J. Sachs: Η τελευταία ευκαιρία της μεσαίας τάξης

Η εκμετάλλευση της παγκοσμιοποίησης από τους πλούσιους είναι η βαθύτερη αιτία της κρίσης και οδηγεί μαθηματικά σε κοινωνική αντίδραση. Ο ρόλος φορολογίας και εκπαίδευσης στην εύρεση νέων ισορροπιών.

Δημοσιεύθηκε: 5 Οκτωβρίου 2011 - 07:48

τoυ Jeffrey D. Sachs*

J. Sachs: Η τελευταία ευκαιρία της μεσαίας τάξης

«Ζούμε σε μια εποχή στην οποία οι σημαντικότερες δυνάμεις που επηρεάζουν κάθε οικονομία είναι παγκόσμιες και όχι τοπικές. Ό,τι γίνεται στο εξωτερικό -για παράδειγμα στην Κίνα, στην Ινδία και αλλού- επηρεάζει σημαντικά ακόμα και μια οικονομία τόσο ισχυρή όσο είναι αυτή των ΗΠΑ.

Η οικονομική παγκοσμιοποίηση έχει, βεβαίως, δημιουργήσει ορισμένα τεράστια οφέλη για τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της ταχύτατης διάδοσης των προηγμένων τεχνολογιών όπως το Διαδίκτυο και η κινητή τηλεφωνία. Έχει επίσης μειώσει σημαντικά το επίπεδο φτώχειας σε πολλές αναδυόμενες οικονομίες. Γι’ αυτόν και μόνο τον λόγο, η παγκόσμια οικονομία χρειάζεται να παραμείνει ανοιχτή και αλληλοσυνδεδεμένη». Αυτά υποστηρίζει ο γνωστός καθηγητής οικονομικών J. Sachs.

Ωστόσο, αναφέρει: «Η παγκοσμιοποίηση έχει επίσης δημιουργήσει τεράστια προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Πρώτα απ’ όλα, έχει αυξήσει την προοπτική της φοροδιαφυγής, χάρη στην ταχεία επέκταση των φορολογικών παραδείσων ανά τον κόσμο. Οι πολυεθνικές εταιρίες έχουν περισσότερες ευκαιρίες απ’ ό,τι προηγουμένως να αποφύγουν την καταβολή της φορολογίας που δικαίως τους αναλογεί.

Επιπλέον, η παγκοσμιοποίηση δεν έχει δημιουργήσει μόνο κερδισμένους, αλλά και χαμένους. Σε χώρες με υψηλά εισοδήματα, και κυρίως στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη και στην Ιαπωνία, οι μεγαλύτεροι χαμένοι είναι οι εργαζόμενοι που δεν έχουν την εκπαίδευση να ανταγωνιστούν αποτελεσματικά τους χαμηλόμισθους εργαζομένους των αναπτυσσόμενων χωρών. Το μεγαλύτερο πλήγμα δέχονται οι εργαζόμενοι των εύπορων κρατών που δεν έχουν πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Τέτοιοι εργαζόμενοι έχουν χάσει τις δουλειές τους κατά εκατομμύρια. Αυτοί που τις έχουν κρατήσει έχουν δει τις απολαβές τους είτε να παραμένουν στάσιμες είτε να μειώνονται.

Η παγκοσμιοποίηση έχει πυροδοτήσει επίσης τη μετάδοση. Η χρηματοοικονομική κρίση του 2008 ξεκίνησε από τη Wall Street, γρήγορα όμως μεταδόθηκε σε όλο τον κόσμο, δείχνοντας έτσι την ανάγκη ύπαρξης παγκόσμιας συνεργασίας στον τραπεζικό και στον χρηματοοικονομικό τομέα. Η κλιματική αλλαγή, οι μολυσματικές ασθένειες, η τρομοκρατία και άλλα δεινά που μπορούν εύκολα να περάσουν τα σύνορα απαιτούν παρόμοια παγκόσμια αντίδραση».

