Φοροδιαφυγή: Υπάρχει στρατός χωρίς στρατιώτες;

Στον πόλεμο ισχύει μία διαχρονική αλήθεια, που δεν την άλλαξε ο χρόνος και η πρόοδος της τεχνολογίας. Δεν μπορεί να επέλθει η τελική και οριστική νίκη αν δεν καταλάβει το πεζικό τον διεκδικούμενο χώρο. Όσοι βομβαρδισμοί και αν υπάρξουν εξ αποστάσεως, ακόμα και με τα σύγχρονα μέσα που καταστρέφουν αποτελεσματικά και χωρίς κίνδυνο απώλειας ζωής για τον επιτιθέμενο, ο οποίος αφαιρεί τις ζωές των άλλων σαν να παίζει playstation, δεν ανακηρύσσεται η νίκη έναντι του εχθρού.

Η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής ορίζεται συχνά ως μάχη ενός πολέμου που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ακήρυχτος αφού δεκάδες πρωθυπουργοί και υπουργοί τον έχουν κηρύξει επίσημα ως τη μητέρα των εθνικών μαχών, προειδοποιώντας μάλιστα ότι δεν θα υπάρξει έλεος ούτε για τους αιχμαλώτους. Το μείζον ερώτημα είναι ποιος θα συλλάβει τους εχθρούς-φοροφυγάδες.

Γιατί όσες βαρύγδουπες απειλές κι αν εκτοξευθούν εναντίον των καθ' έξιν φοροφυγάδων συμπατριωτών μας, δεν θα τρομάξουν κανέναν όταν εκείνος θα γνωρίζει πως δεν κινδυνεύει να αντιμετωπίσει κατά πρόσωπο έναν αντίπαλο που δεν θα συμβιβάζεται αν του κλείσει πονηρά το μάτι.

Όσα πρωί και βράδυ κραυγάζουν στα υστερικά ΜΜΕ, σε μια απογοητευμένη και παραζαλισμένη κοινωνία, περί καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, είναι συνήθως μακριά από την πραγματικότητα, για την οποία άλλωστε λίγο ενδιαφέρονται ή γνωρίζουν. Δεν οδηγεί σε λύση το να «μην υπάρχει επαφή του εφοριακού με το φορολογούμενο».

Πουθενά και ποτέ δεν συλλέχτηκαν φόροι χωρίς ισχυρούς μηχανισμούς επιβολής, από τη στιγμή που εξ ορισμού κανένας φόρος δεν μπορεί να είναι ευθέως ανταποδοτικός.

Αντίθετα, επιβάλλεται -στην καλύτερη των περιπτώσεων- στους έχοντες τη φοροδοτική ικανότητα, ενισχύοντας περισσότερο τους υπολοίπους που δεν έχουν δυνατότητες πληρωμής. Η επιβολή φόρων δεν διαθέτει κανένα ρομαντισμό και ξεκινά με εκτοξευόμενες απειλές, που νομοθετούνται -και πραγματοποιούνται- από τα πιο αποτελεσματικά κράτη μέσω εξοντωτικών οικονομικών ποινών στους παραβάτες.

Για να μην προσθέσουμε ένα ακόμα εθνικό μύθο του 1821 για τους φοροεισπράκτορες της τουρκοκρατίας, που απολογητικά αναφέρουμε ως άλλοθι για τη σημερινή μας συμπεριφορά, και να αναφέρουμε ότι στα σύγχρονα κράτη ισχύει η ρήση του Κλαούζεβιτς: «Πάντοτε και χωρίς καμία εξαίρεση, τα περισσότερο πολιτισμένα κράτη είναι τα πλέον επιθετικά».

Τα υπουργεία οικονομικών προτιμούν να τα αγαπάνε και να τα σέβονται, αλλά, αν αυτό δεν είναι εφικτό, μπορούν να ζήσουν και με το να τα σέβονται από φόβο. Κατά συνέπεια, είναι αναγκασμένα να διαθέτουν ένα στρατό από ανθρώπους με όπλα-εργαλεία, την απαραίτητη νομιμοποίηση και τα κίνητρα να δράσουν χωρίς οίκτο και χωρίς να παίρνουν αυτοί τα λάφυρα.

Όσο και αν βομβαρδιστούν εκ του μακρόθεν υποψήφιοι φορολογούμενοι με ηλεκτρονικές διασταυρώσεις, αστραπιαία ανοίγματα των τραπεζικών τους λογαριασμών από τον υπολογιστή ενός γραφείου στο ΣΔΟΕ (αν διαθέτει πέραν της πρόσβασης σε τέτοια άβατα, υπολογιστή και άνθρωπο να τον χειρίζεται), όσα e-mails και sms αν λάβουν στο κινητό τους, το πλέον θετικό αποτέλεσμα θα είναι να χάσουν για λίγο την ηρεμία της απόλαυσης της ατιμωρησίας, αλλά με όλα τους τα ευρώ στο πορτοφόλι.

