Τράπεζες: Το sprint γίνεται... μαραθώνιος

Σημαντικά περιθώρια περαιτέρω συγκέντρωσης στον τραπεζικό τομέα, όχι όμως με τους ρυθμούς της προηγούμενης δεκαετίας, διαπιστώνει η Βασιλική Κάμπελλ, Γενική Διευθύντρια Επενδυτικής Τραπεζικής και Τραπεζικής Μεγάλων Επιχειρήσεων της Τράπεζας Πειραιώς. Ποιοι παράγοντες δικαιολογούν τις επόμενες κινήσεις, καθώς το sprint γίνεται σταδιακά... μαραθώνιος.

Δημοσιεύθηκε: 5 Δεκεμβρίου 2006 - 13:18

Τράπεζες: Το sprint γίνεται... μαραθώνιος

της Βασιλικής Κάμπελλ (*)

”Όταν στα μέσα της δεκαετίας του ’80 εισερχόμουν στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, ελάχιστες ήταν οι ενδείξεις του τι θα ακολουθούσε και κυρίως τι μένει ακόμη να εξελιχθεί στην ευρωπαϊκή οικονομία και βέβαια στην τραπεζική αγορά. (**)

Και παρότι μέσα σε 20 χρόνια οι εξελίξεις έτρεξαν με ρυθμούς που ζαλίζουν, το ερώτημα που αυτονόητα τίθεται είναι με ποια ταχύτητα οφείλουμε να τρέξουμε σήμερα για να τις παρακολουθήσουμε.

Η πρώτη φάση συγκέντρωσης στον ελληνικό τραπεζικό χώρο συνέβη κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’90. Και αφορούσε ουσιαστικά σε ιδιωτικοποιήσεις κρατικών τραπεζών.

Ενδεικτικά αναφέρω την πρώτη ιδιωτικοποίηση στο σύγχρονο τραπεζικό περιβάλλον, αυτή της Τράπεζας Πειραιώς το 1991 και την πρώτη εξαγορά, της Interbank από τη Eurobank το 1996. Ακολούθησαν οι ιδιωτικοποιήσεις της Μακεδονίας Θράκης και της Τράπεζας Κρήτης με την εξαγορά τους από τις Τράπεζες Πειραιώς και Eurobank αντίστοιχα.

Από το 1996 μέχρι το 2003 πραγματοποιήθηκαν περίπου 21 εξαγορές ή/και συγχωνεύσεις στην εγχώρια τραπεζική αγορά (source: Bank of Greece). Παρόμοιο κύμα συγκέντρωσης εμφανίστηκε την ίδια περίοδο και στον ευρωπαϊκό τραπεζικό χώρο. Συγκεκριμένα, το διάστημα 1998-2002 πραγματοποιήθηκαν 14 εξαγορές/συγχωνεύσεις μεταξύ τραπεζών που δραστηριοποιούνταν στην ίδια χώρα (in-market) με μέση αξία συναλλαγής 10 δι. ευρώ (source: KBW).

Ο σημαντικότερος, κατά τη γνώμη μου, λόγος που ώθησε τις ελληνικές τράπεζες σε συνενώσεις ήταν η ανάγκη γρήγορης αύξησης μεριδίου αγοράς μέσω της πρόσκτησης μεγέθους, ούτως ώστε να εκμεταλλευτούν τις προοπτικές ανάπτυξης που άρχισαν να εμφανίζονται με τη σταδιακή μείωση των επιτοκίων στον τομέα των χορηγήσεων και ιδιαίτερα στη λιανική τραπεζική όπου ο βαθμός διείσδυσης ήταν αρκετά χαμηλός.

Η πρόσκτηση μάζας εργασιών θα μείωνε, όπως και συνέβη, τα κόστη και θα αύξανε την αποδοτικότητα μέσω της αξιοποίησης των οικονομιών κλίμακος.

Τέλος, η συνένωση των ελληνικών τραπεζών θα μπορούσε να θεωρηθεί μια συσπείρωση δυνάμεων με στόχο την απομάκρυνση της απειλής εισόδου ξένων ”παικτών” στην ελληνική αγορά.

