Roubini: Γεμάτο προκλήσεις το 2012

Το outlook για την παγκόσμια οικονομία το 2012 είναι ξεκάθαρο, αλλά δεν είναι «όμορφο»: ύφεση στην Ευρώπη, αναιμική ανάπτυξη στις ΗΠΑ και έντονη επιβράδυνση στην Κίνα. Γιατί οι πολιτικοί ξεμένουν από επιλογές.

Δημοσιεύθηκε: 20 Δεκεμβρίου 2011 - 07:51

Η πρόβλεψη για την παγκόσμια οικονομία το 2012 είναι ξεκάθαρη, αλλά δεν είναι και «όμορφη»: ύφεση στην Ευρώπη, αναιμική ανάπτυξη στην καλύτερη περίπτωση στις ΗΠΑ και έντονη επιβράδυνση στην Κίνα και στις περισσότερες αναδυόμενες οικονομίες, λέει ο Nouriel Roubini.

Όπως επισημαίνει, οι ασιατικές οικονομίες είναι εκτεθειμένες στην Κίνα. Η Λατινική Αμερική είναι εκτεθειμένη στις χαμηλότερες τιμές εμπορευμάτων (καθώς επιβραδύνουν τόσο η Κίνα όσο και οι ανεπτυγμένες οικονομίες). Η Κεντρική και η Ανατολική Ευρώπη είναι εκτεθειμένες στην ευρωζώνη. Και οι αναταράξεις στη Μέση Ανατολή προκαλούν σοβαρούς οικονομικούς κινδύνους -στην περιοχή όπως και αλλού- καθώς το γεωπολιτικό ρίσκο παραμένει υψηλό και ως εκ τούτου οι υψηλές τιμές του πετρελαίου θα εμποδίσουν την παγκόσμια ανάπτυξη.

"Σε αυτό το σημείο, πιθανή ύφεση στην ευρωζώνη είναι δεδομένη. Αν και το βάθος και η διάρκειά της δεν μπορούν να προβλεφθούν, ενδεχόμενη συνεχιζόμενη πιστωτική πίεση, τα προβλήματα κρατικών χρεών, η έλλειψη ανταγωνιστικότητας και η δημοσιονομική λιτότητα υποδηλώνουν μια σοβαρή επιβράδυνση", τονίζει ο οικονομολόγος.

Ο κ. Roubini υποστηρίζει: "Οι ΗΠΑ -που αναπτύσσονται με ρυθμούς χελώνας από το 2010- αντιμετωπίζουν ένα σημαντικό πτωτικό ρίσκο από την κρίση στην ευρωζώνη. Θα πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουν ένα σημαντικό δημοσιονομικό βάρος, τη συνεχιζόμενη απομόχλευση στον τομέα των νοικοκυριών (εν μέσω ισχνής δημιουργίας θέσεων εργασίας, στάσιμων εισοδημάτων και επίμονων πτωτικών πιέσεων στους τομείς του real estate και του οικονομικού πλούτου), την αυξανόμενη ανισότητα και τα πολιτικά αδιέξοδα.

Σε άλλες μεγάλες προηγμένες οικονομίες, η Βρετανία καταγράφει διπλή ύφεση, καθώς η εμπροσθοβαρής δημοσιονομική προσαρμογή και η έκθεση στην ευρωζώνη υπονομεύουν την ανάπτυξη. Στην Ιαπωνία, η μετά τον σεισμό ανάκαμψη θα επιβραδυνθεί καθώς οι αδύναμες κυβερνήσεις αποτυγχάνουν να εφαρμόσουν δομικές μεταρρυθμίσεις.

