Οικονομίδης: Ποιοτικά δημόσια έργα μέσω πιστοποίησης

«Mια νομοθετική ρύθμιση, που θα καθιέρωνε τη διενέργεια ελέγχων και δοκιμών με την παρουσία Διαπιστευμένων Φορέων Πιστοποίησης και Διαπιστευμένων Εργαστηρίων σε κρίσιμα σημεία των κατασκευών, θα αναβάθμιζε την παραγόμενη ποιότητα και θα προσέδιδε ουσιαστική υποστήριξη στις αναθέτουσες αρχές για να επιβεβαιώσουν την πιστή εφαρμογή των απαιτούμενων προδιαγραφών», τονίζει ο Διευθυντής Πιστοποίησης της TÜV Hellas Γιάννης Οικονομίδης.

Ο ίδιος αφήνει να εννοηθεί πως σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμα και σε πιστοποιημένα έργα, απουσιάζουν οι απαραίτητοι έλεγχοι ώστε να βεβαιωθούμε πως η κατασκευή εξακολουθεί να καλύπτει τις προδιαγραφές.

Κατά τον Διευθυντή Πιστοποίησης της TÜV Hellas, στην Ελλάδα "η παρακολούθηση - πιστοποίηση (έλεγχοι και δοκιμές) μιας κατασκευής τελειώνει με την ολοκλήρωση της περιόδου μελετών-κατασκευών, οι δε έλεγχοι – πιστοποιήσεις στο στάδιο της λειτουργίας αποτελούν διεργασία, δυστυχώς, ελάσσονος ή δευτερεύουσας σημασίας και προτεραιότητας".

Ποια έργα πρέπει να πιστοποιούνται (ή συνηθίζεται να πιστοποιούνται διεθνώς); Συνδέεται με τον προϋπολογισμό τους, την πολυπλοκότητά τους ή με κάτι άλλο;

Κατά τεκμήριο τα έργα μεγάλου προϋπολογισμού, τόσο στη χώρα μας όσο και διεθνώς, είναι συνήθως έργα σύνθετα και πολύπλοκα. Υπό αυτό το πρίσμα η πιστοποίησή τους μέσω ελέγχων και δοκιμών, τουλάχιστον σε κρίσιμα σημεία - στάδια της κατασκευής τους, κρίνεται από τις απαιτήσεις των προδιαγραφών, αλλά και από την ίδια την πράξη, ως απολύτως αναγκαία. 

Βεβαίως κρίσιμα σημεία ελέγχου, άρα και η ανάγκη για σχετική πιστοποίηση, εντοπίζονται ακόμη και σε μεσαία, αλλά και σε μικρά έργα. Κατά συνέπεια, είναι μέλημα των αναθετουσών αρχών (δημόσιο ή λοιπών Κυρίων των Έργων) να εντοπίσουν τα κρίσιμα σημεία μιας κατασκευής και να σχεδιάσουν ελέγχους μέσω διαδικασιών επιθεώρησης - πιστοποίησης που θα επιβεβαιώνουν την τήρηση των προδιαγραφών που υιοθετήθηκαν. Η επιθεώρηση - πιστοποίηση διενεργείται από Διαπιστευμένους προς τούτο Οργανισμούς Πιστοποίησης και σε ό,τι αφορά τους εργαστηριακούς ελέγχους από αντίστοιχα διαπιστευμένα εργαστήρια.

Αν μια τεχνική εταιρία είναι πιστοποιημένη, τότε αυτομάτως πιστοποιούνται και τα έργα που εκτελεί ή ακολουθείται διαφορετική διαδικασία;

Επιτρέψτε μου με την ευκαιρία της ερώτησής σας να αποσαφηνίσω το εξής: Άλλο η πιστοποίηση μιας εταιρίας για την εγκατάσταση ενός συστήματος διαχείρισης ποιότητας και άλλο η πιστοποίησή της για το σύνολο ή για επιμέρους φάσεις ή στάδια των κατασκευών που υλοποιεί. Πιο αναλυτικά:

Η συνήθης εφαρμοζόμενη πρακτική, που αποτελεί πλέον και κανόνα της αγοράς, είναι οι επιχειρήσεις και εν προκειμένω οι τεχνικές εταιρίες να πιστοποιούνται για την εφαρμογή και τήρηση Συστημάτων Διαχείρισης Ποιότητας στα γνωστά πρότυπα ISO 9001 (Διαχείρισης Ποιότητας), ISO 14001 (Περιβαλλοντική Διαχείριση), ISO 18001 (Διαχείριση Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας) κ.λπ.

