Κλιματική αλλαγή: Η δράση της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα

Η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής αποτελεί επιτακτική ανάγκη για το μέλλον της Ευρώπης και του κόσμου. Με το ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα κατοχυρώθηκε νομοθετικά ο στόχος της ΕΕ να καταστεί κλιματικά ουδέτερη έως το 2050.

Ο στόχος αυτός αποτελεί επακόλουθο της δέσμευσης που ανέλαβαν η ΕΕ και τα κράτη μέλη της με την υπογραφή της συμφωνίας του Παρισιού το 2015.

Κλιματικά ουδέτερη ΕΕ έως το 2050

Τι σημαίνει κλιματική ουδετερότητα και πώς σχεδιάζει η ΕΕ να επιτύχει αυτόν τον στόχο;

Σύμφωνα με το ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα, οι χώρες της ΕΕ πρέπει να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030. Στόχος τους είναι να καταστήσουν την ΕΕ κλιματικά ουδέτερη έως το 2050.

Τον Δεκέμβριο του 2019 οι ηγέτες και οι ηγέτιδες της ΕΕ συμφώνησαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ότι η ΕΕ θα πρέπει να επιτύχει κλιματική ουδετερότητα έως το 2050.

Αυτό σημαίνει πως έως το 2050, οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να μειώσουν δραστικά τις οικείες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και να βρουν τρόπους αντιστάθμισης των υπόλοιπων αναπόφευκτων εκπομπών για την επίτευξη μηδενικού ισοζυγίου εκπομπών.

Στα συμπεράσματά του, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογράμμισε ότι η μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες για:

• την οικονομική ανάπτυξη
• τις αγορές και τις θέσεις εργασίας
• την τεχνολογική εξέλιξη

Οι ηγέτες και οι ηγέτιδες της ΕΕ ζήτησαν από την Επιτροπή να προχωρήσει τις εργασίες για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.

Αναγνώρισαν επίσης την ανάγκη να διασφαλιστεί ότι η πράσινη μετάβαση είναι οικονομικά αποδοτική καθώς και κοινωνικά ισορροπημένη και δίκαιη.

Γράφημα -Πράσινη Συμφωνία
https://www.consilium.europa.eu/el/infographics/paris-agreement-eu/

Μείωση των εκπομπών κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030

Ακριβώς ένα έτος αργότερα, τον Δεκέμβριο του 2020, οι ηγέτες και οι ηγέτιδες της ΕΕ έκαναν ένα ακόμη βήμα προς την κλιματική ουδετερότητα. Ως ενδιάμεσο βήμα προς την επίτευξη του στόχου για το 2050, συμφώνησαν να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ σε λιγότερο από το μισό (σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990) έως το 2030.

Ο νέος στόχος αποτέλεσε σημαντικό βήμα σε σχέση με τον προηγούμενο στόχο της ΕΕ για μείωση των εκπομπών κατά 40% το 2030 που είχε συμφωνηθεί το 2014.

Οι ηγέτες και οι ηγέτιδες κάλεσαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις ώστε οι χώρες να μπορέσουν να επιτύχουν τον στόχο του 2030, μεταξύ άλλων με:

• τη βελτίωση των προτύπων πράσινης χρηματοδότησης
• την ενίσχυση του συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ
• την προώθηση φιλικής προς το κλίμα καινοτομίας
• τη διασφάλιση δικαιοσύνης και οικονομικής αποδοτικότητας

Η κατοχύρωση των κλιματικών στόχων στο ενωσιακό δίκαιο

Τον Ιούνιο του 2021 το Συμβούλιο εξέδωσε το ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα που αποτελεί βασικό στοιχείο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Βάσει του εν λόγω νομοθετήματος, οι χώρες της ΕΕ είναι υποχρεωμένες εκ του νόμου να επιτύχουν τους κλιματικούς στόχους για το 2030 και το 2050.

Το νομοθέτημα για το κλίμα καθορίζει το πλαίσιο για τις δράσεις που θα αναληφθούν από την ΕΕ και τα κράτη μέλη ώστε να επιτευχθεί η σταδιακή μείωση των εκπομπών και, τελικά, η κλιματική ουδετερότητα στην ΕΕ έως το 2050.

Χρονολόγιο
https://www.consilium.europa.eu/el/policies/green-deal/timeline-european-green-deal-and-fit-for-55/

Επίσης, τον Ιούνιο του 2021, το Συμβούλιο ενέκρινε συμπεράσματα στα οποία εκφράζει την υποστήριξή του για τη νέα στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή που παρουσίασε η Επιτροπή. Στη στρατηγική περιγράφεται ένα μακροπρόθεσμο όραμα να καταστεί η ΕΕ μια κοινωνία ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή και πλήρως προσαρμοσμένη στις αναπόφευκτες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής έως το 2050.

