Η συνταγή για σωστή τεχνολογική εξέλιξη μιας εταιρείας

Όλο και περισσότερο και συνεχώς πιο έντονα η τεχνολογία επηρεάζει τη ζωή των επιχειρήσεων, των πολιτών και των κοινωνικών συνόλων. Όχι λίγες φορές εξάλλου, η επιρροή αυτή, έχει είτε ριζικό, είτε συνεχή χαρακτήρα. Μεταξύ των δύο χαρακτήρων όμως, υποστηρίζει ο καθηγητής του ΕΜΠ Γιάννης Καλογήρου, υπάρχουν διαφορές που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στη στρατηγική διοίκηση της τεχνολογίας.

Κατά τους πανεπιστημιακούς ερευνητές σε θέματα καινοτομίας και διαχείρισης της τεχνολογίας Μαργκαρέτ Γόναϊτ και Γκάρι Μπράτον, παράδειγμα συνεχούς τεχνολογίας υπήρξε και είναι ο προσωπικός υπολογιστής.

Από τη χρονική εξέλιξη, φαίνεται ότι οι προσωπικοί υπολογιστές βελτιώνονται σε σχέση με το βάρος και το μέγεθός τους χρόνο με το χρόνο. Αυτές οι αλλαγές δεν ακολουθούν μια σταθερή πρόοδο αντιθέτως, συμβαίνουν μέσα σε σχετικά μικρά χρονικά διαστήματα. Οι καταναλωτές, όμως, τις θεωρούν ως συνεχείς βελτιώσεις της τεχνολογίας διότι δεν παρατηρούν μείζονες αλλαγές.

Αυτή η ακολουθία αλλαγών έχει σχεδιαστεί ώστε να μεταβάλει μία υπάρχουσα τεχνολογία χωρίς να αλλάζει τη λειτουργικότητά της. Η καινοτομία έχει στόχο να βελτιώσει την απόδοση, τη λειτουργία ή και την ποιότητα με ταυτόχρονη μείωση του κόστους.

Από την άλλη μεριά, μια ριζική τεχνολογία προκαλεί δραστικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο γίνονται τα πράγματα. Η αρχική είσοδος των υπολογιστών άλλαξε τον τρόπο επεξεργασίας και αποθήκευσης πληροφοριών από τους οργανισμούς και τα άτομα.

Το αυτοκίνητο υπήρξε ριζική τεχνολογία όταν πρωτοπαρουσιάστηκε, διότι προκάλεσε μια ακραία αλλαγή στους τρόπους μεταφοράς. Οι άνθρωποι σταμάτησαν να εξαρτώνται από τα άλογα και έπαψαν να περιορίζονται από την έκταση του σιδηροδρομικού δικτύου.

Με τον ίδιο τρόπο, όταν ο Χένρι Φορντ άρχισε να χρησιμοποιεί τη θεωρία των γραμμών συναρμολόγησης στην κατασκευή αυτοκινήτων, άλλαξε ριζικά τον τρόπο παραγωγής προϊόντων. Αυτές οι ριζικές τεχνολογίες εγκαθίδρυσαν νέους τρόπους χρήσης και εισήγαγαν νέους τρόπους λειτουργίας τόσο των επιχειρήσεων, όσο και των κοινωνιών γενικότερα. Κατά συνέπεια, οι ριζικές τεχνολογίες εμπεριέχουν την εφαρμογή ορισμένων καινοτομιών που αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί μια κοινωνία.

Ανάμεσα στη συνεχή και τη ριζική τεχνολογία υπάρχει ένας τρίτος τύπος τεχνολογίας ο οποίος, πολλές φορές, δεν είναι αναγνωρίσιμος. Η συνεχής και η ριζική τεχνολογία μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελούν τα δύο άκρα ενός συνεχούς φάσματος. Ανάμεσα σε αυτά τα άκρα υπάρχουν οι τεχνολογίες επόμενης γενιάς (next-generation technologies).