Μια τέτοια πιστοποίηση τι κάνει;

Επιβεβαιώνει ότι η τεχνική εταιρία εφαρμόζει στην καθημερινή της λειτουργία Συστήματα Διαχείρισης Ποιότητας που εξασφαλίζουν ότι τηρούνται οι προδιαγραφές που υπαγορεύονται:

- από τη σύμβαση κατασκευής με τους πελάτες
- από το νομοθετικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της χώρας
- από τις προδιαγραφές που η ίδια η τεχνική εταιρία υιοθέτησε για τον εαυτό της

Η παραπάνω πιστοποίηση είναι πιστοποίηση ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ και όχι ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ.

Η πιστοποίηση προϊόντος αφορά άλλα πιο εξειδικευμένα πρότυπα, προδιαγραφές ή τεχνικούς κανόνες που και πάλι επιβάλλονται είτε από διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα, είτε από τους κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είτε από το εθνικό μας θεσμικό πλαίσιο (τεχνικοί κανόνες).

Επομένως, για μια πιστοποιημένη εταιρία με Σύστημα Διαχείρισης Ποιότητας δεν σημαίνει ότι ταυτόχρονα και το προϊόν το οποίο παράγει είναι πιστοποιημένο.

Για παράδειγμα, μια τεχνική εταιρία μπορεί να διαθέτει πιστοποίηση στο πρότυπο ISO 9001 και ταυτόχρονα για τη μεταλλική κατασκευή την οποία, είτε η ίδια, είτε υπεργολάβος της κατασκευάζει, να διαθέτει ή να μη διαθέτει πιστοποίηση για όλες τις συγκολλήσεις σύμφωνα με συγκεκριμένα πρότυπα π.χ. ΕΝ 287-1. Η πιστοποίηση στο πρότυπο ISO 9001 είναι πιστοποίηση συστήματος, ενώ η πιστοποίηση των συγκολλήσεων είναι πιστοποίηση προϊόντος.

Το κόστος της πιστοποίησης μήπως είναι υψηλό; Ποια είναι τα οφέλη της πιστοποίησης για τους χρήστες και το δημόσιο, που συνήθως χρηματοδοτεί τα έργα;

Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι το κόστος της πιστοποίησης των έργων (προϊόντος) είναι πολύ μικρό σε σχέση με τον ρόλο που επιτελεί και κυμαίνεται για τα μικρά έργα από 1,5% έως και 2% επί του συμβατικού τους τιμήματος, ενώ για τα μεγάλα από 0,1% έως 1,4%. Τα οφέλη για τις τεχνικές εταιρίες, δημόσιο (αναθέτουσες αρχές) και Κυρίους Έργων είναι:

- Αναβάθμιση της ποιότητας του παραγόμενου τεχνικού έργου στη χώρα μας
- Ουσιαστικός έλεγχος των συντελεστών - υπεργολάβων κατά την παραγωγή του τεχνικού τους έργου
- Ουσιαστική υποστήριξη στο έργο των αναθετουσών αρχών ή Κυρίων Έργων
- Εμπέδωση της τήρησης των κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης
- Αξιοποίηση της τεχνογνωσίας των διαπιστευμένων Φορέων Πιστοποίησης που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας και διεθνώς`

Τα οφέλη για τους χρήστες αντίστοιχα είναι:
- Ασφάλεια κατά τη χρήση του προϊόντος - έργου.

Για παράδειγμα η πιστοποίηση και ο επανέλεγχος των υλικών που έχουν χρησιμοποιηθεί στην κατασκευή μιας γέφυρας προσφέρουν την κατάλληλη εμπιστοσύνη για τη χρήση της.

