Η ψηφιακή επανάσταση στο χρήμα εξαπλώνεται

Ο κόσμος του χρήματος συνεχίζει να μεταβάλλεται με ταχύτατους ρυθμούς, καθώς οι τεχνολογικές εξελίξεις και οι ιδιαίτερες συνθήκες της πανδημίας ωθούν τις κυβερνήσεις, τις αρχές αλλά και τους πολίτες ανά τον κόσμο να υιοθετούν ταχύτερα τις καινοτομίες και τις αλλαγές.

Ειδικά για την Ελλάδα, η κυβέρνηση ωθεί αυτές τις αλλαγές στις συναλλακτικές… συνήθειες των Ελλήνων, οι οποίοι, πριν από την πανδημία, προτιμούσαν να κάνουν συναλλαγές με μετρητά και όχι ηλεκτρονικά με σημαντικά μέτρα τα οποία θα ξεκινήσει να εφαρμόζει μέσα στο 2022. Από τον Ιανουάριο του 2022 και έως το 2025 το 30% των δαπανών που πραγματοποιούν οι φορολογούμενοι με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής προς συγκεκριμένους επαγγελματικούς κλάδους και μέχρι του ποσού των 5.000 ευρώ ετησίως, εκπίπτουν από το φορολογητέο εισόδημα των φυσικών προσώπων.

Ενδεικτικά, όπως προκύπτει από το κείμενο του κρατικού προϋπολογισμού 2022, στις αποδείξεις που θα δίνουν έξτρα έκπτωση φόρου περιλαμβάνονται αυτές που αφορούν εργασίες υδραυλικού, ηλεκτρολόγου, ελαιοχρωματιστή, οικιακές υπηρεσίες, υπηρεσίες καθαρισμού, υπηρεσίες φροντίδας παιδιών κ.ά. Επίσης, οι δαπάνες για ιατρικές, οδοντιατρικές και κτηνιατρικές υπηρεσίες θα μετρούν διπλά στο ελάχιστο όριο δαπανών 30% με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής.

Στο ίδιο πλαίσιο, η κυβέρνηση σχεδιάζει νέα φορολοταρία, που θα μοιράζει έως και 50.000 ευρώ κάθε μήνα και 100.000 ευρώ τα Χριστούγεννα στους τυχερούς φορολογουμένους και έξτρα έκπτωση φόρου έως 2.200 ευρώ για όσους χρησιμοποιούν ηλεκτρονικό χρήμα στις συναλλαγές τους με δικηγόρους, αρχιτέκτονες, υδραυλικούς και άλλες κατηγορίες επαγγελματιών, για να ενισχύσει τις ηλεκτρονικές συναλλαγές και να περιορίσει τη φοροδιαφυγή. Εκείνοι που καταναλώνουν περισσότερο πληρώνοντας με ηλεκτρονικές συναλλαγές θα έχουν περισσότερους λαχνούς στην κλήρωση της φορολοταρίας.

Εκτόξευση των συναλλαγών

Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι ηλεκτρονικές συναλλαγές έχουν εκτοξευθεί τους τελευταίους μήνες, μια πρακτική που ενισχύθηκε στη διάρκεια της πανδημίας. Είναι ενδεικτικό ότι μόνο στο α’ εξάμηνο του 2021 άγγιξαν τα 150.000.000 οι συναλλαγές, όταν το 2020 είχαν διαμορφωθεί σε 94.000.000 και το 2018 σε μόλις 8.000.000 συναλλαγές. Σημειώνεται ότι ο συνολικός αριθμός των ενεργών καρτών πληρωμών σε κυκλοφορία στην Ελλάδα σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος στο τέλος του 2020 ανήλθε σε 18,6 εκατ., αυξημένος κατά 3% σε σχέση με το 2019.

Στις επιμέρους κατηγορίες καρτών, ο αριθμός των χρεωστικών καρτών αυξήθηκε κατά 2% και ανήλθε σε 15,7 εκατ. κάρτες. Αξιοσημείωτη αύξηση καταγράφηκε για τέταρτη συνεχή χρονιά στην έκδοση προπληρωμένων καρτών, οι οποίες ανήλθαν σε 1,7 εκατ., αυξημένες κατά 7%. Ο αριθμός των πιστωτικών καρτών επίσης παρουσίασε αύξηση κατά 9% και ανήλθε σε 2,9 εκατ. κάρτες. Αύξηση καταγράφηκε στις εικονικές κάρτες πληρωμών κατά 38%, οι οποίες ανήλθαν σε 100.000 κάρτες.

