Οι επιχειρήσεις και οι άμυνες απέναντι σε «πολλαπλές κρίσεις»

Σήμερα βρισκόμαστε στον αστερισμό όχι μίας, αλλά τριών συγκλινουσών και δυνητικά καταστροφικών μακροπρόθεσμων τάσεων: της κλιματικής αλλαγής, της παγκοσμιοποίησης και της αυξανόμενης ανισότητας.

Η κάθε μία από αυτές μπορεί να δημιουργήσει μια τεράστια κρίση και μνημειώδη αναστάτωση στο μικρό γαλάζιο πλανήτη μας.

Η αβεβαιότητα

Είναι προφανές ότι έχουμε εισέλθει σε μια εποχή όπου η βεβαιότητα δεν έχει θέση. Ένα πέπλο ενδεχόμενων «κρίσεων» σκεπάζει κάθε επιχείρηση μικρή και μεγάλη σε όλη τη γη. Μόνο τα τελευταία δύο χρόνια, ο τουρισμός, οι μεταφορές, η εφοδιαστική αλυσίδα, η εστίαση, πολλές υπηρεσίες κ.ά., καλούνται να λειτουργήσουν σε ένα καθεστώς σοβαρών διαταράξεων που μοιάζουν μόνιμες.

Πολλές αγορές, όπως αυτή της ενέργειας, έχουν απορυθμιστεί μερικώς, ενώ παρουσιάζονται κοινωνικές αναταραχές. Προφανώς όλοι θέλουμε να πράξουμε το σωστό σε αυτές τις καταστάσεις, αλλά ταυτόχρονα είναι εξαιρετικά δύσκολο να το αποφασίσουμε ή ακόμα και να το καταλάβουμε έγκαιρα. Προφανώς οι γνωστοί τρόποι με τους οποίους οι επιχειρηματίες και οι επιχειρήσεις μάθαμε να λειτουργούμε τον περασμένο μισό αιώνα, δε λειτουργούν πλέον.

Τα μοντέλα που στηρίζονται στην ικανότητα του ηγέτη να δράσει, να κάνει σχεδόν τα πάντα που μπορεί να κάνει – εντός και εκτός πλαισίου – και να αναλάβει την ευθύνη, το ρόλο του «πατέρα», δεν λειτουργούν πλέον. Είναι ξεκάθαρο. Ιδιαίτερα όσοι στηρίζονται σε μια γρήγορη ανάκαμψη, στα «προσωρινά» φαινόμενα και στα λάθη της επιστήμης, θα εκπλήσσονται συστηματικά.

Το χωριό

Κανείς δε βρίσκεται στο απυρόβλητο κατά τη διάρκεια μιας κρίσης, ούτε βέβαια μετά από αυτή. Αν πρέπει να μάθουμε κάτι από τις μεγάλες αυτές τάσεις, είναι πως απειλούν το σύνολο του πλανήτη.

Η ιδέα του «θωρακισμένου» και «ανοσοποιημένου» οργανισμού, είτε είναι άνθρωπος, είτε εταιρεία, είτε κράτος, απλά δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει. Είμαστε όλοι μαζί σε αυτό. Είμαστε ένα μικρό χωριό. Θα αφήναμε στο χωριό μας να καεί το σπίτι του γείτονα; Θα αφήναμε αβοήθητο τον κτηνοτρόφο σε μια μεγάλη χιονόπτωση; Θα αφήναμε κάποιον να πεινάει;

Όχι και πάλι όχι. Γιατί η μεγαλύτερη κλίμακα έχει διαφορές; Τι μας κάνει να πιστεύουμε ότι η πυρκαγιά σε μια μεγάλη αποθήκη πρώτων υλών δε θα επηρεάσει τη λειτουργία του δικού μας εργοστασίου; Ότι μια πλημμύρα στο νομό Φθιώτιδας δε θα επηρεάσει την τιμή του ελαιόλαδου; Ότι η «υποβάθμιση» μιας περιοχής και η διευρυμένη φτώχια των κατοίκων της, δε θα επηρεάσει αργά ή γρήγορα όλη τη χώρα; Η απάντηση σε όλα τα ερωτήματα είναι καταφατική.

Η διαχείριση

Υπάρχουν επιχειρήσεις που έχουν διαμορφώσει και εξελίξει τρόπους για να διαχειρίζονται τις αβεβαιότητες που έχει το σημερινό περιβάλλον. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι οι επιχειρήσεις που διαχειρίζονται καλύτερα τις κρίσεις έχουν μεγαλύτερους δεσμούς με την τοπική κοινωνία. Συμμετείχαν στα κοινά ακόμα και σε εμπόλεμες καταστάσεις.

Όλες είχαν στο σύστημα αξιών τους της έμμεση ή άμεση εμπλοκή τους στα θέματα της κοινωνίας. Επίσης, οι επιχειρήσεις που διαχειρίζονται τις κρίσεις με επιτυχία είναι αυτές που δε μένουν μόνο στην ανάγνωση των σημάτων και αναλαμβάνουν δράση. Δεν έμειναν στην προετοιμασία, αντέδρασαν.

Σήμερα, που ζούμε στην εποχή της άπειρης πληροφορίας, τα συστήματα διάγνωσης κρίσεων είναι στοχαστικά και διαμορφώνουν σενάρια με διάφορες πιθανότητες. Στις επιχειρήσεις μένει να προετοιμαστούν κατάλληλα για τα διαφόρων ειδών προβλήματα, να αποκλείσουν το θόρυβο και να αναλάβουν δράση σε όλα τα επίπεδα. Να δημιουργήσουν ένα οικοσύστημα γύρω από το επιχειρηματικό σύστημα που διοικούν.

Αυτό το «σύστημα» θα λειτουργήσει ως ένας μικρός συναγερμός που θα επισημαίνει τα σήματα κινδύνου και όχι το πρόβλημα. Η επαφή με την τοπική κοινωνία σε όλα τα επίπεδα είναι σπουδαίος παράγοντας επιτυχίας.

Η κατανόηση του κοινωνικοπολιτικού πλαισίου είναι απαραίτητη στο σχεδιασμό διαχείρισης των κινδύνων. Η τοπική κοινωνία δεν είναι μόνο πηγή καταναλωτών, πρώτων υλών ή εργατικού δυναμικού. Είναι ο πλακούντας της επιχείρησης. Είναι το δάσος.

Η τελική επιτυχία βέβαια, απαιτεί και την διευρυμένη οπτική στο επίπεδο της χώρας ή της ευρύτερης περιοχής. Οι δημόσιοι θεσμοί πρέπει να είναι επίσης ευθυγραμμισμένοι και να μοιράζονται τις ίδιες αξίες και στόχους. Αν δεν είναι, ή αν η εταιρεία δεν το αντιληφθεί το σύστημα δε θα λειτουργήσει.

Τέλος, οι επιχειρήσεις πρέπει να έχουν στόχο την προώθηση επιλογών που είναι χρήσιμες και όχι απαραίτητα δημοφιλείς. Οι επιλογές πρέπει να είναι σταθερές, συστηματικές και να επικοινωνούνται ξεκάθαρα, ακόμα και αν ένα μέρος της κοινωνίας διαφωνεί.

(*) Founder & CEO, Koubaras Ltd (Συμβουλευτική εταιρεία που δίνει έμφαση στις λύσεις και την άμεση εφαρμογή τους στην καθημερινότητα των επιχειρήσεων) Αντιπρόεδρος, AI CATALYST (Όμιλος Τεχνητής Νοημοσύνης)