Eurogroup:Πίσω από τις γραμμές της απόφασης

Ούτε πανικός ούτε πανηγυρισμοί μετά το Eurogroup. Τα δύσκολα για την oικονομία είναι μπροστά και το παιχνίδι δεν έχει κριθεί. Τα δεδομένα και τι αναμένεται στο άμεσο μέλλον. Γράφει ο Κ. Μποτόπουλος.

Δημοσιεύθηκε: 27 Μαρτίου 2010 - 11:14

του Κώστα Μποτόπουλου (*)

Eurogroup:Πίσω από τις γραμμές της απόφασης

Ούτε πανικός ούτε πανηγυρισμοί. Τα δύσκολα για την ελληνική οικονομία είναι μπροστά και το παιχνίδι δεν έχει κριθεί. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έσωσε τα προσχήματα -και τον εαυτό της- αφήνοντας την πόρτα της συλλογικότητας ανοιχτή. Αυτά θα μπορούσαν να είναι, με τρεις φράσεις, τα νηφάλια συμπεράσματα από το κρίσιμο συμβούλιο κορυφής ανήμερα της εθνικής μας γιορτής.

Ας δούμε αναλυτικότερα τα δεδομένα πριν δοκιμάσουμε την προβολή τους στο μέλλον:

? Συμφωνήθηκε (γενικώς και για το μέλλον) ένας μηχανισμός "συντονισμένης βοήθειας" για χώρες που "δεν μπορούν να χρηματοδοτήσουν την αγορά τους" με άλλον τρόπο, δηλαδή με άλλου είδους δανεισμό.

Ο μηχανισμός προβλέπει διμερή χρηματοδότηση εκ μέρους ορισμένων χωρών (όσων θελήσουν), σε ποσοστό 60% του συνολικού "πακέτου", και δανεισμό από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε ποσοστό 40%.

Η απόφαση για τη διμερή χρηματοδότηση λαμβάνεται με ομοφωνία από το Eurogroup (άρα έστω μία χώρα του ευρώ να διαφωνήσει, βοήθεια δεν υπάρχει) και, κατά την πιο σκοτεινή διατύπωση του κειμένου της συμφωνίας, δεν θα πρόκειται για "χρηματοδότηση στον μέσο όρο των επιτοκίων της ευρωζώνης", αλλά "θα θέτει κίνητρα για την επιστροφή στη χρηματοδότηση από την αγορά το συντομότερο δυνατό" (διάβαζε: το επιτόκιο δεν θα είναι τόσο χαμηλό όσο θα ήθελε η δανειζόμενη χώρα, ενώ θα της ζητούνται και ειδικά μέτρα για τη γρήγορη "επιστροφή στην ομαλότητα").

Η βοήθεια του ΔΝΤ θα παρέχεται χωρίς την από μέρους του υπαγόρευση όρων και προϋποθέσεων ή την απαίτηση μέτρων από τη δανειζόμενη χώρα, διαφορετικών από αυτά που θα θέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ελλάδα, προς το παρόν, ούτε έχει ζητήσει ούτε έχει ανάγκη, άρα δεν θα λάβει βοήθεια με τον συγκεκριμένο μικτό μηχανισμό.

? Παράλληλα, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ανακοίνωσε ότι η ΕΚΤ θα συνεχίσει και μετά το τέλος του 2010 να δέχεται ως εγγυήσεις για παροχή ρευστότητας (από την ΕΚΤ) ομόλογα (του ελληνικού δημοσίου) με πιο χαμηλή από την προβλεπόμενη βαθμολογία (τέτοια βαθμολογία έχουν από κάποιους οίκους τα ελληνικά ομόλογα σήμερα).

Η ανακοίνωση αυτή, που δεν έχει, ακόμα τουλάχιστον, τον χαρακτήρα θεσμικής απόφασης, ασφαλώς και διευκολύνει τον δανεισμό, άρα και τη λειτουργία, των ελληνικών τραπεζών. Μόνο που το πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας αυτήν τη στιγμή δεν είναι αποκλειστικά, ούτε καν κυρίως, πρόβλημα λειτουργίας του εγχώριου τραπεζικού συστήματος. Είναι (άμεσο) πρόβλημα δανεισμού του ελληνικού δημοσίου με "φυσιολογικά" επιτόκια, κάτι που μόνο εν μέρει -και κατά την κρίση τους- μπορούν να διασφαλίσουν οι ελληνικές τράπεζες.

? Υπόγεια ίσως, αλλά ευκρινώς, προχώρησε η ιδέα της λεγόμενης "οικονομικής διακυβέρνησης", δηλαδή του βαθύτερου συντονισμού και της αναπτυξιακής διάστασης μιας κοινής οικονομικής πολιτικής σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στη συμφωνία της 25ης Μαρτίου υπάρχει ρητή δέσμευση "για έναν ισχυρό συντονισμό των οικονομικών πολιτικών στην ευρωζώνη", αναφέρεται ότι "το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα πρέπει να γίνει η οικονομική κυβέρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης" και ειδικώς ζητείται η αύξηση του ρόλου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στην "οικονομική επιτήρηση" και στον "καθορισμό της στρατηγικής ανάπτυξης της Ένωσης".

