Kenneth Rogoff: Ο λάθος φόρος για την Ευρώπη

Δημοσιεύθηκε: 13 Οκτωβρίου 2011 - 07:46

Η Ευρώπη βρίσκεται ήδη σε δύσκολη θέση και ο προτεινόμενος φόρος χρηματοοικονομικών συναλλαγών όχι μόνο δεν θα προσφέρει λύση, αλλά αντιθέτως θα επιβαρύνει την κατάσταση, σύμφωνα με τον οικονομολόγο Kenneth Rogoff.

Όπως υποστηρίζει, η επιβολή φορολογίας σε όλες τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές έχει αναμφίβολα συναισθηματική απήχηση. Οι Ευρωπαίοι πρέπει να πληρώνουν φόρο προστιθέμενης αξίας για τα περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες που αγοράζουν, άρα για ποιον λόγο να μη φορολογείται η αγορά μετοχών, ομολόγων και διαφόρων παραγώγων; Σίγουρα, ένας τέτοιος φόρος θα επηρεάσει τους εύπορους και τις χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις πολύ περισσότερο απ’ ό,τι τους απλούς φορολογούμενους πολίτες και παράλληλα θα αυξήσει κατά πολύ τα έσοδα.

Πράγματι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά πως ο προτεινόμενος φόρος 0,1% επί των συναλλαγών μετοχών και ομολόγων και ο φόρος 0,01% επί των παραγώγων θα αποφέρουν έσοδα άνω των 50 δισ. ευρώ ετησίως. Επιπλέον, θεωρεί πως ο φόρος χρηματοοικονομικών συναλλαγών θα περιορίσει την αποσταθεροποιητική κερδοσκοπία στις αγορές.

Τα πράγματα, όμως, κατά τον κ. Rogoff, δεν είναι τόσο απλά. Σαφώς, η φορολόγηση των κερδών και των μπόνους των χρηματοοικονομικών εταιριών θα πρέπει να είναι ανάλογη με αυτήν των άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων. Επιστροφή στα επίπεδα που εμφάνιζε η μακροοικονομική και χρηματοοικονομική σταθερότητα προ του 2007 θα στήριζε την οικονομία. Δυστυχώς, όμως, μπορεί ο φόρος χρηματοοικονομικών συναλλαγών να είναι ο «αγαπημένος» των κορυφαίων φιλελεύθερων οικονομικών σχολιαστών και των μη κυβερνητικών οργανώσεων, ωστόσο είναι μια λανθασμένη προσέγγιση για την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος.

Όπως επισημαίνει, τέτοιου είδους φόροι μειώνουν τη ρευστότητα στις χρηματοοικονομικές αγορές. Με λιγότερες συναλλαγές, το πληροφοριακό περιεχόμενο των τιμών μειώνεται. Όμως, ούτε η θεωρία ούτε η εξομοίωση δείχνουν ότι υπάρχει φανερή αποκλιμάκωση της μεταβλητότητας. Και, παρότι η συγκέντρωση αυτού του ύψους εσόδων από την επιβολή μιας τόσο χαμηλής φορολόγησης ακούγεται εξαιρετική, η υποχώρηση του όγκου των συναλλαγών θα συρρίκνωνε σημαντικά τη φορολογική βάση. Ως αποτέλεσμα αυτού, τα κέρδη στα έσοδα είναι πιθανόν να αποδειχθούν απογοητευτικά, όπως ανακάλυψε και η Σουηδία όταν επιχείρησε να φορολογήσει τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές πριν από δύο δεκαετίες.

Το χειρότερο, σύμφωνα με τον κ. Rogoff, είναι ότι μακροπρόθεσμα θα μεταφερθεί το φορολογικό βάρος. Οι υψηλότεροι φόροι συναλλαγών αυξάνουν το κόστος του κεφαλαίου, οδηγώντας τελικά σε μείωση των επενδύσεων. Με χαμηλότερο αρχικό κεφάλαιο η παραγωγή θα υποχωρούσε, μειώνοντας τα κρατικά έσοδα και αντισταθμίζοντας σημαντικά το άμεσο όφελος από τον φόρο αυτό. Μακροπρόθεσμα, θα μειώνονταν οι μισθοί και οι εργαζόμενοι θα καλούνταν να επωμιστούν ένα σημαντικό μέρος του κόστους. Σε γενικότερες γραμμές, οι φόροι χρηματοοικονομικών συναλλαγών παραβιάζουν τη γενική δημοσιονομική αρχή,η οποία λέει ότι δεν είναι αποδοτική η φορολόγηση ενδιάμεσων παραγόντων παραγωγής, ιδιαίτερα αυτών που είναι εξαιρετικά «ρευστοί» στην ανταπόκρισή τους.

