Κυπριακές τράπεζες:Τέρμα στις… ιερές αγελάδες

Τι περιλαμβάνει η επόμενη μέρα του τραπεζικού κλάδου σε Κύπρο, Ελλάδα και Ρωσία - «Δεν υπάρχουν στη νέα εποχή ιερές αγελάδες» - Κάθε θυγατρική θα πρέπει να πείσει ότι μπορεί να γίνει κερδοφόρος.

Δημοσιεύθηκε: 13 Οκτωβρίου 2012 - 07:50

του Θεοφάνη Λιβέρα*

Κυπριακές τράπεζες:Τέρμα στις… ιερές αγελάδες

Το καλό σχετικά με τα προβλήματα των τραπεζών, είναι ότι το κλίμα σταδιακά αποφορτίζεται, οι φωνές και ο θόρυβος δίνει τη θέση του σε καθαρότερες σκέψεις και πως, αφού αποφύγαμε τις σπασμωδικές λύσεις, πάμε σιγά-σιγά να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση.

Όπως έχουμε γράψει και στο παρελθόν, η αρχή της λύσης του προβλήματος είναι να διαπιστώσουμε τα λάθη μας.

Πρώτο λάθος: Η εκρηκτική επέκταση των τραπεζών, η οποία για πολλά χρόνια υπήρξε ιδιαίτερα προσοδοφόρα, δεν είχε σχεδιαστεί έτσι ώστε να αντέχει σε ένα σενάριο ακραίας κρίσης, όπως αυτή που έπληξε την ελληνική οικονομία.

Σκεπτόμενοι εκ των υστέρων, η επέκταση σε Ελλάδα και Ανατολική Ευρώπη θα έπρεπε να είχε γίνει περισσότερο συγκρατημένα, με λιγότερο μεγαλεπήβολους στόχους και περισσότερο συντηρητικά.

Λάθος δεύτερο: Ακολουθήθηκε στην Κύπρο (και με ευθύνη της Κεντρικής Τράπεζας) μια πολιτική εγγραφής προβλέψεων, που -και σ’ αυτή την περίπτωση- δεν είχε προβλέψει ένα ακραία καθοδικό σενάριο. Η εγγραφή για παράδειγμα ανεπαρκών ή και καθόλου προβλέψεων για στεγαστικά δάνεια που είχαν εγγυήσεις, βασιζόταν στο γεγονός ότι οι τιμές των ακινήτων στην Κύπρο δεν είχαν υποχωρήσει ποτέ, στο γεγονός ότι ο Κύπριος θα έκανε τα πάντα για να μη χάσει το σπίτι του και φυσικά στο γεγονός ότι η γενικότερη οικονομία θα ακολουθούσε αναπτυξιακή πορεία.

Σήμερα ωστόσο, το παραπάνω σενάριο δεν ισχύει και έτσι όλα δείχνουν πως Ευρωπαίοι και τρόικα δεν θα δεχτούν τόσο χαμηλές προβλέψεις. Αν και ο ξένος Οίκος που έχει αναλάβει την υπόθεση (PIMCO) δεν έχει αναφέρει κανένα νούμερο, όλοι καταλαβαίνουν πως ο «λογαριασμός» των πρόσθετων προβλέψεων που θα κληθούν να εγγράψουν οι κυπριακές τράπεζες θα είναι μεγάλος.

Λάθος τρίτο: Παρασυρόμενοι από ένα κλίμα γενικότερης ευμάρειας και «μεθυσμένοι» από τις πολύ υψηλές αποδοτικότητες κατά την περίοδο της ανάπτυξης, οι κυπριακές τράπεζες (αλλά και οι κυπριακές επιχειρήσεις γενικότερα) έδειξαν μια χαλαρότητα σε ότι αφορά τη διατήρηση των λειτουργικών τους δαπανών σε χαμηλά επίπεδα. Και αυτό έγινε, για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, τόσο με την ευθύνη των διοικήσεών τους, όσο και με την ευθύνη της Συντεχνίας (ΕΤΥΚ) και φυσικά του θεσμικού πλαισίου που επέβαλλε μεγάλες αυξήσεις αποδοχών από έτος σε έτος.