Σύμφωνα με τον κ. Sachs: «Αυτό που απαιτεί η παγκοσμιοποίηση, επομένως, είναι έξυπνες κυβερνητικές πολιτικές. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να προωθήσουν την υψηλής ποιότητας εκπαίδευση, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι νέοι θα είναι προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν τον διεθνή ανταγωνισμό.

Θα πρέπει να αυξήσουν την παραγωγικότητα με το να δημιουργούν σύγχρονες υποδομές και να προωθούν την επιστήμη και τις τεχνολογίες. Και οι κυβερνήσεις θα πρέπει να συνεργάζονται σε παγκόσμιο επίπεδο ώστε να ρυθμίσουν αυτούς τους τομείς της οικονομίας -κυρίως τον χρηματοοικονομικό και τον περιβαλλοντικό-, στους οποίους τα προβλήματα της μιας χώρας μπορεί εύκολα να περάσουν σε άλλα μέρη του κόσμου.

Εν ολίγοις, αυτό που χρειαζόμαστε σήμερα είναι περισσότερη κυβέρνηση, όχι λιγότερη. Ωστόσο, ο ρόλος των κυβερνήσεων χρειάζεται να εκσυγχρονιστεί, ευθυγραμμιζόμενος με τις συγκεκριμένες προκλήσεις που δημιουργεί μια αλληλοσυνδεδεμένη οικονομία».

Ο κ. Sachs θεωρεί ότι η αμερικανική κυβέρνηση απέτυχε να κατανοήσει και να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης, από τότε όπου αυτή άρχισε να επηρεάζει την αμερικανική οικονομία τη δεκαετία του 1970. Αντί να ανταποκριθεί στην παγκοσμιοποίηση με περισσότερες κρατικές δαπάνες στην εκπαίδευση, στις υποδομές και στην τεχνολογία, ο Ronald Reagan κέρδισε την προεδρία το 1980, υποσχόμενος να κόψει τις κυβερνητικές δαπάνες και να μειώσει τους φόρους.

«Για 30 χρόνια οι ΗΠΑ ακολουθούν τη λάθος κατεύθυνση, μειώνοντας τον ρόλο της κυβέρνησης στην εγχώρια οικονομία, αντί να προωθούν τις επενδύσεις που χρειάζονται για τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας και του εργατικού δυναμικού. Αυτοί που επωφελήθηκαν άμεσα ήταν οι πλούσιοι λόγω των τεράστιων φοροελαφρύνσεων που είχαν. Οι φτωχοί πλήττονται από τις απώλειες θέσεων εργασίας και τις περικοπές στις κρατικές παροχές. Η οικονομική ανισότητα έχει φτάσει σε επίπεδα που δεν είχαμε δει ούτε στη Μεγάλη Ύφεση», αναφέρει χαρακτηριστικά.

«Αυτές οι δυσμενείς τάσεις εντάθηκαν από τις εγχώριες πολιτικές. Οι πλούσιοι έχουν χρησιμοποιήσει τον πλούτο τους ώστε να ενισχύσουν τη δύναμή τους στην εξουσία.

Πληρώνουν για τις ακριβές καμπάνιες των Προέδρων και των γερουσιαστών και έτσι οι Πρόεδροι και οι γερουσιαστές βοηθούν τους πλούσιους - πολύ συχνά σε βάρος της υπόλοιπης κοινωνίας. Το ίδιο σύνδρομο -κατά το οποίο οι πλούσιοι έχουν πάρει τον έλεγχο του πολιτικού συστήματος- πλήττει πλέον πολλές άλλες χώρες.

Εντούτοις, υπάρχουν μερικές σημαντικές ενδείξεις παγκοσμίως ότι ο κόσμος έχει μπουχτίσει με τις κυβερνήσεις που εξυπηρετούν τους πλούσιους, ενώ αγνοούν όλους τους υπόλοιπους. Ας ξεκινήσουμε με τις ολοένα και περισσότερες φωνές που ζητούν μεγαλύτερη κοινωνική δικαιοσύνη.