Σύμφωνα με συγκλίνουσες εκτιμήσεις που έχουν δημοσιοποιηθεί, οι ενεργοί χρήστες του Internet και του mobile banking προσεγγίζουν σήμερα τα 4 εκατομμύρια για το καθένα ξεχωριστά, ενώ ανάπτυξη σημειώνει και το phone banking.

Άλμα και στις ηλεκτρονικές αγορές

Η ίδια έκρηξη καταγράφεται ή αναμένεται και στις ηλεκτρονικές αγορές των Ελλήνων. Η Έρευνα των Καταναλωτών της Επιτροπής Ανταγωνισμού κατέδειξε ουσιώδη αύξηση της συχνότητας των ηλεκτρονικών αγορών λόγω των μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας, καθώς το ποσοστό των ερωτηθέντων που αγοράζουν «σπάνια» από το Διαδίκτυο, μειώθηκε περίπου στο μισό (από 47% σε 23%). Αντίστοιχα, το ποσοστό όσων αγοράζουν διαδικτυακά τουλάχιστον «κάποιες φορές τον μήνα» ή συχνότερα, αυξήθηκε από 42% σε 69%.

Μεοσοσταθμικά, ο μέσος αριθμός ετήσιων αγορών μέσω Διαδικτύου εκτιμάται ότι αυξήθηκε κατά 57%, από 37 φορές περίπου ανά έτος σε 59 φορές περίπου ανά έτος, δηλαδή περίπου μία online αγορά κάθε εβδομάδα!

Την ίδια στιγμή, η υγειονομική κρίση επιτάχυνε τις διαδικασίες για την έναρξη ή την ενίσχυση της συνεργασίας των λιανέμπορων με τις επιγραμμικές πλατφόρμες, οι οποίες έχουν παρουσιάσει αξιοσημείωτη ανάπτυξη τόσο σε όρους συνεργαζόμενων επιχειρηματικών χρηστών και επισκεψιμότητας χρηστών/καταναλωτών όσο και σε όρους κύκλου εργασιών .

Σύμφωνα, μάλιστα, με τις απόψεις των λιανέμπορων, οι πλατφόρμες αυτές έχουν καταστεί εμπορικός εταίρος ιδίως για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, λόγω των άμεσων και έμμεσων αποτελεσμάτων δικτύου, δηλαδή αφενός της δυνατότητας που παρέχουν για άμεση προβολή των προϊόντων σε ευρύ καταναλωτικό κοινό, με αποτέλεσμα την αύξηση των πωλήσεών τους, αφετέρου της μεταβολής της καταναλωτικής συμπεριφοράς όσον αφορά στην κατά κόρον χρήση τους για αναζήτηση προϊόντων.

Η Έρευνα των Καταναλωτών κατέδειξε επίσης ότι, μεσοσταθμικά, το 81% περίπου των online καταναλωτών χρησιμοποιεί έστω σπάνια τις επιγραμμικές πλατφόρμες για την επιλογή προϊόντων, ενώ το 53% τουλάχιστον αρκετά συχνά ή συχνότερα. Η διείσδυση των πλατφορμών σύγκρισης τιμών είναι πολύ σημαντική στις περισσότερες προϊοντικές κατηγορίες, καθώς οι καταναλωτές φαίνεται να χρησιμοποιούν κατά κόρον τις πλατφόρμες κατά την έρευνα αγοράς τους, ανεξάρτητα από το αν οι τελευταίες αποτελούν απαραίτητα μέρος της διαδικασίας για την τελική αγορά.

Η εικόνα δεν αλλάζει σημαντικά όταν πρόκειται για τη χρήση των πλατφορμών σύγκρισης τιμών για την επιλογή του ηλεκτρονικού καταστήματος με το οποίο προτίθενται να συνεργαστούν. Η χρήση σε αυτή την περίπτωση είναι κατά τι χαμηλότερη (αφορά το 69% των ερωτώμενων και το 81% μεσοσταθμικά από όσους αγοράζουν την κατηγορία), με την τάση να είναι η ίδια στις περισσότερες κατηγορίες αγορών. Τα ποσοστά όσων χρησιμοποιούν τις πλατφόρμες αρκετά συχνά ή συχνότερα είναι χαμηλότερα για είδη σούπερ μάρκετ με 29%, ενώ οι κατηγορίες με τη μεγαλύτερη χρήση είναι οι ηλεκτρικές συσκευές με 76%, οι ηλεκτρονικές συσκευές με 72% και τα είδη σπιτιού με 57%.

