Φρουζής: Ζητάμε από το κράτος μόνο τα αυτονόητα!

Μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης στο ένα τρίτο κατά την τελευταία πενταετία, αλλά και παράλληλη μείωση στη δραστηριότητα, τις επενδύσεις και την απασχόληση των φαρμακευτικών επιχειρήσεων από τα μέτρα του clawback και rebate για την προσαρμογή στους δημοσιονομικούς στόχους, διαπιστώνει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ) κ. Κωνσταντίνος Φρουζής σε συνέντευξή του στο Εuro2day.gr.

Ο πρόεδρος του Συνδέσμου αναφέρεται στις δυσκολίες πρόσβασης των ασθενών στις θεραπείες τους -ιδίως όταν πρόκειται για σοβαρές παθήσεις- εξαιτίας αυτών των περιορισμών, ενώ ταυτόχρονα παρατηρεί την έλλειψη αναπτυξιακών μέτρων μέσω των οποίων η φαρμακευτική βιομηχανία της χώρας θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανάκαμψη.

Οι συνεχείς ρυθμίσεις περιστολής των δαπανών, δημιουργούν ασταθές πλαίσιο λειτουργίας των φαρμακευτικών επιχειρήσεων, οι οποίες όχι μόνο αδυνατούν να προσελκύσουν νέους πόρους από κλινικές μελέτες ή επενδυτικούς σχεδιασμούς ενίσχυσης των παραγωγικών μονάδων, αλλά αποκλείουν το ελάχιστο, δηλαδή τη δυνατότητα επιχειρηματικού προγραμματισμού για το επόμενο έτος. Το αποτέλεσμα είναι την τελευταία πενταετία, ένας στους τρεις εργαζόμενους στον κλάδο, να έχει χάσει τη δουλειά του και μπροστά, το μέλλον να φαίνεται εξίσου αβέβαιο.

1. Κε Φρουζή, βρισκόμαστε στον 6ο χρόνο ύφεσης. Πώς επηρέασε τις φαρμακευτικές αυτή η «προσαρμογή»;

Η οικονομική κρίση επηρέασε δραματικά το σύνολο του ελληνικού επιχειρείν, καθώς η μείωση του ΑΕΠ που αποδίδεται στη μείωση της κατανάλωσης και των εισοδημάτων, είχε όπως ήταν φυσικό αντίκτυπο στους τζίρους των εταιρειών. Παράλληλα, μέτρα όπως η έκτακτη εισφορά στις κερδοφόρες εταιρείες, αλλά ιδιαίτερα για μας τους προμηθευτές υγείας, το PSI, πραγματικά μας έφεραν στο χείλος της κατάρρευσης, ιδίως τις ελληνικές επιχειρήσεις.
Επίσης, μην ξεχνάμε και τη μείωση των τιμών των φαρμάκων, που ξεπερνά το 30% από το 2010.

Έτσι ρίχνοντας μια ματιά στα συγκεντρωτικά στοιχεία των ισολογισμών των μεγαλύτερων φαρμακευτικών εταιρειών διαπιστώνουμε συνολική μείωση τζίρου της τάξης του 23%, ήτοι συνολική απώλεια πάνω από 1,3 δισ. ευρώ από τα επίπεδα ρεκόρ που είχε ανέλθει ο τζίρος το 2009 προσεγγίζοντας τα 6 δισ. ευρώ.

Όσον αφορά στην κερδοφορία των εταιρειών, ο κλάδος από τη «φύση» του οφείλει να είναι κερδοφόρος, ώστε να επανεπενδύει σε έρευνα και παραγωγή και να απασχολεί υψηλής στάθμης επιστήμονες. Έκτακτα γεγονότα όμως αλλοιώνουν την οικονομική αυτή ισορροπία, όπως το PSΙ, το οποίο στοίχισε περί το 1 δισ. ευρώ για το σύνολο του κλάδου. Επίσης στις περισσότερες εταιρείες υπήρξε δραματική άνοδος στο χρηματοοικονομικό κόστος λόγω του ότι τα "κουρεμένα" ελληνικά ομόλογα έχασαν την αξία τους ως εγγυήσεις δανείων.

