Ευρωομόλογο: Οι εντυπώσεις και η ουσία

Η ιδέα του ευρωομολόγου είναι ελκυστική, αλλά δεν θα λύσει το ελληνικό πρόβλημα χρέους. Κρίσιμο στοιχείο παραμένει η συναίνεση και ο παράγοντας Γερμανία. Γράφει ο Κώστας Μποτόπουλος.

Δημοσιεύθηκε: 11 Ιανουαρίου 2011 - 07:52

του Κώστα Μποτόπουλου (*)

Η πολύ δύσκολη, όπως όλοι παραδέχονται, φετινή χρονιά τέθηκε εξαρχής από την κυβέρνηση υπό τον αστερισμό -και τον συμβολισμό- μιας θεαματικής πρωτοβουλίας: της υπό ελληνική καθοδήγηση συλλογής 1 εκατομμυρίου υπογραφών για την προώθηση του ευρωομολόγου. Καλή ιδέα, αρκεί να μην περιμένουμε από αυτήν κάτι παραπάνω απ' ό,τι μπορεί να δώσει.

Συγκαταλέγομαι, όπως και σύμπασα πλέον η ελληνική πολιτική και επιστημονική κοινότητα, στους υπέρμαχους της υλοποίησης της ιδέας του ευρωομολόγου για μια σειρά πολιτικούς και οικονομικούς λόγους - και ασφαλώς όχι μόνο γιατί "συμφέρει" την Ελλάδα (βλ. το κείμενό μου στο Euro2day από τις 13 Δεκεμβρίου 2010).

Από την άλλη, επειδή οι πολιτικές πρωτοβουλίες δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς να ληφθούν υπόψη τα πολιτικά δεδομένα, δεν μπορώ παρά να καταγράψω την πλήρη και κατηγορηματική εναντίωση, στην παρούσα φάση, μιας σειράς χωρών, με επικεφαλής τη Γερμανία και εκδηλωμένα μέχρι στιγμής μέλη τη Γαλλία, την Ολλανδία και την Αυστρία. Η εναντίωση αυτή σημαίνει ότι, ενώ ως ιδέα το ευρωομόλογο συνεχίζει τον δρόμο του, ως πολιτικό ενδεχόμενο έχει μπλοκαριστεί: γιατί ακόμα και αν το άρθρο 136 της Συνθήκης Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα μέτρα οικονομικής πολιτικής, που μπορούν να πάρουν τα κράτη-μέλη με νόμισμα το ευρώ, προβλέπει απόφαση με ειδική πλειοψηφία και όχι με ομοφωνία, είναι προφανές ότι τέτοιας σημασίας γενικό μέτρο χωρίς συναίνεση, και πάντως χωρίς τη Γερμανία, δεν μπορεί να ληφθεί.

Είναι γνωστά, επίσης, η πάγια θέση και ο συνεχής αγώνας του Έλληνα πρωθυπουργού για το ίδιο θέμα (παρότι, μέχρι πρότινος τουλάχιστον, εκφραζόταν κυρίως μέσα στους κόλπους της Σοσιαλιστικής Διεθνούς και όχι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως υπαινίχθηκε σε άρθρο του στα "Νέα", στις 24 Δεκεμβρίου 2010, ο πρώην πρωθυπουργός κ. Κώστας Σημίτης). Η ιδέα, επομένως, να χρησιμοποιηθούν τα διαθέσιμα εργαλεία του νέου θεσμικού πλαισίου της Ένωσης, στα οποία συμπεριλαμβάνεται και το δικαίωμα πρότασης νομοθετικής πρωτοβουλίας πολιτών του άρθρου 11 παρ. 4 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, για τη συνέχιση αυτού του αγώνα, είναι απολύτως θεμιτή.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός την επισημοποίησε τη νέα χρονιά με την ειδική αναφορά του στο πρώτο υπουργικό συμβούλιο και με τη συγκρότηση άτυπης ομάδας προώθησής της. Τον ενισχύει δε η ρητή υποστήριξη από τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, τόσο με όσα είπε στη συζήτηση επί του προϋπολογισμού στη Βουλή όσο και με σχετική επιστολή που απέστειλε στις 5 Ιανουαρίου 2011 στον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κύριο Μπαρόζο.