Εν τω μεταξύ, τα ψεγάδια στο μοντέλο ανάπτυξης της Κίνας έχουν αρχίσει να γίνονται εμφανή. Η πτώση στις τιμές των ακινήτων αρχίζει να δημιουργεί αλυσιδωτή αντίδραση, που θα έχει επιπτώσεις στους developers, στις επενδύσεις και στα κρατικά έσοδα. Η έκρηξη στις κατασκευές αρχίζει να επιβραδύνεται, την ώρα όπου οι καθαρές εξαγωγές έχουν αρχίσει να λειτουργούν επιβαρυντικά στην ανάπτυξη, λόγω της αποδυνάμωσης της ζήτησης στις ΗΠΑ και στην ευρωζώνη. Έχοντας προσπαθήσει να χαλιναγωγήσουν την αγορά ακινήτων μέσω του περιορισμού των τιμών, οι Κινέζοι ηγέτες θα δυσκολευθούν να επανεκκινήσουν την ανάπτυξη.

Δεν είναι οι μόνοι. Από πλευράς πολιτικής, οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και η Ιαπωνία έχουν επίσης δείξει αναβλητικότητα σε ό,τι αφορά την εφαρμογή των σοβαρών οικονομικών, δημοσιονομικών και χρηματοοικονομικών μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται για να αποκατασταθεί η βιώσιμη και ισορροπημένη ανάπτυξη".

Ο κ. Roubini, επίσης, σημειώνει: "Η απομόχλευση του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα στις ανεπτυγμένες οικονομίες ίσα που έχει αρχίσει, με τους ισολογισμούς των νοικοκυριών, των τραπεζών και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, καθώς και των εγχώριων και κεντρικών κυβερνήσεων να παραμένουν υπό πίεση. Μόνο ο εταιρικός τομέας με υψηλή αξιολόγηση έχει βελτιωθεί. Όμως, με τόσο πολλά επίμονα ρίσκα και με τις παγκόσμιες αβεβαιότητες να επιβαρύνουν την τελική ζήτηση, και με την υπερβάλλουσα προσφορά να παραμένει σε υψηλό επίπεδο, χάρη στην υπερεπένδυση στον τομέα του real estate σε πολλές χώρες κατά το παρελθόν και λόγω της εκτίναξης στις κατασκευαστικές επενδύσεις της Κίνας τα τελευταία χρόνια, οι κεφαλαιουχικές δαπάνες αυτών των εταιριών και οι προσλήψεις έχουν παραμείνει περιορισμένες.

Η αυξανόμενη ανισότητα -εν μέρει λόγω των εταιρικών αναδιαρθρώσεων- μειώνει περισσότερο τη συνολική ζήτηση, διότι τα νοικοκυριά, οι φτωχότεροι ιδιώτες, και οι μισθωτοί έχουν υψηλότερη οριακή κλίση προς τις δαπάνες σε σχέση με τις εταιρίες, τα πιο εύπορα νοικοκυριά και τους κεφαλαιούχους. Επιπλέον, καθώς η ανισότητα πυροδοτεί τις λαϊκές εξεγέρσεις ανά τον κόσμο, η κοινωνική και η πολιτική ανισορροπία θα μπορούσαν να είναι επιπλέον κίνδυνος για τις οικονομικές επιδόσεις.

Την ίδια ώρα, η ανισορροπία στις τρέχουσες συναλλαγές -μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας (και άλλων αναδυόμενων οικονομιών), και εντός της ευρωζώνης μεταξύ των χωρών του πυρήνα και της περιφέρειας- παραμένει μεγάλη. Η ελεγχόμενη προσαρμογή απαιτεί χαμηλότερη εγχώρια ζήτηση στις χώρες με υπερβολικές δαπάνες και με υψηλά ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών, και χαμηλότερα εμπορικά πλεονάσματα σε χώρες με υψηλές αποταμιεύσεις μέσω ονομαστικής και πραγματικής ανατίμησης του νομίσματος. Για να διατηρηθεί η ανάπτυξη, οι χώρες με υπερβολικές δαπάνες χρειάζονται ονομαστική και πραγματική υποτίμηση για να βελτιώσουν το εμπορικό ισοζύγιο, ενώ αυτές με πλεονάσματα χρειάζεται να ενισχύσουν την εγχώρια ζήτηση, ιδιαίτερα την κατανάλωση.