«Μένουμε Ελλάδα»

Ποιά όμως θα μπορούσε να είναι η «επόμενη μέρα» για τις κυπριακές τράπεζες; Η πρώτη προσέγγιση που ακούστηκε ήταν το «πονάει κεφάλι… κόψει κεφάλι», δηλαδή η αποχώρηση από Ελλάδα και Ρωσία και ο περιορισμός των τραπεζών μας στα στενά κυπριακά όρια. Μια τέτοια κίνηση, θα μείωνε ενδεχομένως κάποια ανοίγματα και κάποιους κινδύνους, ωστόσο:

α) θα ακύρωνε τη δουλειά υποδομής που ξεκίνησε το 1992 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα,
β) θα αχρήστευε μια τόσο μεγάλη τεχνογνωσία που αποκτήθηκε και το κυριότερο,
γ) θα καταδίκαζε την Κύπρο σε έλλειψη προοπτικών, όταν η περίοδος της κρίσης δώσει τη θέση της στην περίοδο της ανάκαμψης.

Επίσης, η κοινή λογική λέει πως το μοντέλο ανάπτυξης που θέλει την Κύπρο ως περιφερειακό κέντρο υπηρεσιών θα πρέπει να συνεχιστεί και πως θα εξυπηρετούσε αυτό το στόχο ένα διεθνοποιημένο κυπριακό τραπεζικό σύστημα, παρά κάποιες τράπεζες που απλά, θα διέθεταν εγχώρια παρουσία.

Αν και κατά την ταπεινή μας γνώμη, η αποχώρηση από Ελλάδα και Ρωσία θα συνεπαγόταν μεγαλύτερα μειονεκτήματα, απ’ ότι πλεονεκτήματα (το να πουλάς στα χαμηλά, σπάνια είναι η καλύτερη επιλογή), το ζήτημα είναι αλλού. Στο ότι ανεξάρτητα από το πώς θα αξιολογούσε κάποιος μια τέτοια επιλογή, η επιλογή αυτή -όπως μας λένε πηγές από την Ελλάδα- είναι ΑΝΕΦΙΚΤΗ στην πράξη, τουλάχιστον σε ότι αφορά την περίπτωση της Ελλάδας.

Άλλωστε, ας δούμε τι έγινε στις άλλες περιπτώσεις ξένων τραπεζών στην Ελλάδα. Οι Γάλλοι πχ τόσο της Societe Generale, όσο και της Credit Agricole (μητρικές της Γενικής και της Εμπορικής Τράπεζας, αντίστοιχα), είναι γνωστό πως θα βάλουν και αυτοί βαθειά το χέρι στην τσέπη, προκειμένου όχι να αποχωρήσουν, αλλά να εισφέρουν τις θυγατρικές τους σε άλλες ελληνικές τράπεζες.

Η «επόμενη μέρα»

Αφού λοιπόν πέρασε η περίοδος των φωνών και του θορύβου, όλα δείχνουν πως τώρα ξεκινάει η δουλειά της ουσιαστικής αντιμετώπισης της κατάστασης, προκειμένου σε βάθος χρόνου, να φανούν σημαντικά αποτελέσματα.

Μια πολύ καλή αρχή (τονίζουμε, ήταν γκάφα του τέως Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας κ. Αθανάσιου Ορφανίδη, που δεν ακολούθησε τη συγκεκριμένη οδό,) ήταν η επιλογή ενός διεθνώς αναγνωρισμένου συμβούλου (στην περίπτωσή μας της PIMCO) προκειμένου να υπολογιστεί το μέγεθος του προβλήματος.

Μας λείπουν άραγε μόνο τρία δις ευρώ από τις τράπεζες όπως παρουσιάζονταν μέχρι πρότινος, ή μήπως δέκα ή δεκαπέντε δισεκατομμύρια, ή οποιοδήποτε άλλο ποσό δημοσιεύεται κατά καιρούς στο διεθνή τύπο; Ρωτήσαμε σειρά παραγόντων της αγοράς για το συγκεκριμένο θέμα και κανείς δεν θέλησε να προβλέψει ένα νούμερο. Ωστόσο, αν καταλάβαμε καλά, ένα ποσό μεταξύ των πέντε και των οκτώ δισεκατομμυρίων ευρώ, αποτελεί το πιθανότερο εύρος. Καθόλου μικρό ποσό για τα δεδομένα της Κύπρου…

Οι τράπεζες τώρα θα πρέπει να εκπονήσουν και να παρουσιάσουν ένα τριετές πρόγραμμα αναδιοργάνωσης, στο οποίο να περιγράφουν -και μάλιστα με πειστικό τρόπο- το πώς θα καταφέρουν να ανεβάσουν την παραγωγικότητά τους και να δημιουργήσουν αξίες.