Ένα άλλο βασικό μέρος των εργασιών της ΕΕ για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας είναι η λεγόμενη δέσμη Fit for 55 (προσαρμογή στον στόχο του 55 %). Πρόκειται για ένα σύνολο νέων πρωτοβουλιών και προτάσεων για την αναθεώρηση της ισχύουσας νομοθεσίας, το οποίο αποτελεί το βασικό σχέδιο της ΕΕ για την κατοχύρωση των κλιματικών στόχων στο ενωσιακό δίκαιο.

ΓΡΑΦΗΜΑ_1
https://www.consilium.europa.eu/el/infographics/fit-for-55-how-the-eu-will-turn-climate-goals-into-law/

Η δέσμη περιλαμβάνει κανόνες σχετικά με:

• την ενέργεια
• προς μεταφορές
• την εμπορία και προς μειώσεις εκπομπών
• τη χρήση γης και τη δασοκομία

Έως τον Ιούνιο του 2022, οι χώρες προς ΕΕ είχαν καταλήξει σε συμφωνία όσον αφορά τη θέση του Συμβουλίου για το μεγαλύτερο μέρος των προτάσεων προσαρμογής στον στόχο του 55 %. Οι διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για προς εν λόγω προτάσεις βρίσκονται τη στιγμή αυτή σε εξέλιξη.

Χρηματοδότηση της κλιματικής μετάβασης της ΕΕ

Η μετάβαση σε μια φιλική προς το κλίμα οικονομία θα απαιτήσει σημαντικές δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις.

Οι χώρες προς ΕΕ έχουν δεσμευτεί να δαπανήσουν το 30% του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού προς ΕΕ για την περίοδο 2021-2027 και του NextGenerationEU σε έργα που σχετίζονται με το κλίμα.

Για να διασφαλιστεί ότι η κλιματική μετάβαση είναι δίκαιη, η ΕΕ θέσπισε μηχανισμό δίκαιης μετάβασης με στόχο την παροχή χρηματοδοτικής και τεχνικής στήριξης προς περιφέρειες που πλήττονται περισσότερο από τη μετάβαση προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Για τον σκοπό αυτό θα κινητοποιηθεί ποσό ύψους έως και 90 δις. €.

Το ταμείο στηρίζει τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), συμπεριλαμβανομένων των νεοφυών επιχειρήσεων, και τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων. Δίνει έμφαση στην παροχή συνδρομής σε άτομα προκειμένου να προσαρμοστούν στις νέες ευκαιρίες απασχόλησης μέσω επενδύσεων στην κατάρτιση και την επανεκπαίδευση των εργαζομένων και των ατόμων που αναζητούν εργασία, συνδρομής για την αναζήτηση εργασίας, καθώς και μέτρων για την κοινωνική ένταξη.

Άλλα είδη επενδύσεων περιλαμβάνουν την έρευνα και την καινοτομία, τη μεταφορά προηγμένων τεχνολογιών, την οικονομικά προσιτή πράσινη ενέργεια και την αποθήκευση ενέργειας, την απαλλαγή των τοπικών μεταφορών από τις ανθρακούχες εκπομπές, την ψηφιοποίηση και την ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας, μεταξύ άλλων μέσω της πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων.

ΓΡΑΦΗΜΑ_2
https://www.consilium.europa.eu/el/infographics/financing-climate-transition/

Διαμόρφωση της παγκόσμιας δράσης

Οι προσπάθειες της ΕΕ για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής συνάδουν με τη δέσμευση που ανέλαβαν η ΕΕ και τα κράτη μέλη με τη συμφωνία του Παρισιού, η οποία υπεγράφη το 2015. Οι χώρες της ΕΕ υποστηρίζουν το υψηλό επίπεδο φιλοδοξίας όσον αφορά την εφαρμογή αυτής της διεθνούς συμφωνίας και ενθαρρύνουν τους παγκόσμιους εταίρους, τόσο στα διεθνή φόρουμ όσο και στις διμερείς σχέσεις, να επιταχύνουν τη δράση για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Μαζί με τα κράτη μέλη της, η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος χορηγός χρηματοδότησης για το κλίμα στον κόσμο. Τα κονδύλια που παρέχει στηρίζουν τις δράσεις που σχετίζονται με το κλίμα στις αναπτυσσόμενες χώρες για τη διευκόλυνση της πράσινης μετάβασής τους και την αντιμετώπιση των δυσμενών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.

