Ποιο είναι το σημαντικότερο κίνητρο για τους εργαζόμενους

Oι καιροί αλλάζουν και μαζί με αυτούς μεταβάλλονται οι συνθήκες της εργασίας. Η γνώση κερδίζει έδαφος στην παραγωγική διαδικασία και η εξέλιξη αυτή δίνει πρωτεύοντα ρόλο στο πνεύμα.

Πρόκειται για μια ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη, που φέρνει την ψυχολογία υψηλά στην αποκαλούμενη φύση της εργασίας. Και στο επίπεδο αυτό παρατηρούνται και καταγράφονται παρανοήσεις, που σίγουρα δημιουργούν προβλήματα σε επιχειρήσεις και Οργανισμούς.

Με μια ομάδα εργασίας, σε μια πρόσφατη έρευνα ζητήσαμε από περισσότερους από 600 μάνατζερ από δεκάδες εταιρείες να βαθμολογήσουν τον αντίκτυπο που έχουν πέντε παράγοντες, που συνήθως θεωρούνται σημαντικοί στην παρακίνηση και την ψυχολογία των εργαζομένων: αναγνώριση, παροχή κινήτρων, διαπροσωπική υποστήριξη, πρόοδος και σαφείς στόχοι.

Σύμφωνα με τους μάνατζερ, ο σημαντικότερος παράγοντας είναι η «Δημόσια ή προσωπική αναγνώριση της δουλειάς των εργαζομένων». Δυστυχώς, κάνουν λάθος.

Έχοντας ολοκληρώσει μια πολύχρονη μελέτη παρακολουθώντας τις καθημερινές δραστηριότητες, τη συναισθηματική κατάσταση και τα επίπεδα παρακίνησης εκατοντάδων εργατών της γνώσης (knowledge workers) σε πλήθος διαφορετικά εργασιακά περιβάλλοντα, είμαστε πλέον σε θέση να γνωρίζουμε ποιος είναι ο σημαντικότερος παράγοντας αποδοτικότητας - και όσο κι αν φαίνεται απίστευτο, είναι ο παράγοντας, τον οποίο οι μάνατζερ που συμμετείχαν στην έρευνα κατέταξαν στην τελευταία θέση. Είναι η πρόοδος.

Τις μέρες εκείνες που οι εργαζόμενοι έχουν την αίσθηση ότι σημειώνουν πρόοδο στη δουλειά τους ή όταν έχουν υποστήριξη για να ξεπεράσουν τα εμπόδια που συναντούν, τα συναισθήματα τους είναι θετικά και η διάθεση για επιτυχία βρίσκεται στο αποκορύφωμα της. Αντίθετα, τις μέρες που νιώθουν ότι δεν μπορούν να προχωρήσουν ή εμποδίζονται να είναι ουσιαστικά παραγωγικοί, η διάθεση και η κινητοποίησή τους βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα.

Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει με απόλυτη σαφήνεια από τα ημερολόγια που ζητήσαμε να μας στέλνουν καθημερινά οι εργαζόμενοι που συμμετείχαν στη μελέτη μας. Στο ημερολόγιο μιας προγραμματίστριας που εργαζόταν σε πληροφοριακά συστήματα καταγράφεται η αγαλλίασή της, όταν κατάφερε να εντοπίσει γιατί μια εφαρμογή δεν δούλευε σωστά. «Ενιωσα ανακουφισμένη και χαρούμενη, γιατί αυτό ήταν ένα μικρό ορόσημο για μένα», έγραφε, προσθέτοντας ότι η εφαρμογή πάνω στην οποία δούλευε ήταν πια κατά 90% ολοκληρωμένη.

Η προσεκτική ανάλυση σχεδόν 12.000 ημερολογίων, σε συνδυασμό με την καθημερινή αξιολόγηση των συναισθημάτων και της διάθεσης για δουλειά των εργαζομένων δείχνει ότι η πρόοδος που σημειώνει κάποιος στη δουλειά του -ακόμη και αν είναι μικρή- συνδέεται συχνότερα με θετικά συναισθήματα και διάθεση για δουλειά από οποιονδήποτε άλλον παράγοντα. Για παράδειγμα, ο παράγοντας πρόοδος αναφέρθηκε στο 76% των ημερών που οι εργαζόμενοι είχαν θετική διάθεση και μόνο στο 25% των ημερών που είχαν κακή διάθεση.

Η Ριζοσπαστική Ιδέα

Καθώς η δουλειά σας είναι να διαχειρίζεστε ανθρώπους, η είδηση αυτή είναι πολύ ευχάριστη: Το κλειδί για να παροτρύνετε τους ανθρώπους σας βρίσκεται σε μεγάλο βαθμό στα χέρια σας. Ακόμη σημαντικότερο, δεν εξαρτάται από εξεζητημένα συστήματα παροχής κινήτρων. (Στην πραγματικότητα, οι συμμετέχοντες στη μελέτη σπάνια ανέφεραν στα ημερολόγια τους τα παρεχόμενα κίνητρα.)

Οι μάνατζερ μπορούν να επηρεάσουν δραστικά τους παράγοντες που διευκολύνουν ή υπονομεύουν την πρόοδο. Μπορούν να ορίσουν εποικοδομητικούς στόχους, να διαθέσουν πόρους, να ενθαρρύνουν, όπως επίσης μπορούν να προστατέψουν τους ανθρώπους τους από ανούσιες απαιτήσεις.

Αυτό μας οδηγεί στη -πιθανότατα- σημαντικότερη συμβουλή που προκύπτει από τη μελέτη μας: Αποφύγετε επιμελώς να εμποδίζετε την πρόοδο, αλλάζοντας τους στόχους αυταρχικά, δείχνοντας αναποφασιστικότητα ή μη διαθέτοντας τους απαιτούμενους πόρους. Οι αρνητικές καταστάσεις επηρεάζουν περισσότερο από τις θετικές τα συναισθήματα και το ζήλο των ανθρώπων και τίποτα δεν προκαλεί μεγαλύτερη απογοήτευση από τη ματαίωση - το είδος του συμβάντος που, σύμφωνα με τα ημερολόγια, κυριαρχεί στις χειρότερες μέρες των εργατών της γνώσης.

Είναι ζωτικό λοιπόν για την ηγεσία της επιχείρησης να καλλιεργεί την αίσθηση της προόδου, πράγμα που μπορεί αν συνδυαστεί με την απονομή ευθυνών και την εξομάλυνση οραμάτων. Όσο περισσότεροι εργαζόμενοι μοιράζονται τη δυναμική ενός οράματος, τόσο πιο στέρεο και υλοποιήσιμο γίνεται το τελευταίο. Για τον καθένα και για όλους.

(*) Αμερικανίδα ακαδημαϊκός και καθηγήτρια Διοίκησης Επιχειρήσεων στο Harvard Business School.