Η νέα «καυτή» ατζέντα των αγορών

Πολύ συχνά έχουμε γίνει μάρτυρες της ανικανότητας των αγορών να προσαρμοστούν προεξοφλητικά απέναντι σε εκκολαπτόμενες οικονομικές τάσεις. Μήπως σήμερα ξεκινά και πάλι «αθόρυβα» ένας νέος κύκλος εξελίξεων;

Δημοσιεύθηκε: 5 Ιανουαρίου 2011 - 07:54

του Χάρη Κουρούκλη*

Πολύ συχνά έχουμε γίνει μάρτυρες της ανικανότητας των αγορών να προσαρμοστούν προεξοφλητικά απέναντι σε εκκολαπτόμενες οικονομικές τάσεις. Μήπως σήμερα πίσω από τα πρωτοσέλιδα της οικονομικής ειδησεογραφίας ξεκινά και πάλι «αθόρυβα» ένας νέος κύκλος εξελίξεων στη διεθνή οικονομία;

Ας εξετάσουμε αρχικά δυο πολύ ενδιαφέροντα case studies αναποτελεσματικότητας των αγορών απένατι σε ανατροπές του οικονομικού σκηνικού αποδεικνύοντας ότι ούτε ικανές ήταν να προεξοφλήσουν το σύνολο των νέων ενδεχομένων, ούτε και να αποφύγουν τις υπερβολές (overshooting) στο τέλος κάθε κυκλικής φάσης της πραγματικής οικονομίας.

Στα τέλη Νοεμβρίου του 2009 το ευρώ κατέγραψε ένα σημαντικό υψηλό επίπεδο διαπραγμάτευσης ως προς το αμερικανικό δολάριο και συγκεκριμένα στα $1,515/ευρώ μετά απο ένα ράλι δεκατριών μηνών. Όμως εκείνη ακριβώς την εποχή κάτι άλλαζε πολύ δυναμικά στην αμερικανική οικονομία οδηγώντας την σε νέα πορεία ανάκαμψης πολύ πιο επιθετικά σε σχέση με την ευρωζώνη, καθώς η αγορά εργασίας της πρώτης και άλλοι μακροικονομικοί δείκτες εμφάνισαν πολύ θετικά αντανακλαστικά.

Η διαφορά επιτοκίων μεταξύ της Αμερικής και της ευρωζώνης (αλλά και του υπόλοιπου κόσμου) άρχισε να ανεβαίνει κάθετα υπέρ της πρώτης και αυτό βοήθησε το δολάριο να αλλάξει τάση απέναντι σε όλα τα νομίσματα και να ακολουθήσει ένα εξάμηνο πολύ δυνατό ράλι.

Για του λόγου το αληθές θα αναφέρουμε απλά, ότι το δολάριο ανατιμήθηκε ακόμα και έναντι του πανίσχυρου ελβετικού φράγκου κατά 15% το ίδιο διάστημα που το ευρώ κατέρρεε σαν βαρίδι απέναντι στο ελβετικό νόμισμα στο οποίο έσπευδαν να μετατρέψουν τις καταθέσεις τους πολλοί εύποροι πολίτες και μεγάλα funds φοβούμενοι τη διάλυση της ευρωζώνης! Ακόμα και απέναντι στα ισχυρά ασιατικά νομίσματα πλεονασματικών χωρών εκτός της Ιαπωνίας, το αμερικανικό νόμισμα κέρδιζε πόντους.

Οι αγορές χρειάστηκαν σχεδόν έξι μήνες για να ενσωματώσουν πλήρως τη νέα αυτή οικονομική πραγματικότητα στη διαφορά ανάπτυξης μεταξύ των δυο πλευρών του Ατλαντικού. Για να βρεθούν μετά, αντιμέτωπες με μια νέα -αρνητική αυτή τη φορά- έκπληξη και πάλι απο την πλευρά των Η.Π.Α. ακριβώς τη στιγμή που πολλοί επενδυτικοί οίκοι έβγαιναν και κατακεράυνωναν το ευρώ προβλέποντας ακόμα και ισοτιμία 1 προς 1 με το δολάριο ή ακόμα χειρότερα διάλυση της ευρωζώνης.

Περίπτωση Νο 2

Η απώλεια του momentum του δημοσιονομικού προγράμματος τόνωσης της οικονομίας άρχισε να οδηγεί στην ανάγκη για ένα δεύτερο κύκλο ποσοτικής χαλάρωσης της νομισματικής της πολιτικής (το πασίγνωστο πλέον QEII) στις Η.Π.Α. για να αποφευχθεί το μοιραίο. Το θέμα είχε ακροθιγώς κυκλοφορήσει σε κάποια reports αναλυτών μέσα στον Ιούνιο που σημαίνει ότι είχε αρχίσει να απασχολεί κάποιους παράγοντες της αγοράς, ενώ όλως περιέργως χρειάστηκε αρκετούς μήνες μετά και συγκεκριμένα να φτάσουμε στον Οκτώβριο για να λάβει ευρύτερη απήχηση στα οικονομικά ΜΜΕ, αποκτώντας πρωτεύουσα θέση στην καθημερινή ατζέντα πλέον των επενδυτών.