Όμως, αυτή η προσαρμογή των σχετικών τιμών μέσω των κινήσεων των νομισμάτων έχει παγώσει διότι οι χώρες με πλεονάσματα αντιστέκονται στην ανατίμηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας, προτιμώντας την επιβολή υφεσιακού αποπληθωρισμού στις χώρες με ελλείμματα. Οι επακόλουθες νομισματικές μάχες δίνονται σε πολλά μέτωπα, όπως για παράδειγμα μέσω παρεμβάσεων στις αγορές ξένων νομισμάτων, με ποσοτική χαλάρωση και μέσω κεφαλαιακών ελέγχων στις εισροές. Και, καθώς η παγκόσμια ανάπτυξη θα γίνει ακόμα πιο ισχνή το 2012, αυτές οι μάχες ίσως μετατραπούν σε εμπορικούς πολέμους.

Τέλος, οι πολιτικοί ξεμένουν από επιλογές. Η υποτίμηση των νομισμάτων δεν φέρνει αποτέλεσμα διότι δεν μπορούν όλες οι χώρες να υποτιμήσουν τα νομίσματά τους και ταυτόχρονα να βελτιώσουν τις καθαρές εξαγωγές τους. Η νομισματική πολιτική θα χαλαρώσει καθώς το θέμα του πληθωρισμού θα χάσει τη σημασία του στις ανεπτυγμένες οικονομίες (και θα έχει μικρότερη σημασία στις αναδυόμενες αγορές). Όμως, η νομισματική πολιτική γίνεται όλο και πιο αναποτελεσματική στις ανεπτυγμένες χώρες, όπου τα προβλήματα προέρχονται από την αφερεγγυότητα -και συνεπώς την πιστοληπτική ικανότητα- κι όχι από τη ρευστότητα.

Εν τω μεταξύ, η δημοσιονομική πολιτική περιορίζεται από την αύξηση των ελλειμμάτων και των χρεών, τους bond vigilantes και τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες στην Ευρώπη. Η στήριξη και η διάσωση χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων δεν είναι πολιτικά δημοφιλείς, ενώ οι κυβερνήσεις που βρίσκονται ένα βήμα πριν από τη χρεοκοπία δεν διαθέτουν τα χρήματα για να πράξουν κάτι τέτοιο. Και πολιτικά η υπόσχεση του G20 έδωσε τη θέση της στην πραγματικότητα του G0: αδύναμες κυβερνήσεις, που το βρίσκουν όλο και πιο δύσκολο να εφαρμόσουν μια διεθνώς συντονισμένη πολιτική, καθώς οι απόψεις, οι στόχοι και τα συμφέροντα των ανεπτυγμένων και των αναδυόμενων αγορών αντικρούονται.

Το αποτέλεσμα είναι η αντιμετώπιση των ανισορροπιών με το να κρύβονται τα προβλήματα φερεγγυότητας με χρηματοδότηση και ρευστότητα μελλοντικά να οδηγήσει σε επώδυνες και πιθανότατα σε ανεξέλεγκτες αναδιαρθρώσεις. Παρομοίως, η αντιμετώπιση της αδύναμης ανταγωνιστικότητας και των ανισορροπιών στις τρέχουσες συναλλαγές απαιτεί νομισματικές προσαρμογές, που μελλοντικά ίσως οδηγήσουν ορισμένα μέλη εκτός ευρωζώνης".

Όπως τονίζει ο κ. Roubini, "η αποκατάσταση της υγιούς ανάπτυξης είναι αρκετά δύσκολη και χωρίς το πανταχού παρόν φάσμα της απομόχλευσης και της έλλειψης πολιτικών πυρομαχικών. Όμως, αυτή είναι η πρόκληση που η εύθραυστη και ανισόρροπη παγκόσμια οικονομία θα πρέπει να αντιμετωπίσει το 2012".

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.