Βιοποικιλότητα: Πώς η ΕΕ προστατεύει τη φύση

Η βιοποικιλότητα μειώνεται με ανησυχητικό ρυθμό. Οι χώρες της ΕΕ έχουν δεσμευτεί να αποκαταστήσουν τη φύση και την ποικιλομορφία της. Να διαφυλάξουν τον φυσικό πλούτο του πλανήτη.

Στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν δεσμευτεί να θέσουν τη βιοποικιλότητα σε τροχιά ανάκαμψης έως το 2030.

Η στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της προστασίας της φύσης στην ΕΕ και βασικό στοιχείο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Η Επιτροπή παρουσίασε τη στρατηγική τον Μάιο του 2020. Οι βασικές δράσεις που πρέπει να υλοποιηθούν έως το 2030 περιλαμβάνουν:

• τη δημιουργία προστατευόμενων περιοχών που καλύπτουν τουλάχιστον το 30% της χερσαίας έκτασης και της θαλάσσιας περιοχής της ΕΕ, επεκτείνοντας την κάλυψη των περιοχών που ανήκουν στο δίκτυο Natura 2000
• την αποκατάσταση των υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων σε όλη την ΕΕ έως το 2030, μέσω σειράς συγκεκριμένων δεσμεύσεων και μέτρων, μεταξύ των οποίων ο περιορισμός της χρήσης φυτοφαρμάκων και η μείωση του κινδύνου που συνιστούν κατά 50 % έως το 2030 και η φύτευση 3 δισεκατομμυρίων δέντρων σε όλη την ΕΕ
• τη διάθεση 20 δισ. € ετησίως για την προστασία και την προώθηση της βιοποικιλότητας από κονδύλια της ΕΕ και από εθνική και ιδιωτική χρηματοδότηση
• τη δημιουργία ενός φιλόδοξου παγκόσμιου πλαισίου για τη βιοποικιλότητα

Οι χώρες της ΕΕ εξέδωσαν συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τη στρατηγική και ενέκριναν τους στόχους της.

Το Συμβούλιο τόνισε την ανάγκη να ενταθούν οι προσπάθειες αντιμετώπισης των άμεσων και έμμεσων αιτιών απώλειας της βιοποικιλότητας και υποβάθμισης της φύσης. Επανέλαβε την έκκληση για πλήρη ενσωμάτωση των στόχων βιοποικιλότητας σε άλλους τομείς όπως η γεωργία, η αλιεία και η δασοκομία, καθώς και για συνεκτική εφαρμογή των μέτρων της ΕΕ στους τομείς αυτούς.

Οι υπουργοί ζήτησαν να επενδυθεί στη βιοποικιλότητα και σε λύσεις υπέρ της βιοποικιλότητας που βασίζονται στη φύση σημαντικό ποσοστό του 30% του προϋπολογισμού της ΕΕ και των δαπανών του Next Generation EU που προορίζονται για τη δράση για το κλίμα.

Τα κράτη μέλη εκφράζουν τη βαθιά ανησυχία τους για τον ρυθμό απώλειας της βιοποικιλότητας παγκοσμίως και αναγνωρίζουν την ανάγκη να ενταθούν οι προσπάθειες μέσω της αντιμετώπισης των άμεσων και έμμεσων αιτιών της απώλειας της βιοποικιλότητας και της φύσης, όπως η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων, η κλιματική αλλαγή, η ρύπανση και τα χωροκατακτητικά ξένα είδη, καθώς και ο τρόπος χρήσης της γης και της θάλασσας.

Τα κράτη μέλη επαναλαμβάνουν την έκκληση για πλήρη ενσωμάτωση των στόχων βιοποικιλότητας σε άλλους τομείς όπως η γεωργία, η αλιεία και η δασοκομία, καθώς και για συνεκτική εφαρμογή των ενωσιακών μέτρων στους εν λόγω τομείς.

«Η πανδημία Covid-19 μας κατέδειξε για άλλη μια φορά τη θεμελιώδη σημασία των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας για την υγεία και την οικονομική και κοινωνική μας σταθερότητα. Η βιοποικιλότητα είναι η ασφάλεια ζωής μας: παρέχει καθαρό αέρα και νερό, τρόφιμα, οικοδομικά υλικά και ρουχισμό. Δημιουργεί θέσεις εργασίας και μέσα διαβίωσης», δήλωνε τον Οκτώβριο του 2020 η Svenja Schulze, Ομοσπονδιακή Υπουργός Περιβάλλοντος, Προστασίας της Φύσης και Πυρηνικής Ασφάλειας της Γερμανίας και Πρόεδρος στο Συμβούλιο Περιβάλλοντος της ΕΕ.

