Ο Μακρόν και η αποδόμηση του νατοϊκού αφηγήματος

Mέχρι σήμερα, οι απολογητές της πολιτικής του ΝΑΤΟ αρνούνταν επίμονα να παραδεχθούν ότι η ρωσική στάση στην ουκρανική κρίση οφειλόταν σε δικαιολογημένους φόβους για θέματα εθνικής ασφαλείας που σηματοδοτούσε η επέκταση του ΝΑΤΟ και συγκεκριμένα μια μελλοντική ένταξη της Ουκρανίας στον στρατιωτικό μηχανισμό της Δύσης.

Για αυτούς η στάση του Βλαντιμίρ Πούτιν οφειλόταν:

• ή στο ότι είναι τρελός
• ή ότι επιθυμεί την ανασύσταση της Ρωσικής Αυτοκρατορίας
• ή ότι φοβάται την έλευση της δημοκρατίας ως απόρροια της επέκτασης του ΝΑΤΟ στα σύνορα της χώρας του.

Και αίφνης, εμφανίζεται ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος σε συνέντευξή του σε τηλεοπτικό σταθμό αποδομεί τελείως το νατοϊκό αφήγημα, αναγνωρίζοντας ότι πράγματι υπάρχει ένα θέμα εθνικής ασφάλειας της Ρωσίας, το οποίο πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη!

Οπως είπε: «Eνα από τα βασικά σημεία που πρέπει να εξετάσουμε -όπως λέει πάντα ο πρόεδρος Πούτιν- είναι η ανησυχία του ότι το ΝΑΤΟ φτάνει στην πόρτα του και η ανάπτυξη όπλων τα οποία θα μπορούσαν να απειλήσουν τη Ρωσία… το θέμα αυτό θα είναι ένας από τους παράγοντες για την ειρήνη και κατά συνέπεια πρέπει να το προετοιμάσουμε: τι είμαστε έτοιμοι να κάνουμε, πώς θα προστατεύσουμε τους συμμάχους μας και τις χώρες-μέλη, προσφέροντας παράλληλα εγγυήσεις στη Ρωσία για τη δική της ασφάλεια, την ημέρα που θα έρθει στο τραπέζι» των διαπραγματεύσεων.

Θα πρέπει εδώ να τονισθεί ότι αυτό που ήταν (τουλάχιστον στα πρώτα χρόνια της ηγεσίας του) σημαντικό για τον Ρώσο ηγέτη δεν ήταν τόσο η επέκταση του ΝΑΤΟ αυτή καθεαυτή, ούτε καν η ένταξη της Ουκρανίας αυτή καθεαυτή -αλλά το πλαίσιο εντός του οποίου αυτές οι διαδικασίες θα ελάμβαναν χώρα.

Eτσι ο Πούτιν δεν αρνήθηκε το κυρίαρχο δικαίωμα των κρατών να επιλέγουν τις στρατιωτικές συμμαχίες στις οποίες θα ανήκουν. Σε μια συνέντευξή του τον Νοέμβριο του 2001, αναφερόμενος στην ένταξη των χωρών της Βαλτικής στο ΝΑΤΟ, είπε ότι η Ρωσία «δεν μπορεί να απαγορεύσει στους λαούς να κάνουν ορισμένες επιλογές αν επιθυμούν να αυξήσουν την ασφάλεια των χωρών τους με ένα συγκεκριμένο τρόπο».

Και τις ίδιες ακριβώς απόψεις εξέφρασε για το θέμα της Ουκρανίας. Έτσι μερικούς μήνες αργότερα κατά την διάρκεια μιας συνέντευξης Τύπου με τον τότε πρόεδρο της Ουκρανίας Λεονίντ Κούτσμα ανέφερε ότι περιμένει πως η Ουκρανία θα αναπτύξει στενότερες σχέσεις με το ΝΑΤΟ και ότι σε κάθε περίπτωση, «η απόφαση επαφίεται στην Ουκρανία και στο ΝΑΤΟ».

Ακόμα και στο θέμα της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ ο Πούτιν ήταν διατεθειμένος να το δεχθεί. Οπως αναφέρει στην προαναφερθείσα συνέντευξη του 2001: «Η Ρωσία αναγνωρίζει τον ρόλο του ΝΑΤΟ στον σημερινό κόσμο, η Ρωσία είναι έτοιμη να αναπτύξει την συνεργασία της με αυτό τον οργανισμό. Και αν αλλάξουμε την ποιότητα αυτής της σχέσης, αν αλλάξουμε το σχήμα της σχέσης μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ, τότε πιστεύω ότι η διεύρυνση του ΝΑΤΟ θα πάψει να είναι πρόβλημα -δεν θα είναι πλέον σημαντικό πρόβλημα».

Εδώ λοιπόν βρίσκεται η καρδιά του θέματος. Όχι στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ αυτή καθεαυτή ούτε καν στην ένταξη της Ουκρανίας, αλλά στην «ποιότητα της σχέσης ΝΑΤΟ και Ρωσίας». Αυτό το οποίο επιθυμούσε ο Ρώσος ηγέτης ήταν πάντοτε η αναγνώριση του βασικού ρόλου της Ρωσίας στην αρχιτεκτονική της ασφάλειας στην Ευρώπη.

Αυτό μπορούσε να σημαίνει από ένταξη στο ΝΑΤΟ (όπως ανέφερε σε συνέντευξη στον David Frost του BBC) είτε στη διαμόρφωση άλλων οργάνων που θα επέτρεπαν την εκπροσώπηση της Ρωσίας με τη βαρύτητα που της αρμόζει. Αν συνέβαιναν όλα αυτά, αν η Ρωσία είχε βαρύνοντα λόγο στις αποφάσεις του ΝΑΤΟ που αφορούσαν την Ευρώπη, τότε το θέμα της επέκτασης της Συμμαχίας καθώς και της ένταξης της Ουρανίας θα είχαν μικρή σημασία.

Όμως, για πολλούς και διάφορους λόγους που δεν είναι επί του παρόντος, αυτή η προσπάθεια δεν ευδοκίμησε. Σε κάθε της βήμα, η προσπάθεια της Ρωσίας να γίνει ένας εταίρος όσον αφορά στον προσδιορισμό του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι υπονομεύθηκε από το νεοσυντηρητικό κατεστημένο που από την περίοδο του Μπους (γιου) μέχρι σήμερα κατευθύνει την εξωτερική πολιτική της Ουάσιγκτον -με την πλήρη ανοχή των Ευρωπαίων.

Οταν αύριο τελειώσει η κρίση και καθίσει η σκόνη (ας ελπίσουμε όχι ραδιενεργή...) ίσως να γίνει κατανοητό ότι ο Πούτιν είναι πολύ λιγότερο αντιδυτικός από πολλά άλλα μέλη της ρωσικής ελίτ. Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και σε περίπτωση ειρηνικής κατάληξης της κρίσης, αυτή δεν πρόκειται να έχει διάρκεια, αν η Ρωσία δεν ενσωματωθεί στις ευρωπαϊκές διαδικασίες με τη βαρύτητα που της αρμόζει.

Κάτι που ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες όπως ο Μακρόν έχουν αρχίσει να το κατανοούν.