Επιχειρήσεις: Δύο κινήσεις εξεύρεσης ρευστότητας

Δημοσιεύθηκε: 18 Μαΐου 2011 - 07:50

του Δημήτρη Σκαλαίου*

Επιχειρήσεις: Δύο κινήσεις εξεύρεσης ρευστότητας

Δύο δυσάρεστα, αλλά αναγκαία μέτρα για την ουσιαστική αντιμετώπιση της κρίσης ρευστότητας στις ελληνικές επιχειρήσεις - Το μίγμα των αλλαγών που πρέπει να γίνουν και οι προτεραιότητες που πρέπει να τεθούν.

Είναι γνωστό ότι η πλειονότητα των μικρομεσαίων ελληνικών επιχειρήσεων αντιμετωπίζει τον τελευταίο χρόνο πρόβλημα στην άντληση κεφαλαίων κίνησης και το γεγονός αυτό απειλεί ευθέως τη βιωσιμότητά τους.

Το πρόβλημα είναι μεν συνδεδεμένο με την ύφεση και την πτώση της κατανάλωσης, ωστόσο έχει τις ρίζες του στο τραπεζικό σύστημα και στον τρόπο λειτουργίας και χρηματοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων τα τελευταία χρόνια μετά την ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ.

Επί πολλά χρόνια, η πρόσβαση των περισσότερων επιχειρήσεων σε τραπεζική χρηματοδότηση κεφαλαίων κίνησης υπήρξε εύκολη, με καλούς όρους και συχνά με περιορισμένες εξασφαλίσεις, κάτι στο οποίο συνετέλεσε η στρατηγική των μεγάλων τραπεζών για πιστωτική επέκταση και κατάκτηση όλο και μεγαλύτερων μεριδίων αγοράς.

Η επιθετική πολιτική των τραπεζών ξεκίνησε από την καταναλωτική πίστη (από καταναλωτικά και στεγαστικά σε «διακοποδάνεια» και «επισκευαστικά») και συνεχίστηκε στην επιχειρηματική πίστη (μικρομεσαίες επιχειρήσεις), όπου η στοχοθεσία των διευθυντών τραπεζικών καταστημάτων ωθούσε συχνά στη χαλάρωση της διαχείρισης πιστωτικού κινδύνου και μάλιστα με spreads χαμηλότερα από αυτά που πλήρωναν στις διεθνείς αγορές μεγαλύτερες επιχειρήσεις.

Η πραγματικότητα είναι ότι την 8ετία 2001 - 2008 οι τράπεζες δάνειζαν με χαλαρά κριτήρια και μάλιστα την εποχή εκείνη αρκετά τραπεζικά στελέχη Risk Management βρέθηκαν «εκτός κλίματος» με τις διοικήσεις των τραπεζών.

Η σημερινή κατάσταση, όπου οι ελληνικές τράπεζες δεν έχουν άμεση πρόσβαση στην ευρωπαϊκή διατραπεζική αγορά, οδηγεί σε δραματικό περιορισμό πιστώσεων ακόμη και σε αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις με υγιή στοιχεία, με παράλληλη αύξηση (εκλογίκευση κατά πολλούς) του κόστους δανεισμού.

Η υπερβολική καθυστέρηση εξοφλήσεων των υποχρεώσεων του Δημοσίου (π.χ. υγεία, δημόσια και δημοτικά έργα) σε συνδυασμό με το πρόβλημα ρευστότητας των τραπεζών οδηγεί τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε ασφυξία. Το φαινόμενο λειτουργεί αλυσιδωτά και σε επιχειρήσεις που δεν σχετίζονται με το Δημόσιο.

Επίσης, η λύση του factoring, που εξασφάλιζε ρευστότητα και ορθολογική διαχείριση απαιτήσεων, αποκλείεται σήμερα για τιμολόγια όχι μόνο του Δημόσιου αλλά και μεγάλων ΔΕΚΟ. Τα μακροπρόθεσμα επενδυτικά δάνεια σπανίζουν, εκτός αν πρόκειται για αγορά οικοπέδων ή γηπέδων, όπου συχνά το leasing δίνει ακόμα λύσεις. Μακροπρόθεσμα δάνεια για επενδύσεις σε εξειδικευμένο εξοπλισμό είναι πλέον δυνατά μόνο με εξασφαλίσεις άλλων παγίων (ακίνητα) και δυσβάσταχτες προσωπικές εγγυήσεις.

Αυτή είναι η σημερινή κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Υπάρχει ωστόσο λύση στο πρόβλημα;

Πέραν των παραπάνω μακροοικονομικών συνθηκών, για τις οποίες δυστυχώς δεν μπορεί να κάνει κάτι ο κάθε επιχειρηματίας, έχουμε την άποψη ότι θα πρέπει έστω και τώρα να ληφθούν και από τις επιχειρήσεις δυσάρεστα μεν, αναγκαία δε μέτρα.

- Επαναξιολόγηση δραστηριότητας και αναδιάρθρωση πωλήσεων: Επειδή το πρόβλημα ρευστότητας ξεκινάει από τους πελάτες, η σημερινή συγκυρία επιβάλλει τη μείωση του μεγέθους των επιχειρήσεων και την επικέντρωση σε αγορές και πελάτες με καλύτερη συμπεριφορά εξόφλησης υποχρεώσεων.

