862/1931 καταργήθηκε. Στο άρθρο εκείνο προβλεπόταν ότι απαγορεύεται η φοίτηση παιδιών ελληνικής ιθαγένειας σε ξένα σχολεία στο νηπιαγωγείο και στο δημοτικό. Αυτό σημαίνει ότι η φοίτηση Ελλήνων μαθητών στα ξένα σχολεία που ακολουθούν πρόγραμμα σπουδών χώρας μέλους της Ε.Ε. γίνεται από την αρχή της φοίτησης χωρίς περιορισμούς.

Αντιστοίχως, σημαίνει βέβαια και ότι οι περιορισμοί και οι προϋποθέσεις που ισχύουν για τα ξένα σχολεία που ακολουθούν πρόγραμμα σπουδών τρίτης χώρας (εκτός Ε.Ε.) πρέπει να συντρέχουν σε όλες τις τάξεις, μέχρι και την τρίτη γυμνασίου, που είναι η τελευταία τάξη υποχρεωτικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, με βάση το άρθρο 2 του Ν. 1566/1985 «δομή και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις».

Ανακεφαλαιώνοντας, στη σημερινή Ελλάδα λειτουργούν τριών ειδών σχολεία: τα δημόσια, τα ελληνικά ιδιωτικά σχολεία που ακολουθούν το πρόγραμμα των δημόσιων σχολείων και τα ξένα ιδιωτικά σχολεία, που έχουν μεν κάποιους λειτουργικούς περιορισμούς, ελάσσονες όμως, και ακολουθούν το πρόγραμμα σπουδών της χώρας προέλευσής τους.

Μάλιστα, τα ξένα ιδιωτικά σχολεία διακρίνονται σε δύο υποκατηγορίες: αν το πρόγραμμα σπουδών τους προέρχεται από χώρα που είναι μέλος της Ε.Ε., οι Έλληνες μαθητές μπορούν να παρακολουθήσουν το πρόγραμμα σπουδών τους (δηλαδή το πρόγραμμα σπουδών μιας άλλης χώρας) χωρίς περιορισμούς, ενώ αν αυτό προέρχεται από χώρα εκτός Ε.Ε., οι Έλληνες μαθητές μπορούν να το παρακολουθήσουν μόνο αν συντρέχει κάποια από τις προϋποθέσεις που προαναφέρονται και δόθηκε η προηγούμενη άδεια.

Τι έχει καταφέρει λοιπόν ο Έλληνας νομοθέτης σε αυτόν τον τομέα; Η βούληση κρατικού ελέγχου της εκπαίδευσης στέρησε τη δυνατότητα ανάπτυξης πρωτοβουλιών στα ελληνικά ιδιωτικά σχολεία, στο πλαίσιο πάντα του σκοπού της παιδείας όπως ορίζεται στο Σύνταγμα (οργάνωση, ώρες διδασκαλίας, σχολικό πρόγραμμα, όλα ίδια με το δημόσιο σχολείο).

Όμως, από την άλλη, η ευρωπαϊκή τροχιά της χώρας και οι συνακόλουθες δεσμεύσεις που προέρχονται από την κοινοτική νομοθεσία απάλλαξαν τους Έλληνες μαθητές (και τους γονείς τους), κατά το μάλλον ή ήττον, από την απαγόρευση παρακολούθησης ξένων σχολείων που λειτουργούν στην Ελλάδα. Έτσι, πολλοί γονείς επιλέγουν, κάποιοι μόνο και μόνο για να έχουν τη δυνατότητα ή την αίσθηση δυνατότητας κατεύθυνσης της μόρφωσης των παιδιών τους, να τα στέλνουν σε ξένο ιδιωτικό εκπαιδευτήριο.

Όμως, κατ’ αυτόν τον τρόπο, πολλά Ελληνόπουλα στερούνται την ελληνική εκπαίδευση γιατί έχουν να επιλέξουν μεταξύ του προγράμματος του Υπουργείου Παιδείας (πηγαίνοντας είτε σε δημόσιο είτε σε ελληνικό ιδιωτικό σχολείο) και του προγράμματος κάποιου ξένου ιδιωτικού σχολείου.

Δεν υπάρχει η ευελιξία κάποιου εναλλακτικού ελληνικού προγράμματος σπουδών. Έτσι, σε βάθος χρόνου, η Ελλάδα στερείται προσώπων και μυαλών, αφού όσα παιδιά τελειώνουν ξένα σχολεία, αναγκαστικά επιλέγουν ξένα πανεπιστήμια και κατά βάση προσανατολίζονται σε σταδιοδρομία και ζωή στο εξωτερικό.

Το καθήκον που βαρύνει την ελληνική εκτελεστική και νομοθετική εξουσία είναι να απελευθερώσει την ιδιωτική εκπαίδευση (ευχής έργον θα ήταν να απελευθερώσει συνολικά την εκπαίδευση) από τον εναγκαλισμό του κράτους. Είναι καιρός. Είναι και αυτός ένας τομέας που απαιτεί «διαρθρωτικές αλλαγές». Ειδάλλως, θα υπάρχουν Ελληνόπουλα που θα επιλέγουν (αν μπορούν να πληρώνουν τα δίδακτρα, βέβαια) τα ξένα ιδιωτικά σχολεία με αρνητικό κίνητρο, δηλαδή με κίνητρο την επιδίωξη αποφυγής του κρατικού παρεμβατισμού και στην εκπαίδευση.

* Ο κ. Χαράλαμπος Τσέλιος είναι δικηγόρος.

*Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.