Πληθωρισμός: Απειλή για παγκόσμια ισορροπία

Αμείλικτα ερωτήματα για το πόσο μπορούν να επηρεαστούν οι αγορές μετοχών, ομολόγων και νομισμάτων - Η πηγή του προβλήματος και οι μεγάλες διαστάσεις που μπορεί να λάβει τη διετία 2011 - 2012.

Δημοσιεύθηκε: 17 Φεβρουαρίου 2011 - 07:50

του Χάρη Κουρούκλη*

Πληθωρισμός: Απειλή για παγκόσμια ισορροπία

Μια πραγματικά ανερχόμενη -και σημαντικά ακόμα υποτιμημένη από τους ειδκούς- απειλή εμφανίζεται στις παρυφές της παγκόσμιας οικονομίας. Φυσικά μιλάμε για τον πληθωρισμό, που από πέρυσι ξεκίνησε να πιέζει ασφυκτικά αρχικά τις αναδυόμενες οικονομίες στην Ασία και στη Λατινική Αμερική και στη συνέχεια να μπαίνει εντός εμβέλειας των... ραντάρ του δυτικού κόσμου.

Ο πληθωρισμός αναμένεται να αποδειχτεί ο καινούργιος καταλυτικός παράγοντας εξελίξεων στις διεθνείς αγορές, πολύ περισσότερο από άλλους ίσως τοπικού βεληνεκούς παράγοντες, όπως η κρίση στον αραβικό κόσμο και η συνεπακόλουθη μεταβλητότητα στις τιμές της ενέργειας, οι διαξιφισμοί των Ευρωπαίων για τη μορφή της τελικής πολιτικής λύσης ή η κρίση στην αγορά των δημοτικών ομολόγων των ΗΠΑ.

Αυτό μπορεί να ακούγεται παράλογο για πολλούς, όμως η ουσία του θέματος είναι αλλού! Αφορά στο κατά πόσον ο πληθωρισμός μπορεί να διαταράξει το μακροχρόνιο επενδυτικό status quo των αποδόσεων των κεφαλαιαγορών αλλά και τις καθιερωμένες νομισματικές σχέσεις κρατών βασιζόμενων στο μοντέλο της άπλετης και φθηνής ρευστότητας.

Για παράδειγμα, για πόσο ακόμα θα μπορέσει να διατηρηθεί το μοντέλο υπεραπόδοσης των αναδυόμενων αγορών έναντι των ανεπτυγμένων, που μεσουράνησε τα τελευταία χρόνια και στο οποίο στήθηκε ολόκληρη επενδυτική βιομηχανία;

Τι κινδύνους μπορεί να κρύβουν τα μέχρι πρότινος απείραχτα κρατικά ομόλογα των ισχυρών κρατών;

Πόσο σταθερή θα είναι η πορεία των μετοχικών αγορών ή άλλων εναλλακτικών επενδύσεων βασισμένων σε φθηνής χρηματοδότησης projects;

Τι μακροχρόνιες αλλαγές μπορεί να έχουμε στις σχέσεις των βασικών νομισμάτων;

Η πηγή του προβλήματος

Εάν μάλιστα αρκεστεί κανείς στο επιχείρημα ότι τα απόλυτα επίπεδα του δομικού πληθωρισμού είναι ακόμα χαμηλά και ασήμαντα σε σχέση με τα επίσημα όρια ανοχής των δυτικών κεντρικών τραπεζών, χάνει τελείως το νόημα, γιατί δεν είναι το επίπεδο που έχει σημασία, αλλά η τάση μεταβολής του και απο ποια βάση σύγκρισης ξεκινά αυτή η τάση. Όταν ξεκινάς από ιστορικά χαμηλά επίπεδα πληθωρισμού, τότε έχεις όλο το upside και οι πιθανότητες εκδήλωσης υπερπληθωρισμού αναπροσαρμόζονται δραστικά από το μηδέν σε μια υπαρκτή, έστω και χαμηλή, πιθανότητα.

Όμως, όπως υποστηρίζει η συμπεριφορική οικονομική, όταν ένα ενδεχόμενο εμφανίζεται από το πουθενά, με μικρή πιθανότητα οι οικονομικοί παράγοντες υπερσταθμίζουν τη βαρύτητα αυτού του ενδεχομένου στις αποφάσεις τους πολύ πάνω από την αντικειμενική του πιθανότητα. Εξ ου και η βίαιη κάθοδος των τιμών των κρατικών ομολόγων στις ΗΠΑ, στην Αγγλία και στην ευρωζώνη! Ή διαφορετικά, η άνοδος των yields των πενταετών αμερικανικών ομολόγων κατά 140 μονάδες βάσης τους τελευταίους τρεις μόλις μήνες!