Αυτό σημαίνει τόσο επαναξιολόγηση των αγορών δραστηριοποίησης (π.χ. μείωση έκθεσης σε δημόσια έργα ή σε συγκεκριμένους κλάδους με προβληματική συμπεριφορά πληρωμών) όσο και πιστωτικό έλεγχο συγκεκριμένων πελατών με στόχο τον σταδιακό περιορισμό του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων, ώστε να μειώνεται η απαίτηση σε κεφάλαιο κίνησης.

Είναι δυστυχώς προφανές ότι η μείωση (καλύτερα: επικέντρωση) της δραστηριότητας μιας εταιρίας οδηγεί και στην αναγκαία μείωση του λειτουργικού κόστους αυτής. Χαμηλότερος κύκλος εργασιών σημαίνει μοιραία και μικρότερες εγκαταστάσεις (δυναμικότητα), αλλά και λιγότερο προσωπικό.

Στο πλαίσιο της παραπάνω αναδιάρθρωσης, η εταιρία θα πρέπει να επικοινωνήσει σταδιακά στην αγορά ότι αλλάζει πιστωτική πολιτική και ότι π.χ. δεν δέχεται επιταγές άνω του εξαμήνου.

Αυτό θα δημιουργήσει αρχικά πρόβλημα και αναστάτωση στη λειτουργία και στις πωλήσεις, ωστόσο μεσοπρόθεσμα -και εφόσον γίνει η κατάλληλη διαχείριση πωλήσεων- η δραστηριότητα θα εξισορροπήσει σε χαμηλότερα επίπεδα και με καλύτερη δομή απαιτήσεων (κεφάλαιο κίνησης). Αντίστοιχα, θα πρέπει να αναπροσαρμοστεί σταδιακά και η δυναμικότητα της κάθε επιχείρησης.

Αν, ωστόσο, όλη η πολιτική πωλήσεων μιας επιχείρησης βασίζεται μόνο στην υπερβολική πίστωση που δίνει στην αγορά, και όχι στην ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών της, τότε δυστυχώς τα μέτρα αυτά δεν θα αποδώσουν και η βιωσιμότητα μιας τέτοιας επιχείρησης είναι σήμερα αμφίβολη.

Μια επιχείρηση, έχοντας εξορθολογίσει τη δραστηριότητά της, είναι σε θέση να εκτιμήσει καλύτερα τι κεφάλαια απαιτούνται για τη λειτουργία και την ανάπτυξή της τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Οδηγούμαστε έτσι στο επόμενο αναγκαίο μέτρο.

- Ενίσχυση κεφαλαιακής δομής: Η υπερβολική πιστωτική επέκταση, που περιγράψαμε στην αρχή, οδήγησε στο φαινόμενο να έχουμε πολλές υπο-κεφαλαιοποιήμενες επιχειρήσεις. Αυτό σημαίνει απλά ότι αρκετές επιχειρήσεις έχουν χαμηλό μετοχικό κεφάλαιο για το μέγεθος και τη δραστηριότητά τους.

Μέχρι σήμερα, το κενό αυτό κάλυπτε ο εύκολος -συχνά υπερβολικός- δανεισμός. Σήμερα, δυστυχώς, η μόνη λύση είναι η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση όπου αρκετοί επιχειρηματίες έχουν ήδη εισφέρει στην επιχείρησή τους ιδιωτικά και οικογενειακά κεφάλαια και δεν διαθέτουν τα απαραίτητα κεφάλαια για την εξυγίανση της κεφαλαιακής δομής των επιχειρήσεών τους;

Με δεδομένη την αδυναμία της ελληνικής κεφαλαιαγοράς σήμερα, η μόνη λύση στην περίπτωση αυτή είναι η είσοδος ιδιώτη ή θεσμικού επενδυτή (Venture Capital - Private Equity).

Μια τέτοια κίνηση απαιτεί προετοιμασία (επιχειρηματικό σχέδιο, παρουσίαση εταιρίας και επενδυτικής πρότασης), ενώ η διαδικασία υλοποίησης μπορεί να διαρκέσει 3 - 8 μήνες ανάλογα με το στάδιο προετοιμασίας και το εύρος των ελέγχων και των διαπραγματεύσεων που θα χρειαστούν. Είναι σημαντικό να υπάρχει συγκεκριμένη και σαφής αναφορά στο ύψος και στη χρήση των κεφαλαίων που θα αντληθούν.

Επισημαίνουμε, τέλος, ότι η εφαρμογή των παραπάνω μέτρων αποτελεί στρατηγική αξιολόγηση και επιλογή της κάθε επιχείρησης και σίγουρα είναι ιδιαίτερα απαιτητική στην υλοποίησή της.

Χρειάζονται έτσι προγραμματισμός και πολύμηνη διάρκεια εφαρμογής, ώστε τα μέτρα αυτά να ληφθούν σταδιακά και να αποφευχθεί ένα σοκ στη λειτουργία των επιχειρήσεων.

*Ο κ. Δημήτρης Σκαλαίος είναι σύμβουλος επιχειρήσεων, ιδρυτής της εταιρίας Sigma Catalyst Partners.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.