ΓΡΑΦΗΜΑ_3
https://www.consilium.europa.eu/el/infographics/climate-finance/

Γιατί είναι απαραίτητη η πράσινη μετάβαση

Οι τελευταίες επιστημονικές εκθέσεις δείχνουν πως έχουν σημειωθεί πρωτοφανείς αλλαγές στο κλίμα του πλανήτη. Η υπερθέρμανση του πλανήτη προκαλεί αυξημένες —και σε ορισμένες περιπτώσεις μη αναστρέψιμες— αλλαγές στα πρότυπα βροχοπτώσεων, στους ωκεανούς και στους ανέμους σε όλες τις περιοχές του κόσμου.

Οι υψηλότερες θερμοκρασίες και τα εντεινόμενα καιρικά φαινόμενα συνεπάγονται τεράστιο κόστος για την οικονομία της ΕΕ και πλήττουν την ικανότητα των χωρών να παράγουν τρόφιμα.

ΓΡΑΦΗΜΑ_4
https://www.consilium.europa.eu/el/infographics/climate-costs/

Ορισμένα στοιχεία:

• τα γεγονότα που σχετίζονται με το κλίμα τα τελευταία 40 χρόνια έχουν προκαλέσει οικονομικές ζημίες άνω των 487 δισ. € στην ΕΕ
• μεταξύ του 1980 και του 2020, πάνω από 138 000 άνθρωποι στην ΕΕ έχασαν τη ζωή τους λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων και γεγονότων που σχετίζονται με το κλίμα
• το οικονομικό κόστος της υπερχείλισης ποταμών στην Ευρώπη υπερβαίνει κατά μέσο όρο τα 5 δισ. € ετησίως
• οι δασικές πυρκαγιές προκαλούν οικονομικές ζημίες ύψους περίπου 2 δισ. € ετησίως

Γραφήματα - Δράσεις Fit for 55

Fit for 55: Ενίσχυση της διάδοσης πιο οικολογικών καυσίμων στους τομείς των αεροπορικών και των θαλάσσιων μεταφορών
https://www.consilium.europa.eu/el/infographics/fit-for-55-refueleu-and-fueleu/

Fit for 55: Μεταρρύθμιση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ
https://www.consilium.europa.eu/el/infographics/fit-for-55-eu-emissions-trading-system/

Fit for 55: μετάβαση από το ορυκτό αέριο σε ανανεώσιμα αέρια και αέρια χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών
https://www.consilium.europa.eu/el/infographics/fit-for-55-hydrogen-and-decarbonised-gas-market-package-explained/

Fit for 55: Γιατί η ΕΕ καθιστά αυστηρότερα τα πρότυπα εκπομπών CO2 για τα αυτοκίνητα και τα ημιφορτηγά
https://www.consilium.europa.eu/el/infographics/fit-for-55-emissions-cars-and-vans/

Fit for 55: Προς πιο βιώσιμες μεταφορές
https://www.consilium.europa.eu/el/infographics/fit-for-55-afir-alternative-fuels-infrastructure-regulation/

Fit for 55: πώς η ΕΕ θα βελτιώσει την ενεργειακή απόδοση
https://www.consilium.europa.eu/el/infographics/fit-for-55-how-the-eu-will-become-more-energy-efficient/

Fit for 55: Μείωση των εκπομπών μεθανίου από ορυκτά καύσιμα
https://www.consilium.europa.eu/el/infographics/fit-for-55-cutting-methane-emissions-in-fossil-fuels/

Fit for 55: Επίτευξη των κλιματικών στόχων στους τομείς της χρήσης γης και της δασοπονίας
https://www.consilium.europa.eu/el/infographics/fit-for-55-lulucf-land-use-land-use-change-and-forestry/

Fit for 55: Μείωση των εκπομπών από τις μεταφορές, τα κτίρια, τη γεωργία και τα απόβλητα
https://www.consilium.europa.eu/el/infographics/fit-for-55-effort-sharing-regulation/

Fit for 55: οικολογικότερα κτίρια στην ΕΕ
https://www.consilium.europa.eu/el/infographics/fit-for-55-making-buildings-in-the-eu-greener/

Fit for 55: Πώς σχεδιάζει η ΕΕ να ενισχύσει τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
https://www.consilium.europa.eu/el/infographics/fit-for-55-how-the-eu-plans-to-boost-renewable-energy/

Κυκλική οικονομία, γιατί;
https://www.consilium.europa.eu/el/infographics/circular-economy/

Προς μια βιώσιμη και κυκλική αλυσίδα εφοδιασμού μπαταριών στην Ευρώπη
https://www.consilium.europa.eu/el/infographics/battery-supply-chain/

Κύμα ανακαινίσεων: Δημιουργούμε πράσινα κτίρια για το μέλλον
https://www.consilium.europa.eu/el/infographics/renovation-wave/

Στρατηγική της ΕΕ για τα χημικά για ένα πιο βιώσιμο περιβάλλον χωρίς τοξικές ουσίες
https://www.consilium.europa.eu/el/infographics/eu-chemicals-strategy/