Αυτές οι τεχνολογικές αλλαγές και οι επιδράσεις τους στην κοινωνία είναι μεγαλύτερες από τα μικρά βήματα που συνεπάγονται οι συνεχείς αλλαγές, αλλά και πάλι δεν είναι ριζικές αλλαγές Για παράδειγμα, οι προσωπικοί υπολογιστές ήταν τεχνολογία επόμενης γενιάς σε σχέση με τα μεγάλα συστήματα υπολογιστών και κατέστη δυνατή χάριν μιας ριζικής τεχνολογίας, όπως ήταν τα ολοκληρωμένα κυκλώματα πυριτίου (chip).

Πριν την ανακάλυψή τους, οι υπολογιστές χρησιμοποιούσαν λυχνίες και στη συνέχεια καλώδια και επαφές. Όλα αυτά όμως, σήμερα θεωρούνται άχρηστα και αναξιόπιστα έναντι του τσιπ πυριτίου.

Όπως δείχνει το παράδειγμα των υπολογιστών, μια τεχνολογία μπορεί να είναι, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, ριζική, επόμενης γενιάς ή συνεχής. Επίσης, ο τύπος της τεχνολογίας και της καινοτομίας μπορεί να διαφέρει από κλάδο σε κλάδο. Μια τεχνολογία που είναι ριζική για μια εταιρεία ή έναν κλάδο μπορεί να είναι συνεχής για κάποιον άλλον. Τέλος, κάτι που αποτελεί βελτίωση για έναν κλάδο μπορεί να οδηγήσει σε αποτυχία έναν άλλο κλάδο.

Η χρήση της οθόνης φωτοδιόδων και των τσιπ πυριτίου στις αριθμομηχανές ήταν εφαρμογή μιας ήδη υπάρχουσας τεχνολογίας· ωστόσο, αυτή η εξέλιξη προκάλεσε τη διακοπή της χρήσης των λογαριθμικών κανόνων.

Οι συνεχείς τεχνολογικές αλλαγές ενισχύουν την υπάρχουσα δομή του κλάδου και μια εταιρεία μπορεί να αποκτήσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα αν ηγηθεί στον κλάδο. Αντιθέτως, οι ριζικές τεχνολογικές αλλαγές μπορούν είτε να δημιουργήσουν νέους κλάδους είτε να αλλάξουν ή να καταστρέψουν τους παλαιούς. Το να ηγείσαι μιας διαδικασίας συνεχούς αλλαγής μιας παλαιάς τεχνολογίας, ενόσω έχει κάνει ήδη την εμφάνιση της μια ριζική τεχνολογία είναι καταστροφικό. 

Επίσης, μια έννοια στενά συνδεδεμένη με τον όρο της ριζικής τεχνολογίας είναι η αποδιαρθρωτική τεχνολογία (disruptive technology), και οι μάνατζερς θα πρέπει να αναγνωρίζουν τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ των δύο.

Η έννοια της αποδιαρθρωτικής τεχνολογίας έγινε γνωστή μέσω του βιβλίου του καθηγητή του Harvard, Clayton Christensen, The Innovator's Dilemma και από πολλές απόψεις είναι παρόμοια με την αντίστοιχη της ριζικής τεχνολογίας, διότι και οι δύο είναι τεχνολογίες που αλλάζουν τον τρόπο ανταγωνισμού σε έναν κλάδο.

Ωστόσο, ο Christensen διαφοροποιεί τη δική του έννοια με το επιχείρημα ότι μία τεχνολογία δεν είναι ανάγκη να είναι ριζική για να είναι αποδιαρθρωτική. Αποδιάρθρωση με χαμηλές απαιτήσεις (low-end disruption) προκαλεί μία τεχνολογία η οποία εισέρχεται στην αγορά έχοντας επιδόσεις χαμηλότερες από αυτές των υφιστάμενων τεχνολογιών και η οποία υπερβαίνει τις απαιτήσεις ορισμένων τμημάτων της αγοράς έχοντας πολύ χαμηλότερο κόστος από το σύνηθες κόστος των προϊόντων που καταναλώνει το τμήμα αυτό. Με τον τρόπο αυτό η τεχνολογία μπορεί, και πάλι, να αποδιαρθρώσει την αγορά. 

Προσοχή λοιπόν στις τεχνολογικές επιλογές. Δεν είναι αθώες όπως ενίοτε νομίζεται.