Επίσης, μη μας διαφεύγει ότι η όποια αύξηση του πληθωρισμού ξεκινά με αφετηρία ιστορικά χαμηλά επιτόκια, και αυτό σημαίνει ότι ήδη έχει στρέψει τα πραγματικά επιτόκια σε αρνητικό έδαφος και έπεται άνοιγμα αυτής της ψαλίδας.

Ας περιγράψουμε όμως πολύ συνοπτικά πώς έχουμε φτάσει σε αυτό το οριακό σημείο μετάβασης σε μια νέα και άγνωστη παγκόσμια ισρορροπία. Η τεράστια δημοσιονομική και νομισματική στήριξη στην οικονομία, που δόθηκε από τις αμερικανικές αρχές κυρίως τη διετία 2009 - 2010 (QEI, QEII, πακέτο φοροελφρύνσεων, πρόγραμμα BAB κ.λπ..) οδήγησε εν τέλει σε ένα καθεστώς παγκόσμιας παροχής φθηνής ρευστότητας για επενδυτικούς και άλλους σκοπούς.

Μάλιστα, από τη στιγμή όπου τα ασιατικά κράτη πάσχιζαν να κρατήσουν τα νομίσματά τους όσο το δυνατόν δεμένα στο δολάριο, για να μην υποστούν τις παρενέργειες της απότομης ανατίμησης, χαμήλωσαν τα επιτόκιά τους τόσο πολύ ώστε τελικά πολλαπλασίασαν τη φθηνή ρευστότητα και από την πλευρά τους. Άρα, ουσιατικά, μέσω αυτού του δεσίματος η FED έφτασε στο σημείο να καθορίζει το κόστος χρήματος για ολόκληρο τον κόσμο και να δημιουργεί επιπλοκές στην οικονομική πολιτική διαμετρικά αντίθετων γεωγραφικά σημείων στον πλανήτη.

Απλουστευτικά, θα λέγαμε, ήταν σαν να κόβει δολάρια από τη μία πλευρά η FED και οι Κινέζοι π.χ., για να μην πιεστεί το γουάν ανοδικά, να κόβουν και αυτοί δικό τους χρήμα, ώστε να ισοσκελιστεί η σχετική προσφορά χρήματος.

Όμως, τα αφύσικα χαμηλά επιτόκια στην Ασία, σε συνάρτηση με τη λειτουργία της οικονομίας εκεί σε full capacity και την αύξηση των μισθών στην Κίνα της τάξεως του 15% ετησίως(!) αλλά και το ράλι των τιμών των αγροτικών προϊόντων και των υπόλοιπων εμπορευμάτων διεθνώς, άρχισαν να αυξάνουν τον πληθωρισμό πέρα από κάθε προσδοκία.

Αναγκάστηκαν λοιπόν να προχωρήσουν σε έναν δυναμικό κύκλο αύξησης επιτοκίων πέρυσι, που άρχισε να σαρώνει τα πάντα. Η Κίνα, η Ινδία, η Κορέα και άλλες χώρες στην Ασία έχουν ήδη προχωρήσει σε σειρά αυξήσεις των επιτοκίων... και φυσικά έπεται συνέχεια.

Η μετάδοση στην Ευρώπη

Εν τω μεταξύ -για διαφορετικούς εν πολλοίς λόγους- ο πληθωρισμός άρχισε να μεταδίδεται στην Αγγλία και στην Ευρώπη (είναι αξιοπρόσεκτο ότι η διαφορά του ετήσιου δομικού πληθωρισμού μεταξύ της Αγγλίας και των ΗΠΑ έχει φτάσει σε υψηλά 15 ετών, ενώ όλα τα προηγούμενα έτη ήταν πάντα πολύ αρνητική, ενώ το ίδιο περίπου ισχύει πλέον και για τη διαφορά μεταξύ του δομικού πληθωρισμού της ευρωζώνης και των ΗΠΑ). Η πρόσφατη αντπληθωριστική ρητορική της ΕΚΤ έφερε στο στόχαστρο των αγορών το ζήτημα, αν και ακόμα το consensus των αναλυτών το κρατά πολύ υποβαθμισμένο.

