Το οικονομικό σκηνικό στην Τουρκία φέρνει «τσουνάμι» εξελίξεων

Στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 25 ετών ο πληθωρισμός στη γείτονα χώρα (73%). Τα τερτίπια της Κεντρικής Τράπεζας, η οποία συμβιβάζεται με την ανορθόδοξη οικονομική θεώρηση του Τούρκου Προέδρου, είναι σε μεγάλο βαθμό υπαίτια για τον πληθωρισμό και τη διολίσθηση της λίρας στην Τουρκία. Ποια η σχέση των μακροοικονομικών εξελίξεων με τα ανοικτά εθνικά μέτωπα;

Η άνοδος των επιτοκίων παρέμβασης των κεντρικών τραπεζών στις αναπτυγμένες οικονομίες, σε συνδυασμό με την ανεπαρκή αύξηση επιτοκίων από την αντίστοιχη κεντρική τράπεζα της Τουρκίας, προκαλεί αποστροφή -και μάλιστα επιθετική- των επενδυτών προς το νόμισμα της γείτονος, με την τουρκική λίρα να έχει διολισθήσει σε ιστορικό χαμηλό.

Η διολίσθηση της λίρας Τουρκίας έναντι του δολαρίου ΗΠΑ

Προκειμένου να στηρίξει το νόμισμά της δίχως να αυξήσει το κόστος του εγχώριου δανεισμού, η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας καταφεύγει σε παρεμβάσεις στην διεθνή αγορά συναλλάγματος, οι οποίες, όμως, έχουν τσακίσει τα συναλλαγματικά αποθέματά της χώρας. Τα πραγματικά (αποπληθωρισμένα) επιτόκια καταθέσεων που προσφέρουν οι τουρκικές εμπορικές τράπεζες βρίσκονται σε αρνητικό έδαφος, οπότε η διακράτηση λίρας γίνεται de facto ασύμφορη ή και ζημιoγόνα. Οι καταθέσεις που δραπετεύουν (όποτε βρίσκεται το αντίστοιχο παράθυρο, φυσικά) ουσιαστικά αναπληρώνονται με χρήματα των φορολογουμένων και των καταθετών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αξιοπιστία των ισολογισμών των πιστωτικών ιδρυμάτων της γείτονος.

Οι ξένες οικονομικές οντότητες (επιχειρήσεις, ομολογιούχοι κ.λπ.) επιθυμούν μια κεντρική τράπεζα ανεξάρτητη, η οποία θα κάνει το καλύτερο δυνατό για να διασφαλίζει την πραγματική αξία της λίρας και να φρενάρει τον πληθωρισμό, ώστε να πειστούν να συντηρήσουν ή και να ενισχύσουν τις επενδύσεις/καταθέσεις τους στην Τουρκία και να εμπιστευθούν το τοπικό νόμισμα.

Τα γεωστρατηγικά καμώματα της Τουρκίας (Κυπριακό, ελληνοτουρκικά, βέτο στην ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, άρνηση επιβολής οικονομικών κυρώσεων στη Ρωσία, κόντρες με τις ΗΠΑ για οπλικές προμήθειες, πόλεμο στη Συρία, Γκιουλέν, Κουρδικό κ.λπ.) δεν έχουν διαφύγει της προσοχής της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας και επιβαρύνουν περαιτέρω την εμπιστοσύνη της προς τη χώρα, καθώς το θεσμικό χρήμα και το διεθνές επιχειρείν αποστρέφονται το πολιτικό και δημοσιονομικό ρίσκο σε μία αναδυόμενη οικονομία, ειδικά σε περιόδους γενικευμένης αστάθειας, όπως η παρούσα.

Υπό αυτές τις συνθήκες δυσπιστίας και εν μέσω της εν εξελίξει πτωτικής τάσης ιστορικών διαστάσεων στις παγκόσμιες αγορές μετοχών και χρεογράφων, το κόστος ασφάλισης των τουρκικών ομολόγων έναντι χρεοκοπίας έχει εκτοξευθεί στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 15 ετών, όπως καταδεικνύουν τα ασφάλιστρα αντιστάθμισης πιστωτικού κινδύνου (Credit default swaps).

Ο καλπάζων πληθωρισμός και η κατολίσθηση της λίρας ακυρώνουν τον υψηλό ρυθμό ανάπτυξης της τουρκικής οικονομίας (+7,3% το ετήσιο ΑΕΠ), καθώς τα εισαγόμενα προϊόντα γίνονται ακριβότερα, διευρύνουν το εμπορικό έλλειμμα της χώρας και επιδεινώνουν την ποιότητα διαβίωσης των πολιτών.

Ρουκέτα ο πληθωρισμός στην Τουρκία (πηγή: Στατιστική Υπηρεσία)

Εν μέσω υπερ-πληθωρισμού και με τον Ερντογάν να εμμένει στην πολιτική των χαμηλών επιτοκίων (μάλλον εκτιμά ότι τοιουτοτρόπως θα διασφαλίσει την υψηλή εγχώρια ανάπτυξη και κατ’ επέκταση την επανεκλογή του), η Τουρκία οδεύει προς τις κάλπες, που είναι προγραμματισμένες για του χρόνου. Ο πληθωρισμός ίσως αποτελέσει τον τιμωρό του Τούρκου προέδρου, θέτοντας σε κίνδυνο την πολυετή και «σουλτανική» παραμονή του στην εξουσία, τη στιγμή που η δημοτικότητά του έχει πέσει σε χαμηλό 20 ετών, σύμφωνα με κάποιες έρευνες δημοσκοπήσεων.

Λαϊκά στρώματα που στο παρελθόν πείστηκαν από το αφήγημα της οικονομικής ευημερίας και αποτέλεσαν την εκλογική βάση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν, πλέον στριμώχνονται στα σχοινιά από την αύξηση στο κόστος ζωής (πέραν των υφιστάμενων θεμάτων στις πολιτικές ελευθερίες κ.λπ.) ψαλιδίζοντας έτσι την αποδοχή του Τούρκου προέδρου από το εκλογικό σώμα.

Με τόσα μέτωπα ανοιχτά, η μακροοικονομία αναμένεται να παραμείνει ο βασικός καταλύτης των εξελίξεων στη γείτονα χώρα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα εθνικά μας θέματα και το γεωπολιτικό πόκερ στην ευρύτερη περιοχή.

Για πόσο ακόμη θα μπορέσει να συνεχιστεί η στρέβλωση της οικονομικής ορθοδοξίας (αντιμετώπιση του υπερπληθωρισμού δίχως πειστική σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής), χωρίς να ανοίγει ρουθούνι, ιδιαίτερα σε μια ιδιαίτερα απαιτητική πολιτικο-οικονομική συγκυρία στη γείτονα;

* Ο Πέτρος Στεριώτης είναι Διευθυντικό Στέλεχος ΚΕΠΕΥ, πιστοποιημένος από τις Επιτροπές Κεφαλαιαγοράς Ελλάδος και Κύπρου.