Οι... βομβαρδισμοί δεν θα αποδώσουν εισπράξεις αν δεν βρεθούν σε μία μονομαχία ένας προς έναν με κάποιον εφοριακό όλοι όσοι δεν θέλουν να χαρακτηρίζονται φορολογούμενοι (επειδή «το ελληνικό κράτος δεν τους προσέφερε τίποτα» ή απλώς από ιδιοτέλεια). Ο τελευταίος μπορεί κάλλιστα να είναι ένας καλά εκπαιδευμένος άνθρωπος και όχι ρομπότ με τις εξουσίες του δικαστή Ντρεντ.

Σήμερα η Ελλάδα διαθέτει χιλιάδες νέους που δεν χρειάζεται να εκπαιδευτούν σε νέες τεχνολογίες ούτε να μάθουν αγγλικά, γιατί έχουν σπουδάσει οικονομικά σε ελληνικά και σε ξένα πανεπιστήμια και χρησιμοποιούν τις τελευταίες τεχνολογίες στην καθημερινότητά τους.

Η δημιουργία ενός καλοπληρωμένου στρατού από 5.000 νέους υπαλλήλους, που μπορούν να είναι άμεσα ετοιμοπόλεμοι αν καλέσουμε την κλάση τους, δεν θα κοστίσει ετησίως πάνω από 150 εκατ., ενώ το καθαρό οικονομικό όφελος θα ανέλθει σε δισεκατομμύρια (σ.σ. τα νούμερα δεν είναι τυχαία).

Σε αυτό να προσθέσουμε και μεγάλα οφέλη από ισχυρές δόσεις κοινωνικής δικαιοσύνης που σήμερα στερεί η φοροδιαφυγή. Ο υπολογισμός δεν αλλάζει ακόμα και αν οι υφιστάμενοι δημόσιοι υπάλληλοι των εφοριών, τους οποίους θα αντικαταστήσουν αυτοί οι 5.000 νέοι, απολυθούν με γενναιόδωρα πακέτα αποζημιώσεων. Άλλωστε και μεγαλύτερες εταιρείες και οργανισμοί σε δυναμικό, σε σύγκριση με αυτό των εγχώριων εφοριών, τέτοιες «συναινετικές» μεθόδους χρησιμοποιούν σε περιπτώσεις αναδιοργάνωσης. Βεβαίως είναι ειρωνεία να «δωροδοκεί» κανείς φοροεισπράκτορες για να φύγουν. Εάν όμως το αντίτιμο που θα τους δοθεί είναι τελικά ωφέλιμο για τον κρατικό προϋπολογισμό, και δεν βγουν να διαδηλώνουν στους δρόμους κηρύσσοντας άτυπα λευκές απεργίες, τότε γιατί να μην το αποδεχθούμε;

Έτσι κι αλλιώς, την αποστολή της μείωσης της φοροδιαφυγής μπορούν να την αναλάβουν μόνο οι νέες γενιές, γιατί αλλαγή νοοτροπίας σε ώριμους ανθρώπους δεν είναι δυνατή. Παρότι μπορούν γέρικα σκυλιά να μάθουν νέα κόλπα, το εναπομείναν ανθρώπινο δυναμικό στις εφορίες, εν μέσω λαμπρών εξαιρέσεων, είτε δεν διαθέτει τα προσόντα, είτε κοιτάει προς τη συνταξιοδότηση.

Σημειώνεται στο σημείο αυτό ότι θα πρέπει να υπάρχουν και ειδικότητες στο νέο αυτό στρατό, για να αντιμετωπίζουν ξεχωριστά τους πλούσιους (high wealth individuals), τους ομίλους είτε ελληνικούς είτε ξένους και όλους τους υπολοίπους. Η φύση των ανθρώπων δεν αλλάζει και ενστικτωδώς αποφεύγει την πληρωμή των φόρων, αλλά ανάλογα με τις περιστάσεις το κάνει με διαφορετικούς τρόπους.