Είναι ακόμη γνωστό ότι η κρίση έκλεισε τη στρόφιγγα των δανείων από τις τράπεζες, και φυσικά συρρικνώθηκε έντονα η δραστηριότητα όπως φάνηκε από το τζίρο. Αυτό είχε άμεση επίπτωση στις θέσεις εργασίας. Εκτιμώ μάλιστα ότι μία στις 3 θέσεις χάθηκαν στην εξαετία, ίσως και παραπάνω.

2. Ο ΟΟΣΑ στην πρόσφατη μελέτη του αναφέρει πως στην Ελλάδα, το σύστημα υγείας συρρικνώθηκε πολύ περισσότερο απ΄ότι το ΑΕΠ της χώρας μας. Πώς μεταφράζεται αυτό για τις φαρμακευτικές εταιρίες στην πρωτοβάθμια, αλλά και στη νοσοκομειακή περίθαλψη;

Αρκεί μόνο να δει κανείς το πόσο μειώθηκε και ο προϋπολογισμός για φάρμακα και θα καταλάβει πόσο συρρικνώθηκε η αγορά. Το 2009, το Δημόσιο πλήρωσε 1,25 δισ. ευρώ για νοσοκομειακά φάρμακα και 5,5 δισ. ευρώ για εξωνοσοκομειακά. Για το 2014 ο προϋπολογισμός είναι 0,535 δισ. ευρώ και 2 δισ. ευρώ αντίστοιχα.

Μιλάμε για μείωση της τάξης των 4,2 δισ. ευρώ στη δημόσια φαρμακευτική περίθαλψη, δηλαδή μείωση στο ένα τρίτο!

Βέβαια και εκείνα τα επίπεδα εσόδων δεν έφτασαν ακέραια σε μας ποτέ, δυσθεώρητα χρέη και rebates επιβάρυναν σημαντικά τις επιχειρήσεις.

Με βάση τα στοιχεία του ΕΟΦ, δε, η συνολική αγορά φαρμάκου σε τιμές λιανικής για τα φαρμακεία και νοσοκομειακής για τα νοσηλευτικά ιδρύματα ήταν της τάξης των 5,3 δισ. ευρώ το 2013 (4 δισ. ευρώ και 1,3 δισ. ευρώ αντίστοιχα) ενώ το 2009 ήταν 8,5 δισ. ευρώ (7 δισ. ευρώ και 1,5 δισ. ευρώ αντίστοιχα). Και εδώ πάλι η μείωση φτάνει το 62%.

Και αυτή η μεγάλη διαφορά, αναμφισβήτητα, στοίχισε σε ολόκληρο τον κύκλο της αλυσίδας φαρμάκου συμπεριλαμβανομένων και των φαρμακαποθηκών και των φαρμακείων.

3. Τα χρέη επαναδημιουργούνται και έχουν φτάσει πάλι το 1 δισ. ευρώ περίπου, αν δεν το έχουν ήδη ξεπεράσει. Δηλαδή, για κάθε δύο σκευάσματα,μόνο το ένα πληρώνεται στην ώρα του; Βλέπετε κινδύνους παράπλευρου «κουρέματος» μέσω clawback και rebate;

Τα χρέη του Δημοσίου προς τις φαρμακευτικές εταιρείες, μετά την τραγική διόγκωση που έφτασε κοντά στα 2 δισ. ευρώ το 2013, έχουν περιοριστεί τώρα. Όντως πλησιάζουν το 1 δισ. ευρώ, αλλά αφορούν στις πωλήσεις της τρέχουσας χρονιάς. Βέβαια μην ξεχνάτε, ότι σε ετήσια βάση τα rebate και τα clawback φτάνουν τα 600 εκατ. ευρώ σε μια δημόσια εξωνοσοκομειακή δαπάνη της τάξης των 1,6 δισ. ευρώ, απορροφώντας περίπου το 40% των επενδύσεων των επιχειρήσεων.