«Με την καταστροφή της φύσης υπάρχει επίσης κίνδυνος εκδήλωσης επιδημιών και πανδημιών. Η διαφύλαξη της βιοποικιλότητας και η διατήρηση της φύσης σε παγκόσμιο επίπεδο είναι καίριας σημασίας για την πρόληψη νέων λοιμωδών νόσων. Ως Πρόεδρος του Συμβουλίου, χαίρομαι που σήμερα καταλήξαμε σε ομόφωνη συμφωνία για την ενίσχυση των προσπαθειών μας για την αντιμετώπιση της απώλειας βιοποικιλότητας».

Η στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο»

Η στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο» και η στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα, τις οποίες παρουσίασε μαζί η Επιτροπή το 2020, έχουν πολλούς κοινούς στόχους και επιδιώξεις, για παράδειγμα τη μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, την αποκατάσταση της γεωργικής γης και τη διαχείριση των υδάτων.

Το σύστημα τροφίμων της ΕΕ εξασφαλίζει φρέσκα και ασφαλή τρόφιμα για όλους τους Ευρωπαίους. Η παραγωγή τροφίμων δεν αποτελεί μόνο υπηρεσία ζωτικής σημασίας αλλά και πηγή εισοδήματος. Η αγροδιατροφική αλυσίδα της ΕΕ διασφαλίζει την επισιτιστική ασφάλεια τουλάχιστον 400 εκατομμυρίων πολιτών και αποτελεί σημαντικό οικονομικό τομέα της ΕΕ.

Ωστόσο, ο αγροδιατροφικός τομέας έχει σημαντικό αντίκτυπο στο περιβάλλον. Περίπου το ένα τρίτο των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου προέρχεται από τα συστήματα τροφίμων, σύμφωνα με έκθεση της διακυβερνητικής επιτροπής για την κλιματική αλλαγή (IPCC). Το σύγχρονο διατροφικό μοντέλο έχει αρνητικές επιπτώσεις και στην υγεία των πολιτών, δεδομένου ότι περισσότερο από το 50% των ενηλίκων στην Ευρώπη είναι υπέρβαροι.

Για μια Ευρώπη με πιο υγιεινά και βιώσιμα τρόφιμα

Η ΕΕ επιδιώκει να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο παράγονται και καταναλώνονται τα τρόφιμα στην Ευρώπη ώστε:

• να μειώσει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των συστημάτων τροφίμων
• να ενισχύσει την ανθεκτικότητα απέναντι σε κρίσεις
• να συνεχίσει να εξασφαλίζει υγιεινά και οικονομικά προσιτά τρόφιμα και για τις μελλοντικές γενιές

Τον Μάιο του 2020 η Επιτροπή παρουσίασε τη στρατηγική της «από το αγρόκτημα στο πιάτο», η οποία αποτελεί μία από τις βασικές δράσεις στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. υμβάλλοντας στην επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050, η στρατηγική έχει ως σκοπό να στρέψει το σημερινό σύστημα τροφίμων της ΕΕ προς ένα βιώσιμο πρότυπο.

Υπενθυμίζοντας ότι η επισιτιστική ασφάλεια και η ασφάλεια των τροφίμων αποτελούν προτεραιότητα, οι κύριοι στόχοι της στρατηγικής είναι οι εξής:

• εξασφάλιση επαρκών, οικονομικά προσιτών και θρεπτικών τροφίμων εντός των ορίων του πλανήτη
• μείωση κατά το ήμισυ της χρήσης φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, καθώς και των πωλήσεων αντιμικροβιακών ουσιών
• αύξηση των εκτάσεων που διατίθενται για βιολογική γεωργία
• προώθηση πιο βιώσιμης κατανάλωσης τροφίμων και υγιεινής διατροφής
• μείωση της απώλειας και της σπατάλης τροφίμων
• καταπολέμηση της απάτης στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων
• βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ζώων

Η στρατηγική προβλέπει ορισμένες πρωτοβουλίες και νομοθετικές προτάσεις, μεταξύ άλλων, σχετικά με τα εξής:

• βιολογική γεωργία
• διατροφική επισήμανση στο εμπρόσθιο μέρος της συσκευασίας και επισήμανση των βιώσιμων τροφίμων
• μείωση της σπατάλης τροφίμων

Η μετάβαση σε ένα πιο φιλικό προς το περιβάλλον σύστημα τροφίμων θα δημιουργήσει νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες που θα έχουν θετικό αντίκτυπο στα έσοδα των επιχειρήσεων αγροδιατροφικών προϊόντων.
Ένα πιο βιώσιμο σύστημα τροφίμων θα συμβάλει επίσης στην προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας της Ευρώπης. Η στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο» ευθυγραμμίζεται με τη στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030, καθώς οι δύο προτάσεις αλληλοσυμπληρώνονται.