Με αυτά τα προγράμματα αναδιοργάνωσης, ή αναδιάρθρωσης αν θέλετε, θα προσπαθήσουν αρχικά να προσελκύσουν όσο το δυνατόν περισσότερα κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα, παρά το γεγονός ότι το επενδυτικό περιβάλλον δεν ευνοεί μεγάλες επενδύσεις ούτε στην Ευρώπη γενικότερα, ούτε ειδικότερα στον τραπεζικό κλάδο.

Τι θα περιλαμβάνει το τριετές αυτό πρόγραμμα αναδιάρθρωσης; Αυτή την περίοδο, δεν υπάρχει κάποιος που να είναι σε θέση να το προβλέψει με ασφάλεια. Από τη στιγμή που δεν είναι γνωστό το μέγεθος του προβλήματος, κανείς δεν μπορεί να περιγράψει με ασφάλεια τη θεραπευτική αγωγή που θα πρέπει να ακολουθηθεί.

Ειδικότερα για την περίπτωση της Τράπεζας Κύπρου, υπάρχει φημολογία στην Ελλάδα ότι είναι πολύ πιθανόν να εκφραστεί άμεσα το ενδιαφέρον του Ρώσου μετόχου μειοψηφίας να αυξήσει το ποσοστό του και να αποκτήσει βαρύνοντα ρόλο στο Συγκρότημα. Η φημολογία αυτή όμως, δεν επιβεβαιώνεται από πουθενά και μάλιστα παράγοντες της αγοράς εκτιμούν πως θα ήταν πολύ πρόωρο όχι μόνο ο συγκεκριμένος Ρώσος, αλλά και οποιοδήποτε άλλος επενδυτής, να σπεύσει να εγκλωβιστεί σε μια μεγάλη επένδυση, χωρίς προηγουμένως να έχει ενημερωθεί για το αποτέλεσμα της μελέτης της PIMCO.

Γνωστός παράγοντας της κυπριακής οικονομίας εκτίμησε σε ότι αφορά την Τράπεζα Κύπρου πως η βασική λέξη που θα επικρατήσει από εδώ και πέρα, θα είναι η λέξη «νοικοκύρεμα».

Σύμφωνα με την εκτίμησή του «ήρθε η ώρα του νοικοκυρέματος και της προσαρμογής στα νέα δεδομένα. Πιστεύω πως η Διοίκηση της Τράπεζας θα επικεντρωθεί στο συγκεκριμένο τομέα. Είναι ικανή και μπορεί να πετύχει πολλά πράγματα. Όλοι μας θα πρέπει να καταλάβουμε πως δεν υπάρχουν ιερές αγελάδες. Οι εργασίες θα πρέπει να γίνουν πιο παραγωγικές, θα πρέπει να περιοριστεί το κόστος και όλες οι θυγατρικές των τραπεζών -ανεξάρτητα σε ποια χώρα βρίσκονται- θα πρέπει να πείσουν πως μπορούν να γίνουν κερδοφόρες, θα πρέπει να πείσουν πως αξίζει να υπάρχουν. Θα προέβλεπα μια περιορισμένη υποχώρηση του μεγέθους των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα, αλλά κάτι παρόμοιο βλέπω και για τις δραστηριότητες των τραπεζών μας και μέσα στην Κύπρο», συμπλήρωσε.

Και όταν τον ρωτήσαμε τις προβλέψεις του για την μελλοντική πορεία των αμοιβών των τραπεζικών υπαλλήλων, μας απάντησε: «Το πόσο μεγάλες θα είναι οι περικοπές θα εξαρτηθεί και από το αποτέλεσμα της μελέτης της PIMCO. Πάντως, βλέπω πως οι Διοικήσεις των τραπεζών επιθυμούν οι όποιες ενδεχόμενες μειώσεις να είναι περιορισμένες και να αφορούν όσο το δυνατόν, τα υψηλότερα επίπεδα αμοιβών. Το ζήτημα των προγραμμάτων εθελουσίας εξόδου, είναι πολύ πιθανόν να το συναντήσουμε ξανά».

* Ο κ. Θεοφάνης Λιβέρας είναι εκδότης του κυπριακού οικονομικού περιοδικού EUROΚΕΡΔΟΣ

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.