Με βάση λοιπόν τα πλέον πρόσφατα στοιχεία από εταιρίες – μέλη του Συνδέσμου για πωλήσεις προς νοσοκομεία και φαρμακεία ΕΟΠΥΥ, προκύπτουν τα εξής: για το 2013 έγιναν πωλήσεις της τάξης των 976 εκατ. ευρώ, εισπράχτηκαν τα 805 εκατ. ευρώ, άρα υπάρχει εξόφληση σε ποσοστό 82,4%. Για το 2014 οι τιμολογήσεις διαμορφώθηκαν για το εννιάμηνο στα 754 εκατ. ευρώ έχουν εισπραχτεί μόλις 104 εκατ. ευρώ, άρα μιλάμε για πληρωμή του μόλις 14%. Όντως προκύπτει ότι από το σύνολο των πωλήσεων έχουμε εισπράξει τα μισά, καθώς εκτιμάται ότι το σύνολο των χρεών είναι περί το 1 δισ. ευρώ και άρα για κάθε δύο φάρμακα που πουλάμε έχουμε πληρωθεί το ένα.

4. Τελικά οι ασθενείς βρίσκουν το φάρμακό τους;

Οι ασθενείς προσπαθούν να βρουν τα φάρμακά τους, πράγμα δύσκολο κυρίως στα δημόσια νοσοκομεία. Έχουμε προσπαθήσει πολύ να βοηθήσουμε ως εταιρείες, καθώς σε πολλές περιπτώσεις τα έχουμε διανείμει έως και πόρτα-πόρτα. Όμως, πολλοί ασθενείς έχουν κυριολεκτικά δεινοπαθήσει μέχρι να εξασφαλίσουν κάποια θεραπεία, κι αυτό εξαιτίας του κλασικού πλέον «στερείται» από τα νοσοκομεία. Όμως, προσπαθούμε να βρίσκονται τουλάχιστον στα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ, ένα κανάλι που δεν θα πρέπει σε καμιά περίπτωση να περιοριστεί.

Όσον αφορά σε κάποιες ελλείψεις στην αγορά που έχουν ακουστεί και ειδικά στα φαρμακεία, αυτό αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό -και μάλιστα μετά από ελέγχους του ΕΟΦ- στις παράλληλες εξαγωγές που γίνονται από το χονδρεμπόριο.

5. Τι είδους θεραπείες είναι διαθέσιμες; Του '50 ή του 21ου αιώνα;

Εδώ έχουμε ακόμη κάποια θέματα. Ναι, το 2014 εξελίχθηκε σε έτος που πήραν επιτέλους τιμές νέα φάρμακα και αρκετά καινοτόμα. Μάλιστα ο υπουργός δεσμεύτηκε ότι μέχρι τέλος τους έτους σχεδόν όλες οι αιτήσεις για τιμολόγηση νέων φαρμάκων θα έχουν ικανοποιηθεί. Όμως από την τιμολόγηση μέχρι την κυκλοφορία έχουμε πολύ δρόμο, καθώς το πολύπλοκο σύστημα τιμολόγησης δημιουργεί πολλά λάθη και καθυστερήσεις στις τιμές. Έτσι αργεί η αποζημίωση, άρα και η πρόσβαση του ασθενή, τελικά.

Φυσικά και είμαστε υπέρμαχοι των καινοτόμων φαρμάκων και θεραπειών που μεσοπρόθεσμα θα εξοικονομήσουν σημαντικά ποσά και για τον προϋπολογισμό της υγείας συνολικά. Και φυσικά είμαστε επίσης υπέρ του καλού ελληνικού φαρμάκου/γενόσημου που συμβάλλει στην εξοικονόμηση, αποδεσμεύοντας πόρους για την κυκλοφορία καινοτόμων θεραπειών.

Για τα φάρμακα σοβαρών παθήσεων, τα επονομαζόμενα ΦΥΚ, εμείς θέλουμε να αποκατασταθεί η διακίνηση μέσω των νοσοκομείων, καθώς υπάρχει σαφής ανάγκη για μεγαλύτερη ασφάλεια για κάποια ευαίσθητα σκευάσματα, ενώ εξαλείφεται και ο κίνδυνος ελλείψεων λόγω παράλληλων εξαγωγών.