Μπορεί η αύξηση του πληθωρισμού, ακόμα και του δομικού, να έγινε για διαφορετικούς λόγους σε κάθε γεωγραφική περιοχή (αύξηση έμμεσων φόρων και ιδιαίτερα υποτιμημένη σταθμισμένη ισοτιμία της στερλίνας για την Αγγλία, χρήση πλήρους παραγωγικής δυναμικότητας και ελλειμματικής αγοράς εργασίας αλλά και υποτιμημένη σταθμισμένη ισοτιμία του ευρώ για τη Γερμανία, αύξηση έμμεσων φόρων και εισαγόμενος πληθωρισμός αγαθών για τη μαστιζόμενη περιφέρεια της Ευρώπης, πληθωρισμός εμπορευμάτων και πρώτων υλών και χαμηλά επιτόκια μέχρι πρότινος για την Ασία και τη Λατινική Αμερική κ.λπ., σε συνάρτηση όμως όλες αυτές οι περιοχές και με το φαινόμενο του εισαγόμενου πληθωρισμού στα τρόφιμα), όμως σιγά-σιγά τείνει να διαχυθεί σε όλο τον πλανήτη και να αλλάξει τα δεδομένα ακόμα και στις ΗΠΑ, που μέχρι σήμερα κινούνταν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα πληθωρισμού πολύ κάτω από το βλέμμα της FED.

Οι πιθανές συνέπειες

Τι σημαίνει όμως αυτό το ενδεχόμενο πρακτικά; Τις πρώτες συνέπειες τις βιώνουμε ήδη. Τα χρηματιστήρια αρκετών αναδυόμενων οικονομιών κλονίζονται σοβαρά (Ινδία, Κίνα, Βραζιλία κ.ά.) και υποαποδίδουν πλέον δραματικά έναντι των ανεπτυγμένων αγορών (S&P 500, DAX κ.λπ.), καθώς τα ήδη ανεβασμένα επιτόκια δείχνουν ανήμπορα να τιθασεύσουν την ταχύτερη αύξηση του πληθωρισμού.

Τα γερμανικά, τα αμερικανικά και τα αγγλικά κρατικά ομόλογα καταρρέουν, ανατρέποντας την προηγούμενη μακροχρόνια ανοδική τάση τιμών τους. Η διαφορά μεταξύ μακροπρόθεσμων και βραχυπρόθεσμων επιτοκίων έχει εκτιναχτεί σε ιστορικά υψηλά.

Εάν, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι κύκλοι, μια νέα μεγάλη bear market των κρατικών ομολόγων έχει αρχίσει να ξεδιπλώνεται, τότε έχει όλα τα τυπικά χαρακτηριστικά ενός τέτοιου φαινομένου, όπου οι αδύναμοι εκδότες λυγίζουν πρώτοι (βλέπε δημοτικά ομόλογα των ΗΠΑ και της περιφέρειας της ευρωζώνης το 2010) και οι πιο δυνατοί τελευταίοι (ομόλογα του πυρήνα των ΗΠΑ, της Αγγλίας, της ευρωζώνης το 2011, εταιρικά ομόλογα υψηλών βαθμίδων).

Πάνω από όλα, όμως, το μεγάλο δίλημμα στο οποίο βρίσκονται πλέον οι κεντρικοί τραπεζίτες στην Αγγλία, στην ευρωζώνη και στις ΗΠΑ είναι για πόσο χρονικό διάστημα ακόμα θα διατηρήσουν ανέπαφο τα ιστορικά χαμηλά επιτόκια εις βάρος της κατακόρυφης αύξησης της πιθανότητας ο διογκούμενος πληθωρισμός αργότερα το 2012 ή το 2013 να τους αναγκάσει σε μαζικότερες και βιαιότερες αυξήσεις επιτοκίων και σε δραματικό κλονισμό του παγκόσμιου συστήματος.

Η επιλογή στα χέρια των κεντρικών τραπεζών. Το κόστος όμως ενός εσφαλμένου timing θα το υποστεί όλη η ανθρωπότητα.

* O κ. Χάρης Κουρούκλης είναι οικονομικός αναλυτής και συγγραφέας των βιβλίων "Τεχνική Ανάλυση: Θεωρία και Πρακτικές Εφαρμογές" και "Εταιρικά και Κρατικά Ομόλογα: Τακτικές Κερδοφορίας για τον Επενδυτή".

** Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει το διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες . Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψη σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.