Ν. Μεταξάς: Στηρίξτε τις οργανωμένες αγορές

Τα βασικά πλεονεκτήματα των οργανωμένων αγορών έναντι των μη ρυθμιζόμενων αναλύει ο Γενικός Διευθυντής του ΧΑΚ κ. Νώντας Κλ. Μεταξάς. Ο ρόλος τους στην οικονομική κρίση, οι dark pools και τα τοξικά προϊόντα.

Δημοσιεύθηκε: 4 Νοεμβρίου 2009 - 07:53

του Νώντα Κλ. Μεταξά (*)

Ν. Μεταξάς: Στηρίξτε τις οργανωμένες αγορές

Η παγκόσμια οικονομική κρίση που εμφανίστηκε στα τέλη του 2007 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, αποτελεί ένα θέμα το οποίο θα πρέπει να μελετηθεί εις βάθος, εφ΄ όσον είναι για πρώτη φορά που η παγκόσμια χρηματοοικονομική κοινότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με μία οικονομική κρίση τέτοιας έκτασης, που επηρεάζει δραστικά το γενικότερο οικονομικό περιβάλλον.

Αυτή η κρίση έχει τις εξηγήσεις της όπως επίσης και τις λύσεις της, ωστόσο πάνω απ΄ όλα σημειώνεται ο σοβαρός οικονομικός αντίκτυπος της, όχι μόνο στην παγκόσμια οικονομία, αλλά πρόσθετα και σε κάθε επιμέρους χώρα.

Η εμφάνιση της δε, έχει αμφισβητήσει το υπόβαθμο συγκεκριμένων θεσμών, ως επίσης και συγκεκριμένες αντιλήψεις. Είναι εμφανές ότι η κρίση αυτή πρέπει να μελετηθεί σε κάθε πτυχή της κι ότι όλα τα κατάλληλα μέτρα πρέπει να ληφθούν, ώστε αυτή να αντιμετωπιστεί με συγκεκριμένα μέτρα μεσοπρόθεσμα, ως επίσης και μακροπρόθεσμα. Σκοπός είναι να τεθούν σε εφαρμογή οι κατάλληλες ενέργειες, προς αποφυγή δημιουργίας μίας παρόμοιας κρίσης τα επόμενα χρόνια.

Διαπιστώνεται ότι η όλη διαδικασία πρέπει να έχει ως αφετηρία της την αξιολόγηση της κατάστασης αναφορικά με το από πού προέρχεται η κρίση και των σχετικών συμπτωμάτων της και έπειτα να εφαρμοστεί η κατάλληλη θεραπεία. Απλά, εάν δεν γίνει η σωστή διάγνωση, είναι αδύνατο να επιτευχθεί η κατάλληλη θεραπεία και τα αποτελέσματα θα γίνουν ακόμη πιο δυσμενή.

Είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό, διάφορες αναλύσεις, ομιλίες και άρθρα στο θέμα αυτό. Πρέπει να ομολογήσω ότι ορισμένες φορές αισθάνθηκα απογοητευμένος αναφορικά με τον τρόπο που ένα τέτοιο σύνθετο φαινόμενο αντιμετωπίστηκε, από άτομα τα οποία χαρακτηρίζονται ως εμπειρογνώμονες.

Προκειμένου να αποφύγω τον κίνδυνο να περιπέσω στο ίδιο λάθος, θα προσπαθήσω να εκφέρω την άποψη μου από τη σκοπιά του Χρηματιστηρίου και μόνο, χωρίς να προβαίνω σε μία γενική εκτίμηση της όλης κατάστασης.

Λόγω επίσης της θέσης μου ως μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ομοσπονδίας των Ευρωπαϊκών Χρηματιστηρίων Αξιών (FESE), ως επίσης και της Επιτροπής Διεύθυνσης της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας των Χρηματιστηρίων (WFE), σημειώνεται ότι είχα ενεργό συμμετοχή όταν το θέμα συζητήθηκε απ΄ όλες τις πτυχές του, αλλά ειδικότερα σε συνάρτηση με τις νέες Ευρωπαϊκές Οδηγίες και κυρίως με την Οδηγία MIFID. Ο κυριότερος λόγος για την αξιολόγηση της κατάστασης γύρω από το πλαίσιο αυτό, ήταν το γεγονός ότι η Oδηγία MIFID επιτρέπει ως γνωστό τη δημιουργία μη ρυθμιζόμενων αγορών.

Ως αποτέλεσμα, παρατηρείται ορισμένες φορές ρυθμιζόμενες αγορές να αναγκάζονται να λειτουργήσουν τέτοιου τύπου αγορές υπό τη δικαιοδοσία τους, ενώ άλλες τέτοιες αγορές δημιουργούνται από μόνες τους, ανεξάρτητα των ρυθμιζόμενων αγορών.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι οι ρυθμιζόμενες αγορές προσφέρουν αριθμό πλεονεκτημάτων. Αυτά έχουν δημοσιευθεί σε σχετικό κείμενο - μελέτη από το FESE, ενώ σχετικά άρθρα δημοσιεύθηκαν κι’ από εμένα στον τοπικό και στον ξένο τύπο, απαριθμώντας και επεξηγώντας τα πλεονεκτήματα αυτά.