6. Από τα στοιχεία της κατανάλωσης φαρμάκων, σε συνδυασμό με τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος, πιστεύετε ότι οι ασθενείς τελικά καλύπτουν τις παθήσεις τους; Και με τις μεγάλες διαφορές συμμετοχής πώς εφαρμόζεται τελικά η μοιρασιά της συμμετοχής στα φάρμακα μεταξύ ασθενών και φαρμακευτικών;

Οι ασθενείς «αιμορραγώντας», καλύπτουν τελικά τις ανάγκες που έχουν για θεραπείες καταβάλλοντας βέβαια αρκετά μεγάλη συμμετοχή που κατά μέσο όρο έχω την πληροφόρηση ότι έχει ξεπεράσει το 25% πλησιάζοντας ακόμη και το 30%.

«Μοιρασιά» σχετικά με τη διαφορά ανάμεσα στην ασφαλιστική τιμή και την τιμή πώλησης επί του σκευάσματος που θα επιλέξουν από κοινού ασθενής και γιατρός, δεν μπορεί να υπάρχει. Στρεβλώνει τα ποσοστά συνασφάλισης μεταξύ των θεραπειών, αναστέλλει την διείσδυση των φθηνότερων φαρμάκων, επεμβαίνει στον ανταγωνισμό μεταξύ των εταιριών. Δεν γίνεται πουθενά στον κόσμο αυτό.

Από την άλλη μεριά θα έχετε αντιληφθεί ότι η δουλειά που κάνει και ο ΣΦΕΕ και η ΠΕΦ και οι εταιρείες από μόνες τους για τη δωρεά φαρμάκων μέσω προγραμμάτων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, αλλά και η εντονότατη δραστηριότητα των ενώσεων των ασθενών, σε ένα βαθμό καλύπτει κάποιες άμεσες και με το χαρακτήρα του επείγοντος καταστάσεις, οι οποίες φυσικά δεν μπορούν να υποκαταστήσουν το κράτος.

7. Οι κλινικές μελέτες στη χώρα, βαίνουν δραστικά μειούμενες. Τι σημαίνει αυτό για τη φαρμακοβιομηχανία και για τη χώρα;

Ενώ θα μπορούσαμε να έχουμε κλινικές μελέτες με επενδύσεις 300 εκατ. ευρώ και άνω, δεν έχουμε πετύχει την τελευταία διετία ούτε το 15-20% αυτών. Αυτό σημαίνει σημαντικές απώλειες σε ιδιωτικά κεφάλαια και θέσεις εργασίας, που τόσο χρειάζεται η χώρα. Αλλά και για μας τις εταιρείες μεταφράζεται σε αδιαφορία από τις μητρικές που πλέον έχουν σχεδόν παραιτηθεί από τη διάθεση να επενδύσουν στη χώρα, όπου συνεχώς μιλάνε για εκλογές και συνάμα δεν εφαρμόζουμε τους νόμους που ψηφίζουμε. Για τη δε ελληνική φαρμακοβιομηχανία, σημαίνει ότι θα πρέπει να χρηματοδοτεί ξένα κέντρα για τις προσπάθειες για έρευνα που κάνει, αν και υπάρχουν ερευνητικά προγράμματα από ελληνικές εταιρείες εντός συνόρων, οι οποίες όμως δυσκολεύονται από τη γραφειοκρατία. Ευτυχώς ο Υπουργός Υγείας έχει δημοσίως δεσμευτεί για αλλαγή του τοπίου με καίριες θεσμικές παρεμβάσεις που θα απελευθερώσουν αυτές τις πολύτιμες δυνάμεις.

8. Στην περίπτωση επιτάχυνσης των διαδικασιών έγκρισης κλινικών μελετών, πώς διασφαλίζεται η ωφέλεια των ασθενών;

Όπως ανέφερα, εντός των επόμενων ημερών θα έχουμε ένα νέο πλαίσιο που θα εξομαλύνει τις διαδικασίες, ενώ ήδη γνωρίζουμε ότι υπάρχει μέριμνα στελέχωσης του ΕΟΦ. Και όντως δεν είναι μόνο τα εκατομμύρια των επενδύσεων και η θετική επίδραση στην οικονομία, είναι το τεράστιο όφελος για τους ασθενείς οι οποίοι θα έχουν πρόσβαση χωρίς κόστος γι αυτούς και το σύστημα σε νέες επαναστατικές θεραπείες. Οι θεραπείες που βρίσκονται σε στάδιο έρευνας δεν είναι πειράματα που αναζητούν «τυφλά» κάποιο αποτέλεσμα, θέτοντας σε κίνδυνο ζωές.

