Η πραγματικότητα της εικονικής οικονομίας

Η οικονομία ολόκληρη πλέον κινείται στους ρυθμούς της εικονικής πραγματικότητας. Οι ανά τον κόσμο τράπεζες βγάζουν τεράστια κέρδη, όχι από τη χρηματοδότηση παραγωγικών επενδύσεων ή ακόμη από παραδοσιακές τραπεζικές εργασίες, αλλά από τη διαμεσολάβηση στη δημιουργία, πώληση και αγορά άυλων χρηματοπιστωτικών εργαλείων. Στην πράξη, ο χρηματοπιστωτικός τομέας έχει μετατραπεί σ’ ένα τεράστιο καζίνο με βάση την εικονική ρευστότητα και τα παιχνίδια διάχυσης επενδυτικού κινδύνου. Γράφει ο Αντώνης Κεφαλά

Δημοσιεύθηκε: 27 Απριλίου 2007 - 10:56

Η πραγματικότητα της εικονικής οικονομίας

του Αντώνη Κεφαλά

Μας έχουν παρασύρει η δίνη των σκανδάλων και η γοητεία της εικονικής οικονομίας. Έχουμε ξεχάσει, έτσι, την πραγματική οικονομία.

Αυτήν που αφορά στον καθημερινό μόχθο της παραγωγής αγαθών και της προσφοράς υπηρεσιών. Την οικονομία του τώρα, του σήμερα, του απτού. Τα ομόλογα κυριαρχούν και μαζί τους το μαύρο χρήμα, οι μίζες και τα λαμόγια.

Το ελληνικό δημόσιο εκδίδει ομόλογα, εισπράττει στο ακέραιο το ποσό και στη συνέχεια η JP Morgan ουσιαστικά ”παίζει” με το ομόλογο αυτό για να βγάλει τόσο η ίδια όσο και οι άλλοι μεσάζοντες τα κέρδη που δεν πήρε από το Δημόσιο. Στο πρώτο τρίμηνο του 2007 η εν λόγω εταιρεία έβγαλε κέρδη που πλησιάζουν τα 5 δισ. δολάρια.

Αλλά η οικονομία ολόκληρη πλέον κινείται στους ρυθμούς της εικονικής πραγματικότητας. Οι ανά τον κόσμο τράπεζες βγάζουν τεράστια κέρδη όχι από τη χρηματοδότηση παραγωγικών επενδύσεων ή ακόμη από παραδοσιακές τραπεζικές εργασίες, αλλά από τη διαμεσολάβηση στη δημιουργία, πώληση και αγορά άυλων χρηματοπιστωτικών εργαλείων.

Η έννοια της επενδυτικής τραπεζικής (investment banking) έχει διαφθαρεί πλήρως: ελάχιστη σχέση έχει πλέον με τις επενδύσεις σε πάγια, σε δίκτυα, σε παραγωγή. Αφορά κατά κύριο λόγο στη διαμεσολάβηση για την αγορά και πώληση σε ολοένα και υψηλότερη τιμή των ίδιων παραγωγικών (αν είναι κι αυτό) εγκαταστάσεων, ονόματος και φήμης, μεριδίων αγοράς και επιρροής.

Το γαϊτανάκι...

Οι εταιρείες ιδιωτικού κεφαλαίου (private equity funds) σύρουν σήμερα τον ίδιο ακριβώς χορό που άλλοτε έσερναν τα LBOs (leveraged buyouts), τα MBOs (management buyouts) και τα junk bonds. Στην πράξη, ο χρηματοπιστωτικός τομέας έχει μετατραπεί σ’ ένα τεράστιο καζίνο, όπου ο τζόγος παίζεται με βάση την εικονική ρευστότητα που έχει δημιουργηθεί και με αναφορά στους νόμους των πιθανοτήτων.

Κι αυτό που μετρά είναι η συνεχής διάχυση του ρίσκου. Πράγμα που απλώς σημαίνει ότι, π.χ., το στεγαστικό δάνειο του ”χ” Έλληνα καλύπτεται μαζί με άλλα από ομόλογο που εκδίδει η ελληνική τράπεζα, μέσω μίας επενδυτικής ”αλά” JP Morgan.

Τα ομόλογα αυτά εμπεριέχουν ή μετατρέπονται σε δομημένα, αγοράζονται από επενδυτές ανά κόσμο, σε κάποιο στάδιο εμπλέκεται πιθανώς και μια άλλη τράπεζα ανά την υφήλιο, περνούν στα χέρια ειδικών hedge funds με έδρα π.χ. τα Νησιά Καϊμάν, πηγαίνουν στα χαρτοφυλάκια ασφαλιστικών στο Λουξεμβούργο, οι οποίες τα συνενώνουν με άλλες επενδύσεις για να εκδώσουν νέα σύνθετα ομόλογα -και να προχωρήσουν έτσι σε νέα διάχυση του ρίσκου- που τα αγοράζουν τράπεζες π.χ. στις ΗΠΑ, οι οποίες τα διαθέτουν σε πελάτες τους στην Ασία, μέχρι να φτάσουμε σε κάποια στιγμή όπου όλοι αισθάνονται καλυμμένοι αλλά κανένας δεν είναι.