Τότε ήταν λίγο αργά. Ήδη ο δείκτης του δολαρίου (US Dollar Index) είχε υποτιμηθεί περισσότερο απο 15% απο τα υψηλά του Ιουνίου φτάνοντας σε μακροχρόνια επίπεδα στήριξης και τα yields των δεκαετών αμερικανικών ομολόγων είχαν καταρρεύσει ξεκινώντας πάνω το επίπεδο του 3%-3,1% για να γράψουν χαμηλό στο 2,35% προσφέροντας τεράστια κεφαλαιακά κέρδη στους ομολογιούχους (η πτώση των ομολογιακών yields οδηγεί σε άνοδο των τιμών των ομολόγων). Το δολάριο μάλιστα είχε χάσει περισσότερο απο 20% έναντι του ελβετικού φράγκου καταγράφοντας νέο ιστορικό χαμηλό! Αυτό και εάν ήταν ανατροπή!

Καθόλη τη διάρκεια της πρώτης χρονικής φάσης (Δεκέμβριος 09 – Ιούνιος 10) οι αναλυτές ασχολούνταν με το πόσο σοβαρός είναι ο συστημικός κίνδυνος της ευρωζώνης. Και κατά τη διάρκεια της δεύτερης περιόδου (Ιούνιος 10 – Νοέμβριος 10) και μέχρι να κορυφώσει η αντίδραση της ισοτιμίας ευρώ/δολαρίου πάνω απο το $1,43 η επενδυτική κοινότητα έψαχνε να εξηγήσει τον πραγματικό λόγο αντίδρασης του ευρώ, αφού το σαθρό μακροοικονομικό υπόβαθρο εντάσεων στους κόλπους της ευρωζώνης δεν είχε αλλάξει δομικά.

Στο τέλος όμως συνειδητοποίησαν ότι και πάλι η σχετική προσφορά χρήματος μεταξύ Η.Π.Α.- Ευρωζώνης (τηρουμένων των υπολοίπων παραγόντων σταθερών) πριμοδοτούσε το ευρώ μέσω απλά του πληθωρισμού των δολαρίων απο τη FED. Πολλοί το απέδωσαν στο short-covering των θέσεων short επι του ευρώ απο μεγάλα funds κλπ,. αλλά τι ενεργοποίησε το ίδιο το short-covering;

Μήπως ακριβώς το timing της απροσδόκητης καμπής της αμερικανικής οικονομίας σε συνδυασμό μάλιστα με το οικονομικό μπούμ της Γερμανίας που κράτησε το «παιχνίδι» ζωντανό;

Η ουσία της ιστορίας αυτής είναι ότι χρειάστηκαν αρκετοί μήνες για να ενσωματώσουν οι αγορές τα μεταβαλλόμενα δεδομένα (σαν ένα ιδιότυπο μαρτύριο της σταγόνας θα λέγαμε) και όχι με ιδεατά προεξοφλητικό και αποτελεσματικό τρόπο, όπως διατείνονται οι νεοκλασσικοί, φτάνοντας μάλιστα σε σημεία υπερβολών και στις δυο περιπτώσεις αλλά σε αντίθετα άκρα (πολύ χαμηλά η διαφορά μεταξύ αμερικανικών και γερμανικών yields και σε χαμηλά ο US Dollar Index τον Νοέμβριο του 2009 και αντίστροφα σε υψηλά 1 ½ έτους η διαφορά των yields μεταξύ δολαρίου και ευρώ και σε κορυφή ο US Dollar Index τον Ιούνιο του 2010).

Και η σημερινή πρόκληση

Πού βρισκόμαστε όμως σήμερα; Μετά από σκληρές και μυστικές διαπραγματεύσεις μηνών, ο πρόεδρος Ομπάμα κατάφερε να πετύχει ιστορικό συμβιβασμό με τους ρεπουμπλικάνους αντιπάλους του και να περάσει στο κονκγρέσο ένα πολύ μεγάλο δημοσιονομικό πρόγραμμα διετούς παράτασης της έκπτωσης επί του συνόλου των φορολογικών συντελεστών (που είχε ψηφιστεί επί προεδρίας Μπους το 2003 και έληγε φέτος).

Ο Αμερικανός πρόεδρος όμως πέρασε και μια σειρά άλλων δημοσιονομικών μέτρων στήριξης της οικονομίας. Όλα αυτά, θα μπορούσαν να ανατρέψουν τις εξελίξεις, αφαιρώντας αρκετό βάρος απο την ανάγκη περαιτέρω εκτύπωσης χρήματος μετά τη λήξη του εν ενεργεία προγράμματος QEIΙ και φυσικά κάνοντας τις αγορές να ξανασκεφτούν απο την αρχή όλα τα δεδομένα!