Είναι η μελέτη της επίδρασης μιας νέας θεραπείας σε μία ήδη εξελισσόμενη ασθένεια. Αυτή η νέα θεραπευτική παρέμβαση, μόνο καλό μπορεί να προσφέρει και μάλιστα αν και έχει υψηλό κόστος, ο ασθενής μπορεί να έχει πρόσβαση σε αυτήν, χωρίς να επιβαρύνεται . Πολλοί συνάνθρωποί μας βελτίωσαν τη ζωή τους συμμετέχοντας σε κλινικές έρευνες, ενώ έζησαν και περισσότερα χρόνια.

9. Τι άλλες αναπτυξιακές διεξόδους προτείνει η φαρμακοβιομηχανία;

Την άνοιξη του '14 είχαμε παρουσιάσει ένα συγκεκριμένο σχέδιο μέσα από το οποίο με πολύ απλά βήματα εξασφαλίζονταν αφενός η επάρκεια φαρμάκων και θεραπειών για τους έλληνες ασθενείς, καθώς και η βιωσιμότητα των εταιρειών. Η νέα Στρατηγική για το φάρμακο, η οποία προκύπτει και μέσα από τη σχετική μελέτη του ΙΟΒΕ, στοχεύει στην αύξηση των επενδύσεων για Ε&Α πάνω από το 10% του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων του κλάδου, την ανάδειξη της Ελλάδας σε κέντρο διεξαγωγής κλινικών μελετών, την αύξηση αριθμού υποβολής και κατοχύρωσης πατεντών φαρμακευτικών ουσιών, την εξασφάλιση άμεσης πρόσβασης των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες, διπλασιασμό επενδύσεων στις παραγωγικές μονάδες στην Ελλάδα, βελτίωση ανταγωνιστικότητας ελληνικού φαρμάκου - αύξηση εξαγωγών κατά 50%, δικτύωση ακαδημαϊκών/ερευνητικών κέντρων με την βιομηχανία και διπλασιασμό απασχολούμενων στην φαρμακευτική βιομηχανία.

Η Κυβέρνηση θα πρέπει να δώσει περαιτέρω αναπτυξιακά κίνητρα και να ενθαρρύνει την προώθηση Καινοτομικών Επενδύσεων. Μεταξύ των κινήτρων αυτών είναι η ανάγκη τροποποίησης και σταθεροποίησης των φορολογικών κανονισμών ώστε να περιλαμβάνουν επενδύσεις σε άυλα στοιχεία και αποφορολόγηση εσόδων από την καινοτομία, η επανεξέταση του πλαισίου φορο-ελαφρύνσεων για δαπάνες Ε&Α και τεχνολογικής καινοτομίας, η εφαρμογή μειωμένου φορολογικού συντελεστή στα κέρδη από την εκμετάλλευση πατεντών και άλλων καινοτομιών & απαλλαγή των royalties από παρακράτηση φόρου καθώς και η δυνατότητα παροχής απαλλαγής από εισφορές κοινωνικής ασφάλισης ειδικότερα για νέους επιστήμονες.

10. Με τέτοια βαθειά ύφεση, πώς διασφαλίζεται η υγιής επιχειρηματικότητα;

Η υγιής επιχειρηματικότητα σε οποιαδήποτε οικονομική κατάσταση διασφαλίζεται μέσα από την διατήρηση ενός σταθερού πλαισίου, το οποίο να αφορά κυρίως τις φορολογικές επιβαρύνσεις, αλλά και την αποφυγή εκτάκτων και αιφνίδιων μέτρων που να μας θέτουν προ τετελεσμένων γεγονότων και να αποθαρρύνουν τις επενδύσεις.

Δε ζητάμε κεφάλαια από το κράτος, παρά μόνο τη συνέπειά του τις πληρωμές και τις τιμολογήσεις και επίσης να πράττει το αυτονόητο, με βάση μάλιστα τις διεθνείς πρακτικές. Δεν μπορούμε να κάνουμε επιχειρηματικά πλάνα, τα οποία να βασίζονται στη φαντασία και τις εικασίες για το τι θα «ονειρευτεί» ο κάθε πολιτικός φορέας υπό την πίεση της τρόικας και των όποιων εκλογών!