Στην πράξη κανείς δεν γνωρίζει ποιος χρωστά τελικά σε ποιον. Εξάλλου, ποιος είπε ότι τα χρέη στην ουσία ξεπληρώνονται; Αυτό δεν γίνεται σχεδόν ποτέ. Απλώς στη λήξη εκδίδεται νέο δάνειο σε ανακύκλωση του παλαιού. Και, επειδή το νέο εκδίδεται λίγο πριν από τη λήξη του παλαιού, γι’ αυτό και η προτίμηση για ολοένα και πιο μακρόχρονα δάνεια.

Η απόκλιση της καμπύλης των επιτοκίων -μακροπρόθεσμα και βραχυπρόθεσμα- δεν είναι απόκλιση, είναι η απεικόνιση της νέας πραγματικότητας.

...Και το ντόμινο

Αυτό δεν είναι καν καζίνο. Είναι ένα γαϊτανάκι όπου όλα είναι καλά όσο γυρίζει. Μόλις σταματήσει όλοι πέφτουν -ο ένας μετά τον άλλο- σαν ντόμινο. Στο παρελθόν όλα αυτά τα σχήματα κάποια στιγμή κατέρρευσαν. Το τωρινό έχει τραβήξει περισσότερο από κάθε άλλο στο παρελθόν και έτσι έχει αποκτήσει τεράστιες διαστάσεις.

Οι ”ειδικοί” αναγνωρίζουν τον κίνδυνο. Αλλά, έτσι όπως έχει εξελιχθεί το πράγμα, κανείς δεν τολμά να κάνει πίσω. Η μόνη λύση είναι να συνεχιστεί ο γύρος στον οποίο όλοι έχουν αυτοπαγιδευτεί - και ο Θεός βοηθός.

Ο περισσότερος κόσμος δεν καταλαβαίνει καν τι γίνεται. Διαπρέπων επιχειρηματίας, από τους μεγαλύτερους, πετυχημένους και πλέον σύγχρονους στην Ελλάδα, έλεγε προ ημερών πως όταν τον πλησίασαν οι ατσίδες της ιδιωτικής τραπεζικής -του private banking- και του έκαναν προτάσεις για επενδύσεις σε τίτλους και εργαλεία που δεν τα κατανοούσε -μεταξύ των οποίων και δομημένα ομόλογα- απλώς τους είπε να το... ξεχάσουν. Αν αυτή είναι η δική του αντίδραση, τότε τι περιμένει κανείς από τον κοσμάκη που ανίδεος, απορημένος και κατάπληκτος παρακολουθεί τα όσα συμβαίνουν και... φτύνει στον κόρφο του;

Ακούστηκε τον τελευταίο καιρό καμία συζήτηση για ρυθμό ανάπτυξης, για επενδύσεις, για αποταμίευση, για δημοσιονομικό έλλειμμα; Ακόμη και η περίφημη απογραφή έχει δει τη... λήθη, και μαζί της η εποπτεία των Βρυξελλών και οι αντεγκλήσεις κυβέρνησης και αντιπολίτευσης για την ”άσπρη τρύπα”.

Αν υπάρχει ένα κομμάτι της πραγματικής οικονομίας που βλέπει το φως της δημοσιότητας, αυτό είναι ο τομέας της ενέργειας. Ο λόγος είναι απλός: ο αρμόδιος υπουργός τα έχει κάνει μπάχαλο στον προγραμματισμό και στην απελευθέρωση του τομέα - οπότε κατ’ επέκταση και στη ΔΕΗ.

Παράλληλα, δεν σχεδίασε μια ενεργειακή πολιτική με αναφορά σ’ έναν συνδυασμό εθνικού και ευρωπαϊκού πλαισίου, οπότε το μπάχαλο προσελκύει και την προσοχή. Περιμένετε να δείτε τις εξελίξεις με το Αλιβέρι και θα... κατανοήσετε…

Το βασίλειο της ”επικοινωνίας”

Η κοινωνία και η οικονομία ζουν στον ρυθμό των σκανδάλων. Τα σκάνδαλα στον ρυθμό των εντυπώσεων. Η επικοινωνιακή στρατηγική έχει άμεση προτεραιότητα και η αποτελεσματικότητα της διακυβέρνησης, της αντιπολίτευσης, της εξουσίας γενικά μετριέται με αναφορά όχι στο απτό αποτέλεσμα, αλλά στη διαχείριση της κρίσης επικοινωνιακά. Τα μέτρα -αν έρθουν- έρχονται μετά.

Η καλύτερη επικοινωνιακή στρατηγική δεν αλλάζει, όμως, το γεγονός ότι προδιαγράφεται ένα μέλλον γεμάτο κινδύνους. Η οικονομική πυραμίδα στην οποία στηρίζεται η σύγχρονη ανάπτυξη έχει με τη σειρά της τη βάση της στον πληθωρισμό των assets (γης, κτιρίων, μηχανημάτων), στην υπερεκτίμηση -οπότε και πάλι στον πληθωρισμό- μεριδίων αγορών και προοπτικών ανάπτυξης και, τέλος, στον πληθωρισμό της λαιμαργίας και της προσδοκίας.

Τρέξε, κόσμε, έχει για να φάμε όλοι! Ή μήπως δεν είναι ακριβώς έτσι; Κι αν δεν είναι, γιατί τρώνε μερικοί και άλλοι μένουν... εκτός; Και να το επόμενο βήμα στις κοινωνικές συγκρούσεις, να το επόμενο βήμα για τη διαφθορά και τη λαμογιά.

(αναδημοσίευση από το φύλλο 474 της εφημερίδας ”ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ”, 20-24/4/2007)

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.