«Όλα αυτά είναι γνωστά, ακόμα και αν οι εξέχοντες σχολιαστές, πολιτικοί και φιλάνθρωποι προτιμούν να τα αγνοούν. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη προειδοποιηθεί από το Τμήμα Δημοσιονομικών Υποθέσεων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, οι οικονομολόγοι του οποίου έχουν καταγράψει λεπτομερώς τα υπέρ και τα κατά των φόρων χρηματοοικονομικών συναλλαγών», υποστηρίζει ο κ. Rogoff.

Για ποιον λόγο, τότε, προώθησε η Κομισιόν αυτήν την ιδέα;

Σύμφωνα με τον οικονομολόγο, «μια εξήγηση είναι ότι η Κομισιόν, πολύ απλά, δεν πιστεύει τις εκτιμήσεις και τις αναλύσεις των οικονομολόγων και θεωρεί ότι ο φόρος χρηματοοικονομικών συναλλαγών είναι πιο εφικτή λύση απ’ ό,τι θεωρείται. Πράγματι, οι κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής, και ιδιαίτερα η Βραζιλία, πέτυχαν να αυξήσουν τα έσοδά τους από τους φόρους επί των τραπεζικών αναλήψεων (πιο χοντροκομμένη εκδοχή του φόρου χρηματοοικονομικών συναλλαγών) πιο πολύ απ’ όσο περίμεναν οι περισσότεροι αναλυτές. Από την άλλη πλευρά, το ιστορικό της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης της Λατινικής Αμερικής δεν είναι καλή «διαφήμιση» γι’ αυτήν την προσέγγιση και ο υπολογισμός των χαμένων φορολογικών εσόδων λόγω του χαμηλότερου ΑΕΠ σίγουρα θα απέφερε ένα λιγότερο εντυπωσιακό δημοσιονομικό αποτέλεσμα.

Μια άλλη εξήγηση είναι ότι οι Ευρωπαίοι κατέληξαν στο ότι τα πολιτικά πλεονεκτήματα ενός φόρου χρηματοοικονομικών συναλλαγών είναι πολύ περισσότερα από τα οικονομικά μειονεκτήματα. Ένας φόρος χρηματοοικονομικών συναλλαγών θα ήταν τόσο λαοφιλής που ακόμα και τα οικονομικά συμφέροντα με πολιτική επιρροή δεν θα μπορούσαν να τον «μπλοκάρουν». Όμως, ο φόρος αυτός θα ήταν τόσο αντιπαραγωγικός μακροπρόθεσμα που ίσως θα ήταν καλύτερα να μην είχε γίνει τίποτα.

Υπάρχουν όμως και πιο «κυνικές» εξηγήσεις. Ίσως οι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πρόσεξαν ότι σχεδόν τα πάντα στην Ευρώπη είναι πλέον βαριά φορολογημένα. Έτσι, αντί να χρηματοδοτούνται οι θεσμοί της Ε.Ε. με μεγαλύτερες συνεισφορές από τις υπάρχουσες φορολογικές βάσεις, προσπαθούν να βρουν νέες πηγές εσόδων. Επίσης, θα μπορούσε η Κομισιόν να αντιλαμβάνεται ότι ο φόρος χρηματοοικονομικών συναλλαγών είναι κάτι ανέφικτο, λόγω των διαφωνιών εντός της Ευρώπης, και πολύ απλά να θέλει να κερδίσει πολιτικούς πόντους από μια πρόταση που είναι τόσο προσφιλής στο λαό.

«Σίγουρα υπάρχουν πολλοί λόγοι για την εκπεφρασμένη οργή κατά των τραπεζιτών και σίγουρα πρέπει να υπάρξει πραγματική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο αυτοί λειτουργούν. Όμως, ο φόρος χρηματοοικονομικών συναλλαγών δεν αποτελεί λύση ούτε για τα προβλήματα της Ευρώπης, ούτε του υπόλοιπου κόσμου», καταλήγει ο κ. Rogoff.

* Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.