Ο ρόλος των λογιστών

Ταυτόχρονα, η χώρα μας σήμερα διαθέτει το μεγαλύτερο και ικανότερο αριθμό λογιστών από ποτέ. Η ουσιαστική και υπεύθυνη χρησιμοποίηση των γνώσεών τους, με παράλληλη θεσμοθέτηση της ευθύνης τους, θα άλλαζε τις ισορροπίες και τα δεδομένα στο θέμα της φοροδιαφυγής. Αναφέρομαι στους ελεύθερους επαγγελματίες λογιστές και όχι φυσικά στους μισθωτούς, που δεν έχουν ανεξάρτητη επαγγελματική βούληση.

Αυτοί σήμερα επιβλέπουν ή τηρούν τα βιβλία και υπογράφουν τις δηλώσεις εκατοντάδων χιλιάδων επαγγελματιών και μικρών επιχειρήσεων. Γιατί οι φορολογικές αρχές να μην αναπτύξουν μια σχέση αντιπροσώπευσης μαζί τους στο θέμα της συλλογής φόρων; Οι λογιστές θα έχουν κάθε συμφέρον να προστατεύσουν την επαγγελματική τους υπόσταση, που είναι και το μοναδικό τους επαγγελματικό ενεργητικό, πάντα ελεγχόμενοι και βάσει κώδικα επαγγελματικής δεοντολογίας. Η αποστολή των εφοριακών-ελεγκτών δεν ακυρώνεται, αντίθετα οι ρόλοι εκατέρωθεν επανέρχονται σε πιο υγιές πλαίσιο.

Ο λογιστής θα υπερασπιστεί την υπογραφή του και δεν θα ασκεί -όπως συχνά κάνει σήμερα- το ρόλο του ενδιάμεσου του φορολογούμενου-θύματος με τον εφοριακό-ελεγκτή, ενώ θα ασκείται κι αποτελεσματικός έλεγχος με λιγότερα περιθώρια αυθαιρεσίας.

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι και η ύπαρξη δίκαιου μηχανισμού επίλυσης των διαφορών, ο οποίος θα κλιμακώνεται μέχρι και δικαστικά, αλλά όχι κατευθείαν έτσι. Όπως απέδειξε το φορολογικό πιστοποιητικό που θεσμοθετήθηκε για εισηγμένες επιχειρήσεις, η πιστοποίηση από ανεξάρτητους ιδιώτες λογιστές αποφέρει φόρους και άλλα οφέλη.

Το μεγάλο πλεονέκτημα της πιστοποιημένης επιχείρησης είναι το μειωμένο ρίσκο με θετικές ανοσίες σε αντιαναπτυξιακές αβεβαιότητες, ενώ το κράτος μειώνει το (υψηλότατο στην Ελλάδα) κόστος της είσπραξης. Ταυτόχρονα οι επιχειρήσεις έχουν κίνητρο να πληρώνουν κανονικά τους φόρους και να αποφεύγουν τακτικές του στυλ «άσε και τίποτα λογιστικές διαφορές για τον έλεγχο», αυξάνοντας τα φορολογικά έσοδα και το ποσοστό εθελοντικής συμμόρφωσης. Το τελευταίο αποτελεί διεθνώς τον κρισιμότερο παράγοντα περιορισμού του εμφύλιου φορολογικού πολέμου και της αποφυγής πληθώρας μαχών μεταξύ κρατικών μηχανισμών και πολιτών. Μόνο με μια επέκταση της πιστοποίησης σε όλες τις επιχειρήσεις θα αποκτήσουν πραγματική αξία οι άδειες φοροτέχνη-λογιστή και όχι με συνδρομές άνευ αντικρίσματος για άδεις χ-ψ-ω τάξεως του Οικονομικού Επιμελητηρίου.

Αλλαγή νομοθεσίας

Τα παραπάνω θα πρέπει να συνδυαστούν με τη ριζική αλλαγή και τον εξορθολογισμό της φορολογικής νομοθεσίας, που σήμερα πάντως επιβάλλεται απ' έξω. Η κατάργηση των τυπολατριών και ο εκσυγχρονισμός του λογιστικού μας συστήματος με βάση τις διεθνείς καλύτερες πρακτικές είναι προαπαιτούμενα. Η πρόοδος δεν θα έρθει με μνημόνια και εξευτελιστική διεθνή επιτήρηση, αλλά από ένα προαποφασισμένο πολιτικό σχέδιο που θα εφαρμοστεί από εγχώριες δυνάμεις και με την κινητοποίηση των νέων ανθρώπων, που σήμερα διαθέτουμε μόνο προς εξαγωγή, αλλά δεν έχουν φθαρεί από τη μούχλα των υφιστάμενων συστημάτων.

* Ο κ. Κωνσταντίνος Μαρκάζος είναι οικονομολόγος. 

**Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο;

Τι γνώμη έχετε;To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.