Η θεσμική υποδοχή για τον ισχυρότερο και πολιτικότερο συντονισμό ενυπάρχει ήδη στο άρθρο 136 της Συνθήκης της Λισαβόνας, αρκεί δηλαδή πλέον πολιτική ενεργοποίηση - και μάλιστα με απόφαση όχι ομόφωνη, αλλά με ειδική πλειοψηφία των κρατών-μελών της ευρωζώνης.

Σαφώς προαναγγέλλονται επίσης δύο θεσμικές μεταρρυθμίσεις: της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος και για τη δημιουργία ενός "ισχυρού πλαισίου για την επίλυση κρίσεων". Η πρώτη απαιτεί τροποποίηση της πρόσφατα τεθείσας σε λειτουργία Συνθήκης της Λισαβόνας (για ενδεχόμενη τροποποίηση του άρθρου 126 της Συνθήκης Λειτουργίας) ή ομόφωνη τροποποίηση του σχετικού με το υπερβολικό έλλειμμα πρωτοκόλλου - διαδικασίες, και στις δύο περιπτώσεις, πολύ βαριές. Το πλαίσιο για την επίλυση κρίσεων μπορεί να οριοθετηθεί με ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου, αλλά δεν θα μπορεί να αντικρούει σε κανένα σημείο τα ήδη ισχύοντα στις συνθήκες

? Από πλευράς συσχετισμού δυνάμεων, αξιοσημείωτα είναι στο μεν ευρωπαϊκό επίπεδο η προσπάθεια επανασύστασης, ή τουλάχιστον επανασύσφιγξης, του γαλλογερμανικού άξονα (η συμφωνία προήλθε έπειτα από διμερείς διαπραγματεύσεις, αναλαμβάνεται υποχρέωση κοινής δράσης και για την υλοποίησή της), στο δε ελληνικό το "μέτωπο αλληλεγγύης" προς την κυβέρνηση, που φαίνεται με δηλώσεις αλλά και με πράξεις των αρχηγών τους να συγκροτούν Ν.Δ. και ΛΑΟΣ.

Όσον αφορά στο άμεσο μέλλον, αυτά που τώρα διακυβεύονται είναι:

? Να "επενεργήσουν πολιτικά" η συμφωνία και το πνεύμα των Βρυξελλών, ώστε να πέσουν τα spreads και η Ελλάδα να μπορέσει να δανειστεί από τις αγορές με σχετικά ικανοποιητικά επιτόκια. Γιατί, το ξαναλέμε, αυτό που συμφωνήθηκε στις 25 Μαρτίου είναι να δανειστεί από τις αγορές, υπό μια ευρύτερη, όπως περιγράφηκε, κάλυψη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

? Να αποφασίσει η ελληνική κυβέρνηση με ποιους όρους και μέσα σε ποιον χρόνο θα θεωρεί ικανοποιητικό τον δανεισμό από τις αγορές και ενδεχομένως πότε και με ποιον τρόπο θα ζητήσει την ενεργοποίηση του "μηχανισμού βοήθειας" που συμφωνήθηκε - γιατί το σίγουρο είναι ότι αυτός δεν θα τεθεί σε εφαρμογή αν δεν ζητηθεί, αλλά αν είναι να ζητηθεί πρέπει να ζητηθεί και να προετοιμαστεί εγκαίρως.

? Να απελευθερωθούν, από αύριο το πρωί, οι ελληνικές τράπεζες για στήριξη της ελληνικής αγοράς, μετά τη διαβεβαίωση που έλαβαν από την ΕΚΤ ότι αυτές τουλάχιστον δεν θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα δανεισμού και ρευστότητας. Ο ρόλος της κυβέρνησης σε αυτήν την "απελευθέρωση" δεν είναι φυσικά αμελητέος.

? Να ενεργοποιηθεί η πολιτική απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για οικονομικό συντονισμό και συλλογικές αποφάσεις, που θα αφορούν όχι μόνο σε χώρες σε δυσκολία, όπως η Ελλάδα, αλλά στο μέλλον του ευρώ και της ευρωζώνης. Η Ιστορία της Ένωσης είναι γεμάτη από ωραίες αποφάσεις που ουδέποτε υλοποιήθηκαν, τη συγκεκριμένη όμως ευκαιρία δεν έχουμε την πολυτέλεια, οι Έλληνες αλλά και οι Ευρωπαίοι, να την αφήσουμε να πάει χαμένη.

* Ο κ. Κώστας Μποτόπουλος είναι συνταγματολόγος και πρώην ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.