Αποτέλεσμα του πρώτου κύματος συνενώσεων ήταν η αύξηση του βαθμού συγκέντρωσης της ελληνικής αγοράς. Οι 5 μεγαλύτερες τράπεζες ελέγχουν περίπου το 70% των συνολικών δανείων της χώρας.

Ποσοστό υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που είναι περίπου 60% αλλά αντίστοιχο με αυτό άλλων μικρών σε πληθυσμό ευρωπαϊκών χωρών όπως η Πορτογαλία, η Σουηδία, η Φινλανδία και η Δανία. Οι ελληνικές τράπεζες έχουν ενισχύσει την κεφαλαιακή τους θέση, έχουν γίνει πιο παραγωγικές και έχουν αυξήσει την κερδοφορία τους με απόδοση στα ίδια κεφάλαια που ξεπερνά το 25%.

Υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω συγκέντρωσης στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα; Στο πλαίσιο μιας γενικότερης τάσης συγκέντρωσης στον διευρυμένο ευρωπαϊκό τραπεζικό χώρο η απάντηση δεν μπορεί να είναι παρά καταφατική. Δεν πιστεύω όμως ότι θα επαναληφθούν οι ρυθμοί της προηγούμενης δεκαετίας. Η διευθέτηση του ασφαλιστικού και η βελτίωση του κλίματος στις διεθνείς αγορές λειτουργούν βοηθητικά προς αυτή την κατεύθυνση.

Παράγοντες που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν περαιτέρω συγκέντρωση είναι κατά τη γνώμη μου οι εξής:

Καταρχήν, παρόλο που οι ρυθμοί ανάπτυξης της ελληνικής τραπεζικής αγοράς παραμένουν ιδιαίτερα ελκυστικοί καθώς ο βαθμός διείσδυσης δανείων στην Ελλάδα είναι 83% σε σχέση με 117% στην Ευρώπη (με στοιχεία του 2005), περιορίζονται οι προοπτικές ανάπτυξης σε σχέση με αυτές που υπήρχαν περίπου μία δεκαετία πριν όπου ο βαθμός διείσδυσης ήταν 36% σε σύγκριση με 103% του μέσου ευρωπαϊκού τότε.

Άλλος παράγοντας είναι κατά τη γνώμη μου η αύξηση του ανταγωνισμού η οποία μεταφράζεται σε σταδιακή μείωση των spreads. Το ανταγωνιστικό περιβάλλον θα μπορούσε να γίνει πιο ”challenging” με την είσοδο νέων ”παικτών”, όπως για παράδειγμα της Societe Generale μέσω της εξαγοράς της Γενικής Τράπεζας και της Credit Agricole με την πρόσφατη εξαγορά της Εμπορικής.

Ένας άλλος παράγοντας είναι η ανάγκη περαιτέρω αύξησης του μεγέθους με σκοπό τον καλύτερο έλεγχο της εγχώριας αγοράς, τη μείωση του κόστους, την ενίσχυση του διευρυμένου ομίλου στα διεθνή χρηματοοικονομικά κέντρα με σκοπό τη βελτίωση των πηγών χρηματοδότησης των δανείων (funding sources), την ανάπτυξη νέων προϊόντων, τη δυνατότητα αύξησης σταυροειδών πωλήσεων (cross-selling), την ενίσχυση της κεφαλαιακής βάσης και την επέκταση σε άλλες αγορές.

Ανακεφαλαιώνοντας, περαιτέρω συγκέντρωση στην ελληνική αγορά θα μπορούσε, κατ’ αρχάς, να διαφυλάξει αλλά και να ενδυναμώσει τη θέση των εμπλεκόμενων τραπεζών δίνοντάς τους μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη. Επιπλέον, συνολικά για την αγορά μειώνεται ο ανταγωνισμός καθώς η δομή της αγοράς γίνεται περισσότερο ολιγοπωλιακή.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, παρόλο που οι in-market συνενώσεις δεν έχουν ακόμα εξαντληθεί – θα μπορούσα να αναφερθώ στις πορτογαλικές τράπεζες BCP και ΒPI οι οποίες βρίσκονται σε διαδικασία συγχώνευσης - η νέα ευρωπαϊκή τάση φαίνεται να είναι οι διασυνοριακές (cross border) συναλλαγές.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι διασυνοριακές συναλλαγές αντιπροσώπευσαν τo 20% της αξίας των συνολικών τραπεζικών συναλλαγών κατά την περίοδο 1999-2004, σε σύγκριση με το 45% σε άλλους κλάδους εκτός χρηματοοικονομικού τομέα, γεγονός το οποίο ενδεχομένως να υποδηλώνει ότι είμαστε μόνο στην αρχή της διασυνοριακής συγκέντρωσης στον τραπεζικό χώρο.