Οι εξεγέρσεις στην Τυνησία και στο Κάιρο ονομάστηκαν αρχικά Αραβική Άνοιξη διότι φάνηκε πως περιορίζονταν στον αραβικό κόσμο. Μετά, όμως, αρχίσαμε να βλέπουμε διαδηλώσεις στο Τελ Αβίβ, στο Σαντιάγο, στο Λονδίνο και πλέον ακόμα και στις ΗΠΑ. Αυτές οι διαδηλώσεις ζητούν πρώτον και κυριότερο πολιτικές που θα λαμβάνουν περισσότερο υπ’ όψιν τον κόσμο, αντί τις διεφθαρμένες πολιτικές της ολιγαρχίας.

Επιπλέον, ο Αμερικανός Πρόεδρος Barack Obama δείχνει σταδιακή στροφή προς τα... αριστερά. Έπειτα από τρία χρόνια... καλοπιάσματος των επιχειρηματικών λόμπι, αρχίζει επιτέλους να δίνει έμφαση στην ανάγκη οι πλούσιοι να πληρώνουν περισσότερους φόρους.

Βέβαια, αυτή η στροφή έρχεται προς το τέλος της προεδρίας του και είναι πολύ πιθανό να συνεχίσει να ευνοεί τους πλούσιους και τη Wall Street, με αντάλλαγμα συνεισφορές για την προεκλογική του εκστρατεία το 2012, όμως υπάρχουν κάποια ψήγματα ελπίδας ότι ο Obama θα ταχθεί υπέρ μιας πιο δίκαιης δημοσιονομικής πολιτικής».

Ο κ. Sachs αναφέρει ακόμα: «Αρκετές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένων της Ισπανίας, της Δανίας και της Ελλάδας, φαίνεται επίσης να στρέφονται προς αυτήν την κατεύθυνση. Η Ισπανία επέβαλε πρόσφατα νέο φόρο στους πλούσιους, η Δανία εξέλεξε κεντροαριστερή κυβέρνηση, που έχει δεσμευτεί για μεγαλύτερες κρατικές δαπάνες που θα χρηματοδοτούνται από τους φόρους στους πλούσιους. Και η Ελλάδα προ ημερών ψήφισε υπέρ της νέας φορολόγησης των ακινήτων προκειμένου να περιοριστεί το δημοσιονομικό της έλλειμμα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε επίσης την επιβολή Φόρου Χρηματοοικονομικών Συναλλαγών (FTT) για να συγκεντρώσει περίπου 75 δισ. δολάρια ετησίως. Η Κομισιόν επιτέλους συμφώνησε ότι ο χρηματοοικονομικός τομέας της Ευρώπης είναι υποφορολογημένος.

Ο νέος φόρος ενδέχεται να βρει πολιτική αντίσταση στην Ευρώπη, ιδιαίτερα στη Βρετανία όπου ο τραπεζικός κλάδος είναι ιδιαίτερα μεγάλος και ισχυρός, όμως τουλάχιστον η αρχή της μεγαλύτερης φορολογικής δικαιοσύνης φαίνεται να βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα της Ευρώπης».

Κατά τον κ. Sachs, «οι πιο επιτυχημένες οικονομίες σήμερα βρίσκονται στη Σκανδιναβία. Αξιοποιώντας τους υψηλούς φόρους για να χρηματοδοτήσουν το υψηλό επίπεδο των κρατικών υπηρεσιών, αυτές οι χώρες έχουν βρει το σημείο ισορροπίας μεταξύ της ευπορίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας. Αυτό είναι και το κλειδί για την ευμάρεια στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία του σήμερα».

* Ο κ. Jeffrey Sachs είναι διευθυντής του Earth Institute at Columbia University. Ήταν ένας από τους νεότερους σε ηλικία καθηγητές οικονομικών του Harvard University. Έγινε γνωστός ως σύμβουλος κυβερνήσεων της ανατολικής Ευρώπης και αρχιτέκτονας της αποκαλούμενης θεραπείας-σοκ κατά τη μετάβαση από τον κομμουνισμό στην ελεύθερη αγορά. Οι απόψεις του χαρακτηρίζονται ακραία φιλελεύθερες.

*Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.