Δηλαδή, η πεποίθηση των αγορών ως προς το απαιτούμενο μίγμα οικονομικής πολιτικής μετατοπίζεται σε νέο επίπεδο και ενδεχομένως έρχεται σε αντίθεση με αυτό που πρεσβεύουν οι σκεπτικιστές ότι δηλαδή το νέο πακέτο Ομπάμα δεν προσθέτει νέα αγοραστική δύναμη στην οικονομία απλά επεκτείνει χρονικά το υπάρχον καθεστώς φορολογικών ελαφρύνσεων.

Αυτό όμως όσο υποτιμημένο και εάν φαίνεται σήμερα, μπορεί ενδεχομένως να φτάνει για να γεννήσει καινούργιες τάσεις πέραν όλων όσων έχουν εκτιμηθεί σήμερα απο τους ειδικούς.

Για παράδειγμα πριν απο την τελευταία αυτή εξέλιξη η διαφορά μεταξύ 10ετών και 2ετών yields των μερικανικών κρατικών ομολόγων (Treasuries) είχε συρρικνωθεί στις 200 μ.β. καθώς μετά τα αγαπημένα τους βραχυπρόθεσμα ομόλογα οι επενδυτές είχαν στραφεί σε αγορές μακροπρόθεσμων ομολόγων πιστεύοντας ότι σε αυτά θα στοχεύσει η FED τον επόμενο κύκλο νομισματικής χαλάρωσης.

Σήμερα, λίγο μόνο καιρό μετά, η ίδια αυτή διαφορά των yields έχει εκτοξευτεί στην περιοχή των 280 μ.β. Μια ασυνήθιστα μεγάλη αύξηση της διαφοράς τους για τόσο μικρό διάστημα για να αγνοηθεί!

Τα yields των δεκαετών Treasuries έχουν αυξηθεί πάνω απο 100 μ.β. τις τελευταίες μόλις εβδομάδες και συνεχίζουν ακάθεκτα την άνοδο έχοντας πιάσει και το 3,5% ενώ ακόμα και τα 2ετή yields διπλασιάστηκαν απο το ιστορικό χαμηλό του 0,35% πριν απο έξι μόλις εβδομάδες, την ίδια ώρα που η FED ρίχνει 80 δισ. δολάρια το μήνα στην οικονομία υπο τη μορφή αγορών ομολόγων! Ο δείκτης του δολαρίου έχει ανακάμψει πάνω απο 8% απο τα χαμηλά του Νοεμβρίου. Ενώ ακόμα και η ισοτιμία του δοιλαρίου και με ιαπωνικό γεν έχει καταφέρει να κάνει μια σημαντική αναστροφή απο τα ιστορικά χαμηλά των 80 γεν/δολάριο προς τα 83-84 γεν/δολάριο.

Λίγο μεγάλες όλες αυτές οι αντιδράσεις των αγορών για ένα θέμα που δημοσιογραφικά παρέμεινε πρωτοσέλιδο μόνο μια-δυο ημέρες το πολύ δεν νομίζετε;

Είναι τέτοιας κλίμακας αντίδράσεις των αγορών απλά «διορθωτικές», ή μήπως βρισκόμαστε ξανά μπροστά σε τεκτονικές αλλαγές ως προς το ρόλο που μας επιφυλλάσουν τα αντανακλαστικά της αμερικανικής οικονομίας (έστω και καταφανώς πληγωμένης υπο την έννοια του λεγόμενου jobless recovery);

Εάν ναι, τότε η αναποτελεματικότητα των αγορών είναι τέτοια που θα δώσει χώρο και χρόνο για ανάπτυξη σημαντικών τάσεων και αποδόσεων στους επενδυτές που θα βρεθούν απο τη σωστή πλευρά των νέων εξελίξεων, καθώς η χρονική υστέρηση στην προσαρμογή της εκάστοτε νέας διαφαινόμενης πραγματικότητας είναι απλά ενδημικό χαρακτηριστικό του χρηματοικονομικού συστήματος και των ανθρώπινων ψυχολογικών προκαταλήψεων και φαίνεται να απέχει πολύ απο την ιδεατή θεώρηση των «αποτελεσματικών αγορών» που συνεχίζει να αποτελεί τον κορμό της σύγχρονης ακαδημαϊκής διδασκαλίας στα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου και τον καθιερωμένο τρόπο σκέψης των ειδικών στον κλάδο των χρηματοοικονομικών.

* Ο κ. Χάρης Κουρούκλης είναι οικονομικός αναλυτής και συγγραφέα; των βιβλίων «Τεχνική Ανάλυση: Θεωρία και Πρακτικές Εφαρμογές» και «Εταιρικά και Κρατικά Ομόλογα: Τακτικές Κερδοφορίας για τον Επενδυτή».

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.