Αυξημένη δραστηριότητα άρχισε να εμφανίζεται το 2005 όπου βλέπουμε συναλλαγές μεταξύ τραπεζών από ανεπτυγμένες αγορές – αναφέρω τη Unicredito (Ιταλία) με την HVB (Γερμανία), την ΑΒΝ ΑΜRΟ (Ολλανδία) με την Banca Antonveneta (Ιταλία), την BBVA (Iσπανία) με την BNL (Ιταλλία) καθώς και πιο πρόσφατα την εξαγορά της Εμπορικής από την Credit Agricole.

Παράλληλα, βλέπουμε εξαγορές τραπεζών σε χώρες με σχετικά χαμηλά ποσοστά διείσδυσης σε τραπεζικά προϊόντα από τράπεζες ανεπτυγμένων χωρών. Αυξημένη δραστηριότητα έχει εμφανιστεί σε υπό ένταξη στην Ε.Ε. χώρες όπως η Ρουμανία και η Βουλγαρία ή σε χώρες με μεγάλη πληθυσμιακή βάση και χαμηλό βαθμό διείσδυσης όπως είναι η Τουρκία.

Οι ελληνικές τράπεζες έχουν κινηθεί αρκετά δυναμικά στην ευρύτερη περιοχή με σημαντική παρουσία από Πολωνία και Ουκρανία μέχρι τις χώρες της Βαλκανικής, την Τουρκία και την Αίγυπτο. Συγκεκριμένα, στην αγορά της Ρουμανίας οι ελληνικές τράπεζες κατέχουν ήδη τη δεύτερη θέση μεταξύ ξένων τραπεζών ελέγχοντας το 15% των συνολικών τραπεζικών κεφαλαίων της χώρας, στη Βουλγαρία το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 30% και στην Αλβανία πλησιάζει το 35%.

Κλείνοντας, οι συνενώσεις στον τραπεζικό χώρο συντελούν στην ανάπτυξη των ίδιων των τραπεζών, στην ενίσχυση της κερδοφορίας τους μέσω της εκμετάλλευσης συνεργιών και στη μείωση του κόστους, στην ενίσχυση της παρουσίας τους τόσο στην τοπική τους αγορά όσο και στις ξένες αγορές αλλά ταυτόχρονα ωφελούν τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές.

Οι τελευταίοι έχουν τη δυνατότητα να συναλλάσσονται ευκολότερα με τις τράπεζες λόγω της διευρυμένης παρουσίας τους, αποκτούν ευκολότερη και φτηνότερη πρόσβαση σε χρηματοδοτήσεις και καλύτερη πρόσβαση σε περισσότερα προϊόντα και υπηρεσίες. Τα τελευταία χρόνια έγιναν άλματα σε όλα τα επίπεδα. Οι ελληνικές τράπεζες γιγαντώθηκαν και εκσυγχρονίσθηκαν αναπτυσσόμενες ταυτόχρονα και στις γειτονικές αγορές της Αν. Ευρώπης.

Και όλα αυτά με υψηλές ταχύτητες. Αποδείξαμε ότι είμαστε καλοί δρομείς κοντινών και μέσων αποστάσεων. Νομίζω ότι θα αναδειχθούμε και σε καλούς μαραθωνοδρόμους.

(*) Η κ. Βασιλική Κάμπελλ είναι Γενική Διευθύντρια Επενδυτικής Τραπεζικής και Τραπεζικής Μεγάλων Επιχειρήσεων της Τράπεζας Πειραιώς.

(**) Το παραπάνω κείμενο είναι από την ομιλία της κυρίας Κάμπελλ στο συνέδριο του Economist στην Αθήνα ”Η Ώρα της Ελληνικής Οικονομίας”.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.