Η κρίση και η αγέλη των... PIGS

Πώς η αγελαία συμπεριφορά των επενδυτών αποσταθεροποιεί τις χρηματιστηριακές αγορές και εντείνει την κρίση. Το παράδειγμα της Ελλάδας αλλά και των PIGS. Ο κίνδυνος μετάδοσης. Γράφει ο Ν. Φίλιππας.

Δημοσιεύθηκε: 9 Νοεμβρίου 2011 - 07:42

του Νικόλαου Φίλιππα*

Η πρόσφατη διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση ανέδειξε το γεγονός ότι οι τιμές των αξιογράφων μπορεί να αποκλίνουν από τις θεωρητικά ορθές τιμές τους για μεγάλα χρονικά διαστήματα, για λόγους που δεν σχετίζονται αποκλειστικά με τα θεμελιώδη μεγέθη τους.

Συμπεριφορικά σφάλματα, ψυχολογικοί παράγοντες, περιορισμοί ρευστότητας στις αγορές, ασυμμετρία πληροφόρησης μεταξύ των συμμετεχόντων στις αγορές και περιορισμοί στο arbitrage μπορεί να οδηγήσουν σε σημαντικές αποκλίσεις τις τιμές των αξιογράφων (Shleifer, 2000, Brunnermeier, 2001) και αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για την αποσταθεροποίηση των αγορών.

Ένα από τα σημαντικότερα συμπεριφορικά σφάλματα των επενδυτών που παρουσιάζεται όταν επικρατούν ακραίες καταστάσεις στις αγορές είναι η συμπεριφορά της αγέλης (herding), η οποία σύμφωνα με κοινά αποδεκτό ορισμό αποτελεί την αμοιβαία μίμηση των επενδυτικών επιλογών, η οποία οδηγεί τελικά σε σύγκλιση δράσεων (Welch, 2000, Hirshleifer & Teoh, 2003).

Η μελέτη του φαινομένου αυτού συγκεντρώνει το επιστημονικό ενδιαφέρον κορυφαίων ερευνητών λόγω των σοβαρότατων επιπτώσεων που έχει στην εύρυθμη λειτουργία των αγορών, δεδομένου ότι η παρουσία των συσχετισμένων συναλλαγών των επενδυτών μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη σταθερότητα του χρηματοοικονομικού συστήματος (Demirer & Kutan, 2006), τον πλούτο των επενδυτών (Bikhchandani, Hirshleifer & Welch, 1992) και την κοινωνική ευημερία των εθνών.

Οι επιπτώσεις της αγελαίας συμπεριφοράς είναι εξαιρετικά σημαντικές για τους συμμετέχοντες στις αγορές (επενδυτές, Αμοιβαία Κεφάλαια, ασφαλιστικά ταμεία κ.λπ.), δεδομένου ότι η παράλληλη κίνηση των αποδόσεων των αξιογράφων περιορίζει σε μεγάλο βαθμό τα οφέλη της διαφοροποίησης, με άμεσο αποτέλεσμα να απαιτείται μεγαλύτερος αριθμός αξιογράφων για την επίτευξη του ίδιου βαθμού διαφοροποίησης σε σχέση με μία αγορά που λειτουργεί αποτελεσματικά, ενώ σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι εφικτή η μείωση του κινδύνου για τα χαρτοφυλάκια των επενδυτών (Chang, Cheng & Khorana, 2000; Baur, 2006, Chiang & Zheng, 2010; Morelli, 2010).

Επιπλέον, πολλές έρευνες έχουν εξετάσει την πιθανότητα μετάδοσης (contagion) ενός αρνητικού οικονομικού - χρηματοοικονομικού σοκ στις διεθνείς αγορές (Karolyi & Stulz, 1996; Bae, Karolyi & Stulz, 2003).

Σε ένα πρόσφατο άρθρο τους οι Fotini Economou, Alexandros Kostakis και Nikolaos Philippas (2011), σε ένα από το πιο έγκριτα περιοδικά στον χώρο της χρηματοοικονομικής παγκοσμίως, το Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, με τίτλο “Cross-country effects in herding behaviour: Evidence from four South-European markets”, εξέτασαν την ύπαρξη της συμπεριφοράς αγέλης σε τέσσερις αγορές της Νοτίου Ευρώπης (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία).

Οι χώρες αυτές, γνωστές ως PIGS, συγκεντρώνουν το παγκόσμιο ενδιαφέρον λόγω των μακροοικονομικών ανισορροπιών, των σοβαρών δημοσιονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν, αλλά και των κινδύνων που μπορούν να διαχύσουν επηρεάζοντας τη σταθερότητα της Ευρωζώνης.

Η μελέτη παρέχει μια ολοκληρωμένη εξέταση για την ύπαρξη της συμπεριφοράς της αγέλης στις τέσσερις χρηματιστηριακές αγορές, χρησιμοποιώντας ημερήσια δεδομένα για την περίοδο Ιανουάριος 1998 - Δεκέμβριος 2008.

Σύμφωνα με τα εμπειρικά αποτελέσματα, αποδεικνύεται η ύπαρξη αγελαίας συμπεριφοράς για τις χρηματιστηριακές αγορές της Ελλάδας και της Ιταλίας. Τα ευρήματα είναι ανάμικτα για την Πορτογαλία, ενώ δεν υπάρχουν ενδείξεις συμπεριφοράς αγέλης για την Ισπανία για την εξεταζόμενη περίοδο.

Ίσως το βασικότερο εύρημα της μελέτης αυτής είναι η ύπαρξη σημαντικής παράλληλης κίνησης της διαστρωματικής διασποράς των αποδόσεων στις εξεταζόμενες αγορές, με αποτέλεσμα την πιθανότητα ταυτόχρονης συντονισμένης εμφάνισης της αγελαίας συμπεριφοράς σε αυτές τις αγορές και εμφάνισης μιας περιφερειακής χρηματιστηριακής κρίσης.

Παράλληλα, γίνεται εμφανές ότι περιορίζονται τα οφέλη της διεθνικής διαφοροποίησης για τις εν λόγω αγορές. Τέλος, ένα ενθαρρυντικό εύρημα για τη σταθερότητα του χρηματοοικονομικού συστήματος είναι το γεγονός ότι η πρόσφατη παγκόσμια οικονομική κρίση δεν ενέτεινε τη συμπεριφορά αγέλης στις εξεταζόμενες αγορές.

Τα ευρήματα αυτά είναι εξαιρετικά χρήσιμα για την κατανόηση της λειτουργίας των αγορών και την πιθανότητα αποσταθεροποίησής τους και έχουν σοβαρές επιπτώσεις τόσο για την αποτελεσματικότητα της χρηματιστηριακής αγοράς όσο και για την κατασκευή αποδοτικών χαρτοφυλακίων, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις ψυχολογικές αντιδράσεις των συμμετεχόντων στις αγορές.

* Ο κ. Νικόλαος Φίλιππας είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς.

** Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.