Θα αναφέρω εν΄ τούτοις δύο πολύ σημαντικά θέματα πλεονεκτήματα που προσφέρουν οι οργανωμένες αγορές, τα οποία δεικνύουν τη διασφάλιση που παρέχουν:

1. Διασφάλιση της προστασίας των επενδυτών, της ομαλότητας και της ακεραιότητας της αγοράς.

Λόγω του υψηλού επιπέδου των προτύπων που ακολουθούν για τη προστασία των επενδυτών, οι οργανωμένες αγορές συμβάλλουν ουσιαστικά προς την κατεύθυνση ενδυνάμωσης και αύξησης της εμπιστοσύνης στην αγορά και στους συντελεστές της, μέσω επαρκών μεθόδων λειτουργίας και εποπτείας και υψηλών προτύπων διαφάνειας, που μεταξύ άλλων αφορούν στη γνωστοποίηση πληροφόρησης και διαφάνειας, καλύπτοντας τη προ-συναλλακτική, ως επίσης και τη μετά – συναλλακτική δραστηριότητα. Η διαχρονική και στενή συνεργασία των ρυθμιζόμενων αγορών με τις εποπτικές αρχές, συμβάλλει με πολύ αποτελεσματικό τρόπο προς την κατεύθυνση αυτή.

2. Διαφάνεια

Η εκτέλεση, ο χρηματικός διακανονισμός και η εκκαθάριση των συναλλαγών στις οργανωμένες αγορές, γίνονται σ΄ ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από επάρκεια και υψηλό επίπεδο διαφάνειας. Οι οργανωμένες αγορές εκτιμάται ότι και στο μέλλον, μέσα στα πλαίσια λειτουργίας της Οδηγίας MIFID θα εξακολουθήσουν να υποβοηθούν προς την κατεύθυνση ύπαρξης μίας ομαλούς, διαφανούς και συστηματικής λειτουργίας της αγοράς, προς όφελος των επενδυτών.

Σημειώνεται ότι η Παγκόσμια Ομοσπονδία Χρηματιστηρίων ( WFE ) σε σχετικό δελτίο Τύπου που έκδωσε, σε συνάρτηση με σχόλια τα οποία είχε υποβάλει στην Παγκόσμια Ομοσπονδία Επιτροπών Κεφαλαιαγοράς (IOSCO) για τις μη ρυθμιζόμενες αγορές, υπέδειξε συγκεκριμένα θέματα και ρυθμίσεις που χρειάζονται βελτίωση, με σκοπό τη μείωση των κινδύνων σε τέτοιες αγορές. Αυτά αφορούν στη διαφάνεια, στην τυποποίηση, στο χειρισμό του χρηματικού διακανονισμού σε κεντρική βάση και στα θέματα κεφαλαιακής επάρκειας.

Η ερώτηση που πρέπει να απαντηθεί σ’ αυτό το σημείο είναι η ακόλουθη-:

Μπορούν με οποιοδήποτε τρόπο οι μη ρυθμιζόμενες αγορές να παρέχουν τα ανωτέρω;

Η απάντηση είναι όχι, τουλάχιστον στο βαθμό που αυτά μπορούν να παρασχεθούν από τις ρυθμιζόμενες αγορές. Αναρωτιέμαι παραδείγματος χάριν τι μπορεί να λεχθεί, για τις σκοτεινές λίμνες, τις γνωστές ως “dark pools”.

Οι μη ρυθμιζόμενες αγορές εισήχθησαν προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί το κόστος στον επενδυτή. Αλλά η εμπειρία δείχνει ότι η μείωση του κόστους, επέφερε εκπτώσεις στη διασφάλιση του επενδυτή. Για να χρησιμοποιήσω οικονομικούς όρους, εδώ υπάρχει μια “ελαστική” σχέση. Όσο περισσότερο μειώνεται το κόστος, τόσο μεγαλύτερη είναι η έκπτωση σε θέματα διασφάλισης του επενδυτή.

Οι ρυθμισμένες αγορές λειτουργούν μέσα σ’ ένα γενικό κανονιστικό πλαίσιο που αντιμετωπίζει δραστικά πολλά από τα ανωτέρω προβλήματα, τα οποία αναφέρονται ως οι αιτίες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.

Δίνω ένα συγκεκριμένο παράδειγμα, εστιάζοντας στο ζήτημα των απολαβών και των φιλοδωρημάτων υψηλόβαθμων στελεχών στους χρηματοοικονομικούς οργανισμούς, σ’ έναν τομέα ο οποίος δέχθηκε κριτική ότι συνέβαλε με ουσιαστικό τρόπο στην κρίση. Πολλές ρυθμισμένες αγορές έχουν εισαγάγει τους κώδικες εταιρικής διακυβέρνησης, για να χειριστούν αυτό το ζήτημα.