Τι συμβαίνει στην Ελλάδα; Ακολουθούμε τις διεθνείς τάσεις στην πιστοποίηση έργων; Τι πρέπει να κάνουμε για να βελτιωθούμε;

Τόσο σε ευρωπαϊκό, όσο και σε διεθνές επίπεδο, οι έλεγχοι και οι δοκιμές στα κρίσιμα στάδια της κατασκευής, από διαπιστευμένους φορείς πιστοποίησης, είναι μια συνήθης πρακτική που εφαρμόζεται όχι μόνον στα δημόσια αλλά και στα ιδιωτικά έργα και λειτουργεί ως απαραίτητη διεργασία για την επιτυχή ολοκλήρωση της κατασκευής. Στη χώρα μας πράγματι εφαρμόζεται η πιστοποίηση προϊόντων εκεί που επιβάλλεται από τους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς (βλέπε Κανονισμός 305 για τα Δομικά Υλικά). Ωστόσο στα δημόσια έργα μια νομοθετική ρύθμιση που θα καθιέρωνε τη διενέργεια ελέγχων και δοκιμών με την παρουσία Διαπιστευμένων Φορέων Πιστοποίησης και Διαπιστευμένων Εργαστηρίων σε κρίσιμα σημεία των κατασκευών, θα αναβάθμιζε την παραγόμενη ποιότητα και θα προσέδιδε ουσιαστική υποστήριξη στις αναθέτουσες αρχές για να επιβεβαιώσουν την πιστή εφαρμογή των απαιτούμενων προδιαγραφών.

Ένα πιστοποιημένο έργο χρειάζεται ελέγχους για να διατηρήσει τη "σφραγίδα" που του δίνετε; Κάθε πότε πρέπει να γίνονται οι έλεγχοι και από ποιους;

Οι πιστοποιήσεις είναι αναγκαίες, τόσο κατά τη διάρκεια της παραγωγής ενός έργου, όσο και κατά τη διάρκεια της συντήρησής του και εν γένει της λειτουργίας του.

Επιτρέψτε μου στο σημείο αυτό να σημειώσω ότι πρέπει να δίνουμε την ίδια και σε ειδικές περιπτώσεις και μεγαλύτερη έμφαση στους απαραίτητους ελέγχους και δοκιμές κατά τη διάρκεια ζωής και λειτουργίας ενός έργου, διότι μόνον με μια τέτοια διεργασία επιβεβαιώνεται ότι δεν έχουν μεσολαβήσει γεγονότα ή δεν έχουν εντοπιστεί ευρήματα τα οποία θέτουν εν αμφιβόλω την ασφάλεια της κατασκευής και των χρηστών της.

Οι έλεγχοι αυτοί είναι απαραίτητοι κυρίως σε μεγάλα τεχνικά έργα, όπως σήραγγες, γέφυρες, μεγάλες μεταλλικές κατασκευές κλπ. Γνωρίζουμε όλοι πολύ καλά ότι στη χώρα μας η παρακολούθηση - πιστοποίηση (έλεγχοι και δοκιμές) μιας κατασκευής τελειώνει με την ολοκλήρωση της περιόδου μελετών - κατασκευών, οι δε έλεγχοι – πιστοποιήσεις στο στάδιο της λειτουργίας αποτελούν διεργασία, δυστυχώς, ελάσσονος ή δευτερεύουσας σημασίας και προτεραιότητας.

Η πιστοποίηση της ορθής λειτουργίας αλλά και ασφάλειας μιας κατασκευής μέσω περιοδικών ελέγχων και δοκιμών οφείλει να πραγματοποιείται από κατάλληλα διαπιστευμένους φορείς πιστοποίησης και αντίστοιχα από διαπιστευμένα εργαστήρια δοκιμών.

Είναι απαραίτητη η πιστοποίηση, π.χ. από κοινοτικές οδηγίες; 

Ισχύει ό,τι είπαμε, ό,τι έχω προαναφέρει. Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι απαραίτητη η πιστοποίηση όπως προβλέπεται από τους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς. Στόχος μας, ωστόσο είναι, η εμπέδωση της κουλτούρας της ποιότητας, ανεξάρτητα αν είναι ή όχι υποχρεωτική η πιστοποίηση, ώστε να αναβαθμίσουμε το παραγόμενο προϊόν και την ποιότητα της διαβίωσής μας και να ενισχύσουμε την ασφάλεια.