Οι ηλεκτρονικές πληρωμές

Όσον αφορά στους τρόπους μέσω των οποίων οι λιανοπωλητές δέχονται πληρωμές για διαδικτυακές συναλλαγές, οι πληρωμές μέσω αντικαταβολής και τραπεζικής χρεωστικής ή πιστωτικής κάρτας, αποδεικνύονται οι πιο δημοφιλείς τρόποι με ποσοστά άνω του 50%, όπως προκύπτει από τις απαντήσεις των εταιρειών λιανεμπορίου σε σχετικό ερώτημα

Τα ανωτέρω αποτελέσματα είναι απολύτως συμβατά με την ανάλυση της δημοφιλίας των μεθόδων πληρωμής, όπως προέκυψε από την ίδια Έρευνα των Καταναλωτών. Κατά σειρά, οι δημοφιλέστερες μέθοδοι αναδείχθηκαν οι πιστωτικές/χρεωστικές κάρτες και η αντικαταβολή, ακολουθούμενες από το paypal, την προπληρωμένη κάρτα και στη συνέχεια την τραπεζική κατάθεση. Τα υπόλοιπα μέσα πληρωμής όπως ψηφιακό πορτοφόλι, google pay και κρυπτονομίσματα καταγράφουν πολύ μικρά ποσοστά. Συγκεκριμένα, το 82% χρησιμοποιεί αρκετά συχνά ή συχνότερα πιστωτική κάρτα, το 55% αντικαταβολή, το 30% paypal, το 24% προπληρωμένη κάρτα και το 17% τραπεζική κατάθεση.

Η πλειονότητα των καταναλωτών χρησιμοποιεί συνδυασμό των διάφορων μέσων πληρωμής, ωστόσο το ποσοστό 82% που χρησιμοποιεί τουλάχιστον «αρκετά συχνά» χρεωστική/πιστωτική κάρτα και το ποσοστό 93% που χρησιμοποιεί τουλάχιστον «σπάνια» είναι ιδιαίτερα υψηλό και δείχνει ότι το κοινό των online αγοραστών είναι πλέον ιδιαίτερα εξοικειωμένο με τη χρήση αυτών των μέσων πληρωμής. Πάντως, παρότι τα συνδυαστικά ποσοστά χρήσης χρεωστικής/πιστωτικής κάρτας και προπληρωμένης κάρτας είναι υψηλά, παρατηρείται η χρήση της αντικαταβολής από 1 στους 2 καταναλωτές. Αυτό το ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό σχετίζεται με την υψηλή χρήση μετρητών από τους Έλληνες καταναλωτές, αλλά ενδεχομένως μπορεί να θεωρηθεί ότι υποκρύπτει και κάποιου είδους δυσπιστίας για πιθανή αξιοποίηση των προσωπικών τους δεδομένων.

Σύμφωνα με στοιχεία της Cardlink

Στα τέλη Μαρτίου του 2021, σχεδόν μία στις τέσσερις συναλλαγές με κάρτα (23%) που πραγματοποιούνταν στη χώρα μας, αφορούσε σε αγορές αξίας κάτω των 5 ευρώ. Το αντίστοιχο ποσοστό τον Δεκέμβριο του 2020 ήταν 20%, τον Δεκέμβριο του 2019 ήταν 16% και τον Δεκέμβριο του 2018 μόλις 12%.

Έναν χρόνο μετά την εισβολή της Covid-19 στην καθημερινότητα όλων μας, οι Έλληνες κάνουν αγορές με κάρτα ακόμη και για λογαριασμούς αξίας 2 ευρώ ή και λιγότερο. Έτσι, στα τέλη Μαρτίου 2021, το μερίδιο των συναλλαγών με κάρτα αξίας έως 2 ευρώ διαμορφώθηκε στην Ελλάδα στο 8% από 6% το 2020, 5% το 2019 και μόλις 2% το 2018.

Στο μεταξύ, πάντα σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας Cardlink, η οποία δραστηριοποιείται στον τομέα των ηλεκτρονικών πληρωμών και λειτουργεί το μεγαλύτερο δίκτυο POS τερματικών στην Ελλάδα, το 2020 το 37% του συνολικού αριθμού συναλλαγών, που έγιναν στα POS, αφορούσε συναλλαγές έως 10 ευρώ. Μάλιστα, πλέον για το πρώτο τρίμηνο του 2021 το αντίστοιχο ποσοστό έχει φθάσει το 42%.