Το ζήτημα, επομένως, δεν είναι η σκοπιμότητα, αλλά τα αντικειμενικά όρια της πρωτοβουλίας. Κι εδώ είναι απαραίτητες δύο διευκρινίσεις:

- Η πρώτη έχει σχέση με τη φύση και τα αποτελέσματα της "πρωτοβουλίας πολιτών". Ακόμα και αν επιτευχθεί ο στόχος της συλλογής υπογραφών από τουλάχιστον 1 εκατομμύριο πολίτες, προερχόμενους από επτά τουλάχιστον διαφορετικές χώρες, το μόνο που θα συμβεί είναι ότι θα τεθεί υπόψη της Επιτροπής η σχετική πρόταση πρωτοβουλίας. Η πρόταση αυτή όχι μόνο δεν παράγει άμεσο αποτέλεσμα (εκκίνηση διαδικασίας θέσπισης ευρωομολόγου), αλλά δεν είναι ούτε καν δεσμευτική για την Επιτροπή (μπορεί να μην την υλοποιήσει, κατά την κρίση της, και μάλιστα χωρίς να χρειάζεται να αιτιολογήσει την απόφασή της). Δεν πρόκειται λοιπόν για "λαϊκό δημοψήφισμα" και ούτε προκαλεί με βεβαιότητα πρακτικές συνέπειες.

- Η δεύτερη διευκρίνιση έχει να κάνει με τον ρόλο της Επιτροπής στη συγκεκριμένη περίπτωση. Επειδή δεν πρόκειται για νέο ζήτημα, η Επιτροπή και έχει ήδη δράσει και γνωρίζει πώς θα δράσει. Όπως ρητά ξεκαθάρισε στις 14 Δεκεμβρίου 2010 ο πρόεδρος της Επιτροπής σε σχετικό ερώτημα του επικεφαλής των Φιλελευθέρων, κ. Γκι Φερχόφσταντ, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ναι μεν η πρόταση είναι ελκυστική, αλλά "το δικαίωμα πρωτοβουλίας το έχει ήδη χρησιμοποιήσει η Επιτροπή" (στην πρώτη φάση της συζήτησης για τον μηχανισμό στήριξης) και, εφόσον διαπίστωσε ότι δεν συμφωνούν τα κράτη-μέλη, "δεν θεωρεί σκόπιμο να επανέλθει".

Αυτό σημαίνει ότι, ακόμα και αν συλλεγούν οι απαιτούμενες υπογραφές, γνωρίζουμε από τώρα πως η Επιτροπή δεν πρόκειται να ζητήσει από το Συμβούλιο να συζητήσει τη θέσπιση ευρωομολόγου, γιατί το έχει ήδη κάνει και δεν βρήκε ανταπόκριση (αφήστε που στην πραγματικότητα όλες οι πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της λεγόμενης οικονομικής διακυβέρνησης λαμβάνονται, ως μη όφειλαν, απευθείας σε επίπεδο Συμβουλίου - βλ. προτάσεις Σόιμπλε, Επιτροπή Βαν Ρομπέι κ.λπ.).

Η μπάλα, με άλλα λόγια, είναι αποκλειστικά στα πόδια του Συμβουλίου, ενώ η νομοθετική πρωτοβουλία των πολιτών απευθύνεται στην Επιτροπή.

Η γνώση ότι δεν μπορεί να υπάρξει αποτέλεσμα καθιστά, άραγε, απολύτως άχρηστη την αναγγελθείσα ελληνική πρωτοβουλία; Όχι απολύτως. Ο παράγοντας λαϊκή έκφραση και λαϊκή πίεση (όσο πιο πολλές είναι οι υπογραφές και όσο πιο πολλές και μεγάλες οι συμμετέχουσες χώρες, τόσο το καλύτερο) έχει τη σημασία του, ιδίως προς την κατεύθυνση υποστήριξης ενός είδους "πάνω από τα νούμερα" αλληλεγγύης εκ μέρους των ενεργών Ευρωπαίων πολιτών. Οριοθετεί όμως τα όρια της πρωτοβουλίας σχεδόν αποκλειστικά στο πεδίο των εντυπώσεων και του (όχι άμεσου) μέλλοντος.

Γι’ αυτόν τον λόγο έχω την αίσθηση πως αυτή η πρωτοβουλία, όσο πρωτότυπη και να είναι, δεν προσφέρεται για να τεθεί στο επίκεντρο της δράσης μιας πολύ κρίσιμης χρονιάς. Όπως, ούτως ή άλλως, το ευρωομόλογο, ακόμα και αν θεσπιζόταν (έχω ξαναπεί ότι ο χρόνος λειτουργεί υπέρ του), δεν θα έλυνε το ελληνικό πρόβλημα χρέους, έτσι και η ελληνική περί αυτού σταυροφορία δεν πρέπει επ’ ουδενί να αποπροσανατολίσει από τις πραγματικές ανάγκες και τα πραγματικά επείγοντα μέτωπα, που είναι, δυστυχώς, πολύ πιο πεζά - αλλά και πολύ πιο δύσκολα: πρόκειται για την εξασφάλιση της τέταρτης δόσης του δανείου και την αποτελεσματικότερη υλοποίηση των επιβεβλημένων (από το μνημόνιο και από την πραγματικότητα) μεταρρυθμίσεων. Τα υπόλοιπα είναι απλώς συμπληρώματα.

(*) Ο κ. Κώστας Μποτόπουλος είναι Συνταγματολόγος, πρώην Ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ.
www.botopoulos.gr

* Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.