Το Χρηματιστήριο δεν θα μπορούσε να είναι η εξαίρεση και μέσω της εφαρμογής του κώδικα εταιρικής διακυβέρνησης του, ο οποίος συγκρίνεται ευνοϊκά με τους σχετικούς κώδικες άλλων ανεπτυγμένων χωρών. Μέσω και του κώδικα αυτού ρυθμίζεται το θέμα μέσω της διαφάνειας, ώστε ο επενδυτής να έχει τις απαραίτητες πληροφορίες για να είναι σε θέση να λάβει τις ορθολογικές αποφάσεις και να έχει μια πληρέστερη άποψη, σχετικά με τα θέματα του νομικού- κανονιστικού πλαισίου. Σημειώνεται επίσης ότι ο κώδικας εταιρικής διακυβέρνησης ασχολείται με αριθμό άλλως συναφών θεμάτων, όπως π. χ. για τις επιτροπές του εσωτερικού ελέγχου, των αμοιβών, των διορισμών κ.λπ.

Είναι χρήσιμο στο σημείο αυτό να ειπωθούν κι’ ορισμένα θέματα σχετικά με τους κανονισμούς. Ενώ οι χρηματοοικονομικές αγορές της Ευρώπης έχουν ενοποιηθεί, σημειώνεται ότι υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές στο θέμα των κανονισμών και του ρυθμιστικού πλαισίου, που καταλήγουν σ’ αυτό που αποκαλούμε “ρυθμιστική διαφορά – regulatory arbitration”.

Κατά συνέπεια, εάν μία εταιρεία κρίνει ότι το ρυθμιστικό πλαίσιο στη Κύπρο είναι πιο αυστηρό από το πλαίσιο μιας άλλης χώρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μπορεί να μεταφέρει την εισαγωγή των τίτλων της σ’ άλλη χώρα, προκειμένου να αποφευχθούν αυτοί οι κανονισμοί.

Εντούτοις ο Κύπριος επενδυτής μπορεί να προχωρήσει ανεμπόδιστα σε συναλλαγές σ’ αυτήν την άλλη χώρα. Επομένως είναι κρίσιμο όπως οι ρυθμιστές- επόπτες των χωρών της ΕΕ επιληφθούν του θέματος και να λάβουν τα αναγκαία μέτρα άμεσα, ως θέμα προτεραιότητας και να προχωρήσουν στη λήψη των συγκεκριμένων ενεργειών, προς εναρμόνιση του ρυθμιστικού πλαισίου.

Είναι απόλυτα και συνολικά μη αποδεκτό, σ’ ένα εντελώς φιλελευθεροποιημένο περιβάλλον με ελευθερία στη διενέργεια συναλλαγών, να υπάρχουν τέτοια φαινόμενα που να δημιουργούν προβλήματα στη διασφάλιση – προστασία των επενδυτών. Ωστόσο, εάν παρατηρούνται τέτοια προβλήματα στο νομικό πλαίσιο μέσα στην ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα πρέπει να αναλογιστούμε το μέγεθος των ανάλογων προβλημάτων που παρατηρούνται, σε σχέση με τις διαφορές μεταξύ του ρυθμιστικού πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών.

Ας κάνουμε και μία αναφορά στα «τοξικά» προϊόντα; Υπάρχει οποιοδήποτε πλέον που να αμφιβάλλει ότι η δημιουργία και η προσφορά στο κοινό τέτοιων προϊόντων, συνδέθηκε με το τότε υπάρχον νομικό και ρυθμιστικό πλαίσιο;

Τα ζητήματα που ανέφερα ανωτέρω, πρέπει συμπερασματικά να τύχουν άμεσου χειρισμού. Έχει τονιστεί ότι στο επίκεντρο της νέας φιλοσοφίας όπως αυτή εκφράζεται στην Οδηγία MIFID, ήταν η μείωση του κόστους για τον επενδυτή. Εάν αυτή η μείωση σημαίνει τη λειτουργία «σκοτεινών λιμνών», εάν σημαίνει λιγότερο – πιο ανεπαρκή έλεγχο, εάν σημαίνει σύγχυση στον έλεγχο, τότε πιστεύω ότι ως ζήτημα προτεραιότητας ολόκληρη η σχετική φιλοσοφία που τη διέπει, θα πρέπει να τύχει εκ νέου μελέτης.

Είναι καθήκον συνεπώς όλων μας, να ενισχύσουμε το ρόλο των ρυθμιζόμενων αγορών. Πρέπει να εστιάσουμε τις προσπάθειες μας στην ύπαρξη ομοιόμορφου εποπτικού πλαισίου και κατά αυτόν τον τρόπο, θα είμαστε πολύ κοντά για να περιορίσουμε τα περισσότερα από τα πιθανά αίτια, για την αποφυγή δημιουργίας τέτοιων κρίσεων στο μέλλον.

* Ο κ. Νώντας Μεταξάς είναι Γενικός Διευθυντής του Χρηματιστηρίου Αξιών Κύπρου.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.